Triệu chứng và tác nhân gây hại:
Bệnh do nấm Pyricularia oryzae gây ra. Nấm bệnh có thể tấn công trên lá, thân, cổ bông, cổ gié hoặc hạt lúa. Trên lá, ban đầu vết bệnh rất nhỏ, nhưng ở giữa vết bệnh, phần thịt lá đã bị hoại tử và đã biến thành khô xám, sau đó vết bệnh lớn dần và có hình thoi, đây là vết bệnh đặc trưng của đạo ôn.
Khi bị nặng, nhiều vết bệnh liên kết lại với nhau làm cho toàn lá bị "cháy". Nguy hiểm nhất là khi nấm tấn công trên cổ bông và cổ gié, làm cho toàn bộ bông hoặc gié bị khô và gãy gục...
Điều kiện phát sinh phát triển:
Trong điều kiện trời âm u, ít nắng, thời tiết mát, ẩm độ cao, kết hợp đêm có sương mù nhiều thì bệnh phát triển mạnh. Bệnh thường gây hại nặng trên những ruộng sử dụng bằng giống lúa nhiễm bệnh, gieo sạ dày, bón phân không cân đối và thừa đạm...
Một số biện pháp quản lý bệnh đạo ôn đã được bà con nông dân áp dụng đạt hiệu quả:
- Chọn giống kháng bệnh hoặc ít nhiễm để gieo trồng (tham khảo cán bộ khuyến nông của địa phương, hoặc trên tài liệu, trên thông tin của truyền thông...). Xử lý hạt giống trước khi gieo sạ.
- Trước khi gieo trồng, vệ sinh đồng ruộng, dọn sạch tàn dư cây bệnh vụ trước (trục và dìm kỹ gốc rạ), dọn sạch cỏ dại quanh bờ...
- Không gieo sạ quá dày để cây lúa được khỏe mạnh, kháng được bệnh (áp dụng theo lượng giống khuyến cáo của chương trình IPM, khoảng 120 kg/ha, nếu sạ hàng thì lượng giống còn ít hơn).
- Bón phân cân đối hợp lý, không bón thừa đạm, nên sử dụng phân bón theo bảng so màu lá lúa (khi lúa bị thừa đạm, lá có màu xanh đậm và sẽ không đứng thẳng mà nằm ngang).
- Khi điều kiện thời tiết phù hợp cho bệnh phát sinh, phát triển như đã nêu ở trên, thì có thể chủ động phòng ngừa trước như: Không bón dư phân đạm, tăng cường phân kali. Cũng có thể chủ động phun thuốc phòng ngừa trước trong điều kiện ruộng được gieo bằng giống nhiễm, gieo sạ dày và bị dư đạm.
- Theo dõi ruộng thường xuyên, nhất là những giai đoạn cây lúa mẫn cảm với bệnh. Khi thấy bệnh chớm xuất hiện trên đồng thì ngừng sử dụng phân đạm và cần phun rải một trong các loại thuốc sau:
+ Phun Pysaigon 50WP, hoặc Saipan 2SL; Trizole 75WP/WDG hay Lúa vàng 20WP.
+ Rải Kisaigon 10H.
+ Nếu bệnh phát triển mạnh thì có thể phun lại sau 5 - 7 ngày.
*Chú ý khi phun xịt thuốc: Phun đủ lượng nước với bec phun tơi sương, phun khi ruộng đã ráo sương hoặc ráo nước sau mưa. Có thể phun trước khi lúa trổ hoặc sau khi lúa đã trổ đều.
Theo TS Nguyễn Minh Tuyên/nongnghiep.vn