Tái cơ cấu nông nghiệp: 8 chỉ đạo, điều hành nổi bật của Bộ NNPTNT

Chủ động rà soát, điều chỉnh chiến lược, kế hoạch, cơ cấu sản xuất phù hợp, dựa trên lợi thế, thị trường và thích ứng với biến đổi khí hậu

Đối với sản xuất lúa, Bộ đã chỉ đạo các địa phương chuyển đổi khoảng 100 nghìn ha lúa có khả năng hạn, thiếu nước tưới chuyển sang cây trồng khác, cùng với chuyển đổi diện tích lúa hiệu quả thấp sang các cây trồng, nuôi trồng thủy sản có thu nhập cao hơn. Tập trung kiểm soát, nâng tỷ lệ giống lúa chất lượng, giá trị cao chiếm trên 80% gạo xuất khẩu, vì vậy đã nâng giá gạo xuất khẩu bình quân tăng từ 502 USD/tấn năm 2018 lên 510 USD/tấn năm nay. Về tổng quát, ngành lúa gạo Việt Nam tiếp tục giữ đà tăng năng suất, sản lượng, giá trị “Thương hiệu hạt gạo Việt” từng bước khẳng định uy tín trên trường quốc tế như: Gạo hữu cơ Quảng Trị; gạo ST25 đạt giải “Gạo ngon nhất thế giới”...

Mở rộng thực hiện các quy trình sản xuất tiên tiến, thân thiện với môi trường (như VietGAP, Global GAP...). Năm 2019 đã có 39,3 nghìn ha cây trồng được chứng nhận VietGAP là, trong đó: quả 22,66 nghìn ha; rau 5,99 nghìn ha; lúa 5,27 nghìn ha; chè 5,12 nghìn ha; cà phê 101 ha; cây khác 105 ha.

Công tác mở cửa thị trường, xúc tiến thương mại nông lâm thủy sản được chú trọng, kịp thời giải quyết các vướng mắc để thúc đẩy xuất khẩu sang các thị trường truyền thống và mở rộng thêm đối với các thị trường có tiềm năng. Thặng dư thương mại nông lâm thủy sản tăng cao

Năm 2019, mặc dù khó khăn về thị trường, các mặt hàng nông sản giảm giá từ 10 - 15%, nhưng tổng kim ngạch xuất khẩu NLTS ước đạt 41,3 tỷ USD, tăng khoảng 3,5% so với với năm 2018, riêng lĩnh vực lâm nghiệp đạt trên 11 tỷ USD, tăng gần 20%. Thặng dư thương mại toàn ngành ước đạt mức kỷ lục 9,9 tỷ USD, tăng 14%, cao hơn 1,12 tỷ USD so với năm 2018. Tiếp tục duy trì 10 nhóm mặt hàng có kim ngạch xuất khẩu trên 1,0 tỷ USD; trong đó có 5 mặt hàng trên 3 tỷ USD (gỗ và sản phẩm gỗ; tôm; rau quả; cà phê; hạt điều). Bộ đã chỉ đạo các đơn vị tích cực đàm phán để có thêm các loại quả tươi có giá trị cao xuất khẩu sang các thị trường Mỹ, Úc, Nhật Bản, Trung Quốc...; đồng thời, thúc đẩy xuất khẩu thịt gà chế biến đi Nhật Bản; xuất khẩu lợn sữa vào Malaysia, Hồng Kông; xuất khẩu mật ong đi EU, Hoa Kỳ. Lô sữa đầu tiên được xuất vào Trung Quốc trong tháng 10/2019, hoàn thành đàm phán với cơ quan có thẩm quyền của Hồng Kông (Trung Quốc) để xuất khẩu thịt lợn mảnh đông lạnh, thịt gà chế biến và tổ yến sang Hồng Kông. Đối với lĩnh vực thủy sản, Mỹ đã công nhận tương đương đối với mặt hàng các da trơn Việt Nam, giảm thuế nhập khẩu cá tra, tôm từ nước ta vào Mỹ hầu hết ở mức 0%; Trung Quốc đã chấp thuận nhập khẩu chính ngạch 48 loài thủy sản sống và 128 loại sản phẩm thủy sản sơ chế, chế biến từ Việt Nam. Đối với lĩnh vực lâm nghiệp, việc phê chuẩn và triển khai thực hiện Hiệp định VPA/FLEGT và tham gia các Hiệp định thương mại tự do (FTAs) đã mang lại nhiều cơ hội cho ngành chế biến, xuất khẩu gỗ và lâm sản.

