Trong khó khăn, vẫn có doanh nghiệp làm được

Vẫn có những doanh nghiệp xuất khẩu gạo được vào những thị trường khó tính nhờ chính cách làm của doanh nghiệp đó.
 
Ông Phạm Thái Bình, Giám đốc Công ty TNHH Trung An, cho biết mỗi năm doanh nghiệp xuất khẩu được hơn 100.000 tấn gạo thơm, cao cấp thu về 50-60 triệu USD. Doanh nghiệp xuất khẩu sang những thị trường khó tính như Mỹ, châu Âu và cả Nhật (với hàng trăm chỉ tiêu chất lượng).
 
Theo ông Bình, đừng ngồi chờ chính sách hay hỗ trợ mà bản thân doanh nghiệp phải thay đổi chiến lược kinh doanh. Từ lâu doanh nghiệp đã xác định làm gạo cao cấp, chú trọng chất lượng luôn chiếm hơn 70% tổng lượng gạo sản xuất của doanh nghiệp, còn lại là gạo đặc sản cung cấp nội địa, gạo cấp thấp chiếm rất ít. Để thị trường khó tính chấp nhận, quanh đi quẩn lại là doanh nghiệp phải tự xây dựng vùng nguyên liệu cho mình, các chuyên gia nước nhập khẩu sẽ sang hướng dẫn theo dõi cách canh tác, kỹ thuật trồng trọt, thu hoạch, chế biến của doanh nghiệp. “Như Nhật Bản, họ chỉ cần truy xuất được nguồn gốc thì họ chấp nhận nhập. Vì vậy có vùng nguyên liệu doanh nghiệp sẽ giải quyết được các bài toán thị trường, sẽ trồng được giống lúa đồng nhất, chất lượng đồng đều, quản lý canh tác theo yêu cầu của nhà nhập khẩu. Doanh nghiệp vẫn phải chủ động làm vùng nguyên liệu, liên kết nông dân sản xuất theo yêu cầu doanh nghiệp. Thương hiệu phải do doanh nghiệp tạo ra thông qua chất lượng, uy tín với nhà nhập khẩu. Nếu doanh nghiệp làm tốt thì chính thị trường sẽ “tự hào” ghi nguồn gốc xuất xứ sản phẩm, thậm chí để tên thương hiệu của doanh nghiệp” - ông Bình nói.
 


Nhiều doanh nghiệp xuất khẩu gạo khác cũng cho rằng Nhà nước, bộ, ngành cũng phải am hiểu thị trường, khả năng của doanh nghiệp chứ không nên áp đặt xuất khẩu gạo có điều kiện. Những điều kiện về nhà máy, vùng nguyên liệu cần phải xem lại. Nghị định109 quy định về điều kiện kinh doanh xuất khẩu gạo thực hiện năm năm qua nhưng không mang lại hiệu quả gì cho xuất khẩu gạo lại làm khó nhiều doanh nghiệp.
 
Theo phân tích của nhiều doanh nghiệp, quy định này phần lớn chỉ doanh nghiệp Nhà nước đáp ứng. Còn đa phần doanh nghiệp phải tốn nhiều vốn đầu tư mới đáp ứng tiêu chí về kho chứa 5.000 tấn, nhà máy xay xát 10 tấn/giờ, rồi vùng nguyên liệu. Nếu bắt doanh nghiệp phải làm hết thì mất sức, không hiệu quả. Như Thái Lan có hiệp hội các nhà trồng lúa, nông dân tập hợp các hợp tác xã hướng dẫn kỹ thuật, thương thảo hợp đồng bán lúa với doanh nghiệp nên không bị ép giá. Nếu giá thấp, Thái Lan có những kho chứa gạo, mua trợ giá cho nông dân. Thái Lan cũng có hẳn hiệp hội các nhà xay xát tập hợp các nhà máy, họ đầu tư công nghệ, kỹ thuật hiện đại. Còn hiệp hội các nhà xuất khẩu gạo riêng. Các nước xuất khẩu gạo không hề đưa ra những điều kiện, mỗi doanh nghiệp có một thế mạnh riêng, quan trọng họ tổ chức làm tốt các khâu. Nên “cởi trói” cho các doanh nghiệp xuất khẩu gạo, đặc biệt là cởi trói những thị trường tập trung.
 
Thứ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh đánh giá không thể chỉ trông chờ vào người nông dân với cách sản xuất nhỏ lẻ mà phải huy động được sự tham gia của các hiệp hội, doanh nghiệp, các nhà khoa học để xây dựng những chuỗi sản xuất lớn. Đặc biệt, phải có định hướng và hỗ trợ của Nhà nước để xây dựng chuỗi giá trị này.
 
Quang Huy (Báo Pháp luật TP.HCM)