Nông dân là chủ thể

Nông dân là chủ thể
Vai trò của giai cấp nông dân trong phát triển KT-XH, nhất là nông nghiệp, nông thôn từ lâu được khẳng định, là động lực to lớn phát triển nông nghiệp, nông thôn của cả nước. Đặc biệt trong công cuộc xây dựng Nông thôn mới (NTM) hôm nay, lực lượng đông đảo này đã và đang phát huy vai trò chủ thể.

Chuyển biến từ nhận thức

Có một câu chuyện thực tế ở nông thôn Việt Nam rằng: Càng nghèo thì càng thiếu chủ động trong việc tìm tòi ra các hướng sản xuất, chăn nuôi, canh tác mới. Có nghĩa là những hộ nông dân nghèo chỉ làm khi đã thấy người khác làm thành công. Do đó, hoạt động sản xuất của họ không đa dạng, chủ yếu tập trung vào sản xuất các cây lương thực phục vụ cho mục đích tiêu dùng của họ. Có địa phương trên 50% nông dân thiếu kiến thức sản xuất, hầu hết các hộ nghèo đều thiếu vốn sản xuất. Người nông dân nghèo luôn có tâm lý dè chừng khi thay đổi, lo sợ rủi ro trong tiếp cận đầu tư và khoa học kỹ thuật mới. Hiện nay kênh thông tin hiệu quả nhất vẫn là tuyên truyền phổ biến trực tiếp thông qua họp thôn và chi hội phụ nữ. Việc tiếp cận thông tin qua báo chí của nông dân là rất hạn chế.

Ngày trước, “con trâu là đầu cơ nghiệp”, nhà nào tậu được con trâu trị giá vài chục triệu đã là “biết làm giàu”, con trâu, cái cày là bạn của nhà nông. Ngày nay, “làm bạn” với nhà nông không đơn thuần là những vật dụng nằm trong tay đó, mà còn cần có các nhà khoa học, doanh nhân và Nhà nước. Nghĩa là, muốn đẩy mạnh hoạt động sản xuất có hiệu quả, người nông dân cần phải tham gia nhiều mối liên kết, hợp tác. Muốn làm được điều đó thì nhận thức của người nông dân phải được nâng lên để có thể chủ động trong việc liên kết. 

Để chương trình NTM thành công, trước tiên phải tuyên truyền, vận động thường xuyên để người dân hiểu, tự nguyện góp công, góp của vừa với sức mình thay vì huy động đóng góp quá nhiều cho hạ tầng cơ sở dễ gây trở ngại, bất thuận phía bà con. Đồng thời, các cấp Hội chú trọng việc quy hoạch, chuyển dịch sản xuất đem lại hiệu quả kinh tế cao, bền vững, là yếu tố mấu chốt trong xây dựng NTM.

Đến đồng lòng xây dựng Nông thôn mới

Để giúp người dân hiểu rõ hơn vai trò chủ thể của mình, công tác tuyên truyền cần tập trung làm rõ hơn mục tiêu của chương trình xây dựng NTM là vì người dân, hướng đến người dân. Theo đó, công tác tuyên truyền cần tạo cho được sự đồng thuận trong nhân dân, tạo ra một nhận thức mới cho người dân tự nguyện tham gia xây dựng NTM, trước hết là vì cuộc sống của chính bản thân họ và gia đình họ; tất cả mọi người dân đều được hưởng và toàn xã hội được hưởng thành quả đó. Có thể thấy, chương trình xây dựng NTM là một quá trình đổi mới sâu sắc, toàn diện trên mọi lĩnh vực ở nông thôn theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa nhằm phát triển nông thôn bền vững, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho người dân. Thông qua 19 tiêu chí bao quát hầu hết các lĩnh vực, cả về kinh tế, chính trị, xã hội, văn hóa, môi trường, an ninh,… sẽ dần hình thành diện mạo nông thôn mới có một nền sản xuất phát triển, kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội đồng bộ, từng bước hiện đại, đời sống văn hóa phát triển theo hướng tiến bộ, hiện đại, dân chủ được phát huy tốt hơn, môi trường sinh thái được bảo vệ,…

