Lo cho xuất khẩu lúa gạo

Sự suy giảm tiếp diễn cả về lượng lẫn giá trị xuất khẩu gạo trong 4 tháng đầu năm 2017 đang báo hiệu một năm khó khăn nữa với xuất khẩu gạo của Việt Nam.

Lo cho xuất khẩu gạo

Tại hội thảo “Triển vọng nông nghiệp Việt Nam 2017” ngày 24/5, tại Hà Nội do Viện Chính sách và Chiến lược phát triển nông nghiệp nông thôn (Ipsard) phối hợp Vụ Kinh tế, Văn phòng Quốc hội tổ chức, ông Nguyễn Đỗ Anh Tuấn, Viện trưởng Ipsard cho rằng, năm 2017 diễn biến về chính trị, kinh tế và thị trường thế giới phức tạp đã tác động lớn tới ngành nông nghiệp Việt Nam, trong đó có xuất khẩu hàng nông sản: lúa gạo, cà phê, thủy sản…

Các nền kinh tế mới nổi tập trung hơn vào phát triển thị trường nội địa; các thị trường phát triển dần bão hòa và tăng bảo hộ, kinh tế Trung Quốc, thị trường mà nông sản Việt Nam phụ thuộc rất lớn có mức tăng trưởng chậm hơn, chuyển hướng sang tiêu dùng nội địa và gia tăng nhập khẩu từ các thị trường mới.

Trong quý I/2017, một số ngành hàng nông sản vẫn đạt được mức tăng trưởng khá, như xuất khẩu cà phê đã tăng tới 27% về giá trị, cao su tăng 6% về lượng và tăng tới 90% về giá trị; rau quả cũng tăng tới 23%....

Lo ngại hơn cả về thị trường xuất khẩu nông sản thì chủ yếu nằm ở lĩnh vực lúa gạo.

xuất khẩu gạo của Việt Nam hiện nay bị cạnh tranh gay gắt từ các nước xuất khẩu gạo lớn trên thế giới như Thái Lan, Ấn Độ và các nước mới tham gia vào xuất khẩu gạo như Campuchia và Myanmar
Xuất khẩu gạo của Việt Nam hiện nay bị cạnh tranh gay gắt từ các nước xuất khẩu gạo lớn trên thế giới như Thái Lan, Ấn Độ và các nước mới tham gia vào xuất khẩu gạo như Campuchia và Myanmar

Theo các chuyên gia, hiện tồn kho gạo thế giới nói chung và các nước xuất nhập khẩu gạo lớn còn cao, điều này duy trì giá gạo đi ngang chứ rất khó tăng đột biến.

Trong khi đó, thị trường Trung Quốc tiếp tục diễn biến không thuận lợi do Trung Quốc tăng cường quan hệ thương mại gạo với các nước xuất khẩu khác (Campuchia, Thái Lan, Myanmar, Lào) để tìm cách đa dạng hóa nguồn cung cấp.

Xu hướng suy giảm tiếp diễn cả về lượng lẫn giá trị xuất khẩu gạo trong quý I/2017 đang báo hiệu một năm khó khăn nữa với xuất khẩu gạo của Việt Nam.

Số liệu của Tổng cục Hải quan cho thấy, hết tháng 4 cả nước xuất khẩu được khoảng 1,78 triệu tấn gạo, tổng trị giá kim ngạch đạt 792,7 triệu USD, giảm lần lượt 10% về sản lượng và 10,2% về trị giá so với cùng kỳ năm 2016.

Xuất khẩu gạo của Việt Nam hiện nay bị cạnh tranh gay gắt từ các nước xuất khẩu gạo lớn trên thế giới như Thái Lan, Ấn Độ và các nước mới tham gia vào xuất khẩu gạo như Campuchia và Myanmar.

Trong tương lai gần, các quốc gia có truyền thống nhập khẩu gạo đang có những định hướng riêng. Đơn cử, Trung Quốc sẽ đa dạng hóa nguồn nhập khẩu gạo; Philippines, Indonesia và Malaysia đang cố gắng tự cung tự cấp; thậm chí, Indonesia tham vọng xuất khẩu 10.000 tấn gạo trong năm 2017.

Tìm dư địa xuất khẩu tại thị trường truyền thống

TS. Sergio René Araujo, Ban Thương mại và Thị trường của Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hiệp Quốc (FAO) cho hay, nhu cầu các sản phẩm nông sản trên thị trường thế giới có dấu hiệu bão hòa, đặc biệt là tại thị trường Trung Quốc do tốc độ tăng trưởng kinh tế và dân số chậm lại.