Tạo môi trường thuận lợi và hỗ trợ phát triển kinh tế hợp tác, doanh nghiệp phát triển mạnh, trở thành động lực phát triển nông nghiệp, nông thôn và cơ cấu lại ngành nông nghiệp; hình thành các chuỗi liên kết giữa người sản xuất với doanh nghiệp, hợp tác xã

Năm 2019, đã thành lập mới được 06 Liên hiệp HTX NN, 1.800 HTX NN, nâng tổng số lên 45 Liên hiệp HTX NN, 15.300 HTX NN, trong đó có 72,89% số HTX hoạt động hiệu quả (năm 2018 là 55%), tỷ lệ HTX tham gia dịch vụ tiêu thụ nông sản cho xã viên tăng từ dưới 10% trước đây lên 24,5%. Cả nước có 36.000 trang trại theo tiêu chí mới, tăng 500 trang trại so với năm 2018; các trang trại ngày càng sử dụng nhiều đất đai, lao động và sản xuất lượng nông sản hàng hóa lớn; tổ chức sản xuất theo chuỗi, hợp tác liên kết quy mô lớn tiếp tục được nhân rộng ở các lĩnh vực và nhiều địa phương.

Xây dựng và vận hành ổn định 1.484 chuỗi liên kết sản xuất, chế biến, tiêu thụ nông sản, tăng 388 chuỗi so với năm 2018, với 2.374 sản phẩm, tăng 948 sản phẩm và 3.267 địa điểm bán nông sản hàng hóa ATTP, tăng 93 địa điểm. Bước đầu tiến hành xây dựng các chuỗi liên kết một số sản phẩm chủ lực trên quy mô vùng, như: Chuỗi liên kết cá tra ba cấp chất lượng cao vùng ĐBSCL; Chuỗi liên kết trồng, chế biến, xuất khẩu lâm sản; Chuỗi liên kết lúa gạo với hàng ngàn hộ trồng lúa ở vùng ĐBSCL.

Thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp khuyến khích, thúc đẩy nghiên cứu, ứng dụng khoa học công nghệ, tạo ba trục sản phẩm chất lượng, an toàn thực phẩm

Thực hiện đồng bộ các giải pháp theo ba trục sản phẩm: Nhóm sản phẩm chủ lực cấp quốc gia; Nhóm sản phẩm chủ lực cấp tỉnh; Nhóm sản phẩm địa phương (OCOP), tạo ra các sản phẩm nông nghiệp chất lượng, an toàn thực phẩm đáp ứng nhu cầu trong nước và xuất khẩu. Nhiều sản phẩm chủ lực cấp quốc gia, cấp tỉnh có hàm lượng KHCN cao được áp dụng từ khâu sản xuất giống, nuôi trồng, chế biến như tôm, cá tra, sản phẩm gỗ…; rất nhiều vùng nuôi trồng, nhiều nhà máy chế biến sản phẩm công nghệ cao đã đi vào hoạt động và đang phát huy hiệu quả; ở nhóm sản phẩm OCOP kết hợp truyền thống với ứng dụng khoa học công nghệ đa dạng, phong phú, chất lượng, mẫu mã bao bì đẹp, truy xuất được nguồn gốc. Ở cấp quốc gia, đến nay đã có 03 khu NNƯDCNC được Thủ tướng Chính phủ quyết định thành lập (Hậu Giang, Phú Yên và Bạc Liêu); 08 Khu đang trong quá trình hoàn thiện đề án. Cấp địa phương, có 09 vùng NNUDCNC nuôi trồng thủy sản, trồng hoa, lúa, chuối được địa phương công nhận; 124 khu sản xuất NNƯDCNC do doanh nghiệp đầu tư được UBND cấp tỉnh thành lập; và 45 Doanh nghiệp nông nghiệp được công nhận là doanh nghiệp NNUDCNC.