Nhìn chung, NTM là một chương trình lớn vì nó hướng đến một bộ phận dân cư chiếm đa số trong xã hội. Vì vậy, ngoài sự hỗ trợ đầu tư của Nhà nước, cần có sự tham gia tích cực của từng người dân, của cả hệ thống chính trị và của toàn xã hội. Để làm tốt công tác này, thì hoạt động tuyên truyền cần phối hợp với các cấp chính quyền địa phương trong việc thực hiện tốt quy chế dân chủ ở cơ sở, làm sao để “dân biết, dân bàn, dân kiểm tra”. Để huy động tổng hợp sức mạnh của toàn xã hội tham gia đóng góp sức người, sức của để xây dựng NTM, cần công khai, minh bạch các công việc. Người dân cần phải được thông tin đầy đủ, đa chiều. Chẳng hạn, trong việc xây dựng kết cấu hạ tầng, người dân cần biết được chủ trương của Đảng và Nhà nước thực hiện chương trình này là vì muốn tạo điều kiện để người dân phát triển kinh tế, nâng cao đời sống của họ. Để làm được điều này, thì cần có sự ủng hộ, tự nguyện đóng góp thêm của nhân dân, vì nguồn ngân sách còn hạn hẹp. Nhà nước chỉ hỗ trợ một phần, hỗ trợ về mặt kỹ thuật, còn giá trị còn lại của công trình thì người dân cần tự nguyện đóng góp sức lao động, góp đất để giải phóng mặt bằng, đóng góp một phần kinh phí,… Nếu người dân hiểu kỹ được vấn đề, thì sẽ xoá được tư tưởng trông chờ, ỷ lại và vui vẻ đóng góp.

Nhờ làm tốt công tác tuyên truyền, nên ở nhiều địa phương với nhiều cách làm khác nhau đã thực hiện tốt chương trình xây dựng NTM. Có địa phương thực hiện sự đóng góp theo nhân khẩu, có địa phương thực hiện sự đóng góp theo hộ, có địa phương thì thực hiện sự đóng góp theo diện tích đất canh tác được hưởng,… Thực tiễn cho thấy, dù thực hiện bằng cách này hay cách khác, nếu người dân được bàn bạc, được đóng góp ý kiến của mình thì sẽ tạo ra được sự đồng thuận trong việc triển khai thực hiện. Ở không ít địa phương, do đời sống nhân dân còn gặp nhiều khó khăn, mà nhiều hộ chỉ có thể hiến đất, đóng góp vật liệu, sức lao động mà không có khả năng đóng góp bằng tiền. Những nơi này khi xây dựng kết cấu hạ tầng đã tính toán rất cụ thể để người dân chủ động đóng góp.

Một điểm đáng chú ý, chương trình xây dựng nông thôn mới không phải là đô thị hoá nông thôn. Vì vậy, trong công tác tuyên truyền cần làm rõ hơn việc giữ gìn bản sắc văn hóa truyền thống của dân tộc. Việt Nam là một nước đa dân tộc, sống ở nhiều vùng miền khác nhau, mỗi vùng miền lại có bản sắc văn hóa đặc thù. Do vậy, để phát huy vai trò là chủ thể của người dân, thì khi thực hiện mỗi chương trình, cần có sự bàn bạc, có ý kiến đóng góp của người dân sao cho mỗi chương trình ấy cần phù hợp và giữ được bản sắc văn hóa riêng.

Có thể thấy, để người dân thực sự hiểu rằng chương trình xây dựng NTM là vì nhân dân, thì cả hệ thống chính trị cần phát huy tốt quy chế dân chủ, để người dân thực sự hiểu rõ vai trò chủ thể của mình. Công tác tuyên truyền cần làm tốt hơn nữa vai trò của mình, để người dân tiếp tục ủng hộ để xây dựng góp phần quan trọng vào sự thành công của chương trình xây dựng NTM… 
 
Theo Tri thức