Đến nay, 184 xã ở 11 huyện MN đã hoàn thành quy hoạch XDNTM. Trên cơ sở các quy hoạch, các địa phương đã tập trung huy động nguồn lực để thực hiện các tiêu chí. Tổng nguồn vốn huy động XDNTM ở MN đạt 2.482,7 tỷ đồng, trong đó vốn từ ngân sách Trung ương và tỉnh là 48,3 tỷ đồng; ngân sách huyện, xã 233,2 tỷ đồng; vốn doanh nghiệp 364 tỷ đồng; vốn tín dụng 325,7 tỷ đồng; vốn lồng ghép các chương trình, dự án 1.096,1 tỷ đồng; vốn nhân dân đóng góp 415,4 tỷ đồng. Bằng các nguồn vốn này, các huyện đã đầu tư nhựa hóa, bê tông hóa được 833km đường giao thông nông thôn; kiên cố hóa 128km kênh mương nội đồng; xây dựng 458 phòng học các cấp; xây dựng 25 trạm biến áp, 785km đường dây điện cao thế và hạ thế; chỉnh trang, xây mới được 8.987 nhà tranh tre nứa lá; đầu tư xây dựng 3.588 công trình nước sinh hoạt và công trình vệ sinh môi trường nông thôn...
Tuy nhiên, tiến độ XDNTM tại khu vực MN vẫn còn chậm, chưa đáp ứng được yêu cầu, kế hoạch chung của tỉnh (bình quân các huyện MN mới đạt 5,47/19 tiêu chí). Điều đáng nói là các tiêu chí đã hoàn thành như: An ninh trật tự; hệ thống chính trị vững mạnh; nhà ở dân cư; điện... hầu hết đều dựa vào sự hỗ trợ của Nhà nước thông qua các chương trình, dự án quốc gia. Các tiêu chí đòi hỏi phải huy động nguồn lực từ nội lực hiện đang là thách thức đối với các xã, như tiêu chí giao thông nông thôn, hầu hết các xã MN đều có địa hình phức tạp, bị chia cắt bởi sông suối dẫn đến suất đầu tư cao. Trong khi đời sống của người dân còn nhiều khó khăn là rào cản lớn trong quá trình huy động nguồn lực. Quá trình chuyển dịch cơ cấu lao động nông nghiệp, nông thôn hiện vẫn mang tính tự phát, chất lượng lao động thấp; chưa thu hút được các doanh nghiệp sẵn sàng đầu tư; mối liên kết “4 nhà” chưa hình thành rõ nét; công nghiệp, dịch vụ nông thôn phát triển chậm nên chưa thúc đẩy mạnh mẽ chuyển dịch cơ cấu kinh tế lao động ở nông thôn... Các tiêu chí khác, như cơ sở vật chất văn hóa, môi trường... cũng có những khó khăn riêng, khiến lộ trình XDNTM ở khu vực MN khó đạt được mục tiêu.
Chia sẻ những khó khăn trên, đồng chí Cao Thị Xuân, Bí thư Huyện ủy Quan Hóa, cho biết: Huyện Quan Hóa xác định XDNTM cần đi theo hướng tận dụng những tiềm năng, lợi thế của huyện, khai thác tối đa ngành nông - lâm nghiệp, phục tráng, mở rộng diện tích trồng luồng, thu hút các doanh nghiệp chế biến lâm sản, đẩy mạnh chăn nuôi gia súc..., qua đó giúp người dân vươn lên xóa đói, giảm nghèo nhanh và bền vững, bởi người dân hết nghèo thì XDNTM mới đạt kết quả. Tuy nhiên, là huyện nghèo, điểm xuất phát thấp, địa hình chia cắt phức tạp, hạ tầng cơ sở yếu kém, trình độ dân trí thấp, tỷ lệ hộ nghèo còn cao, đội ngũ cán bộ cơ sở còn hạn chế... dẫn đến huy động nguồn lực XDNTM còn nhiều khó khăn. Bên cạnh đó, việc lồng ghép các chương trình, dự án còn nhiều bất cập, chưa đồng bộ, dẫn đến đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng hiệu quả chưa cao. Mục tiêu đến năm 2020 hoàn thành các tiêu chí XDNTM đối với huyện Quan Hóa cũng như các huyện MN khác là rất khó khăn. Thời gian tới, để đẩy nhanh tiến độ XDNTM, hoàn thành các tiêu chí, huyện Quan Hóa đang tập trung xây dựng kế hoạch, lộ trình triển khai cụ thể; tăng cường các hoạt động tuyên truyền về nội dung, ý nghĩa của chương trình... qua đó giúp người dân, cán bộ hiểu rõ trách nhiệm của mình trong XDNTM.
Được biết, để khắc phục những khó khăn trên, Chính phủ đã có Quyết định số 695/QĐ-TTg ngày 8-6-2012 về sửa đổi nguyên tắc cơ chế hỗ trợ vốn thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia XDNTM giai đoạn 2010-2020, trong đó đối với các huyện nghèo 30a được Nhà nước hỗ trợ tối đa 100% cho xây dựng đường giao thông nông thôn, trường học đạt chuẩn, trạm y tế... và Quyết định số 423/QĐ-TTg ngày 20-2-2013 về sửa đổi một số tiêu chí của Bộ tiêu chí quốc gia về NTM.
Hy vọng với việc điều chỉnh các tiêu chí của Chính phủ, cùng với sự chỉ đạo sát sao của tỉnh, sự vào cuộc tích cực của cấp ủy Đảng, chính quyền các cấp, sự đồng thuận của người dân chương trình XDNTM ở khu vực MN sẽ cán đích vào năm 2020.
.Bài và ảnh: Khắc Công