Giá các mặt hàng nông sản sẽ chững lại hoặc giảm nhẹ trong dài hạn, đặc biệt là trong bối cảnh nguồn cung nhiều mặt hàng nông sản đang ở mức tương đối dồi dào.

Bên cạnh đó, việc phụ thuộc vào một số ít thị trường, nhất là ở thị trường xuất khẩu lớn nhất là Trung Quốc, lại chủ yếu xuất khẩu qua hình thức tiểu ngạch nên thương nhân Việt Nam luôn ở thế bị động và dễ bị ép giá, đây cũng là một điểm yếu trong hoạt động xuất khẩu gạo hiện nay.

Để duy trì được tốc độ tăng xuất khẩu của hạt gạo trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt với các quốc gia trong khu vực, đại diện Ipsard cho rằng, cần phải có “kịch bản” phát triển cho  ngành hàng gạo  theo hướng nâng cao chất lượng, giá trị và phát triển bền vững, xác định lại cơ cấu thị trường; các vùng chuyên canh; cơ cấu giống; cơ cấu mùa vụ; nghiên cứ phát triển chế biến tinh, chế biến sâu, đa dạng hoá sản phẩm từ lúa gạo.

Đánh giá về triển vọng ngành lúa gạo Việt Nam năm 2017,  bà Phạm Thị Kim Dung, đại diện Bộ môn Nghiên cứu thị trường và ngành hàng (Ipsard) cho biết, giá gạo trung bình năm 2017 giảm 2,7% so với năm 2016, sau đó tăng 6% trong năm 2018,

“Ngành lúa gạo Việt Nam cần tỏ chức lại sản xuất theo mô hình tập trung, theo chuỗi đặc biệt là khâu trung gian thương mại và chế biến, hoàn thiện những yếu kém nội tại sản xuất còn manh mún, khâu chế biến chưa bảo đảm tính liên tục, chất lượng gạo chưa ổn định…”, theo bà Dung.

Ngoài ra, ngành lúa gạo cần có những biện pháp ứng phó kịp thời và thích ứng với những biến đổi của thị trường gạo thế giới; tạo lập và duy trì thị trường xuất khẩu gạo ổn định hàng năm, góp phần tiêu thụ lúa gạo cho nông dân, theo dõi sát sao thị trường Trung Quốc để chủ động trước các biến động khó lường,  duy trì quan hệ thương mại với các thị trường truyền thống, vẫn còn dư địa như Philippines, Bangladesh….

Liên quan đến việc tăng cường thương mại với các thị trường xuất khẩu, một tin vui với ngành lúa gạo, vừa qua, Bộ trưởng Bộ Công thương Trần Tuấn Anh và Bộ trưởng Bộ Lương thực Bangladesh, ông Advocate Qamrul Islam đã chính thức ký gia hạn Bản ghi nhớ (MOU) về thương mại gạo giữa hai nước. 

Bản ghi nhớ này kéo dài đến năm 2022, theo đó, mỗi năm Việt Nam sẽ cung cấp cho Bangladesh số lượng gạo các loại lên đến 1 triệu tấn.

Ngay sau khi ký kết bản ghi nhớ, phía Bangladesh đã thông báo việc phía Bangladesh mong muốn mua ngay của Việt Nam khoảng 250.000 - 300.000 tấn gạo trắng 5% và tăng lên 500.000 tấn gạo trong năm 2017. Đồng thời phía bạn đã mời đầu mối cung cấp chính thức của Việt Nam sang Bangladesh trong thời gian sớm nhất để làm việc, đàm phán về giá cả và khối lượng, phương thức giao hàng…

Theo Bộ Công thương, Bangladesh là thị trường có dân số rất đông, trên 170 triệu người, sức tiêu thụ cao trong khi khả năng cung ứng lương thực còn thấp, thường xuyên phải đối mặt với mất mùa, thiên tai.

Trong bối cảnh ngành sản xuất lúa gạo của Việt Nam còn gặp nhiều khó khăn trong việc tìm đầu ra của sản phẩm, việc Chính phủ hai nước ký kết gia hạn được Bản ghi nhớ này trong thời gian 05 năm sẽ giúp ngành sản xuất lúa gạo trong nước giải được một phần bài toán đầu ra, giúp các doanh nghiệp và bà con nông dân yên tâm canh tác.

Thế Hải
http://baodautu.vn/