Chương trình mục tiêu Quốc gia xây dựng nông thôn mới về đích sớm trước 1,5 năm

Đến nay, cả nước có 4.806 xã (54%) đạt chuẩn nông thôn mới, bình quân cả nước đạt 15,66 tiêu chí/xã, không còn xã dưới 5 tiêu chí, hoàn thành mục tiêu 10 năm (2010 - 2020) trước 1,5 năm; có 63 xã đạt chuẩn NTM nâng cao, một số địa phương có xã đạt chuẩn NTM kiểu mẫu; 111/664 đơn vị cấp huyện (16,86%) của 41 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương hoàn thành nhiệm vụ/đạt chuẩn NTM; 08 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương có 100% số xã đạt chuẩn NTM (năm 2018 có 3.787 xã, chiếm 42,4%, bình quân đạt 14,33 tiêu chí/xã; 61 đơn vị cấp huyện thuộc 31 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương); 94% cư dân nông thôn được sử dụng nước hợp vệ sinh (tăng 2% so với năm 2018, tăng 8% so với năm 2015), vượt mục tiêu đề ra vào năm 2020.

Chủ động, tổ chức thực hiện quyết liệt, đồng bộ từ trung ương đến địa phương trong công tác phòng, chống dịch tả lợn châu Phi đã đạt hiệu quả tích cực rõ rệt

Trung ương Đảng, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã đặc biệt quan tâm, chỉ đạo rất cụ thể các giải pháp phòng ngừa, chỗng xâm nhiễm; tổ chức tiêu độc, khử trùng và dập dịch. Thủ tướng, Phó Thủ tướng Chính phủ đã chủ trì, chỉ đạo tại 05 Hội nghị về phòng, chống bệnh DTLCP và trực tiếp đến cơ sở để kiểm tra và chỉ đạo tổ chức công tác phòng, chống bệnh DTLCP. Bộ Nông nghiệp và PTNT đã tổ chức nhiều hội nghị, hội thảo hướng dẫn, tập huấn kỹ thuật và triển khai nhiều biện pháp phòng, chống dịch bệnh; phối hợp với các tổ chức quốc tế (OIE, FAO) và các nước hỗ trợ Việt Nam trong phòng, chống dịch bệnh và tổ chức nghiên cứu vắc xin DTLCP... Tham mưu Chính phủ ban hành và tổ chức thực hiện kịp thời, hiệu quả các chính sách hỗ trợ phòng, chống dịch bệnh DTLCP, theo đó đã bố trí ngân sách hơn 5.000 tỷ đồng để hỗ trợ phòng, chống dịch bệnh.

Đến nay, nhiều địa phương đã kiểm soát tốt dịch bệnh và duy trì chăn nuôi lợn an toàn sinh học, gia tăng sản xuất chăn nuôi gia cầm, gia súc lớn thay thế thịt lợn giảm sản lượng, góp phần ổn định giá cả thị trường và chỉ số CPI... Nhờ vậy, sản lượng các sản phẩm chăn nuôi khác đều tăng mạnh, như thịt gia cầm đạt 1,3 triệu tấn, tăng 15% (tăng 145 nghìn tấn), trứng gia cầm tăng 12% (tăng 1,4 tỷ quả), gia súc lớn tăng 4,2%...

Công tác thủy lợi và phòng chống thiên tai đã có nhiều chuyển biến tích cực, từng bước chủ động ứng phó và giảm nhẹ thiệt hại do thiên tai gây ra.

Trong năm, đã hoàn thành 51 dự án đầu tư từ nguồn vốn do Bộ Nông nghiệp và PTNT quản lý, nhiều dự án được đẩy nhanh tiến độ để hoàn thành sớm. Kết cấu hạ tầng nông nghiệp, nông thôn, hệ thống các công trình thủy lợi phục vụ sản xuất và phòng chống thiên tai. Hệ thống thủy lợi tiếp tục được đầu tư theo hướng đa mục tiêu; làm tốt công tác dự báo quản lý tiết kiệm, hiệu quả nguồn nước, đảm bảo phòng tránh úng ngập. Tiếp tục chỉ đạo nâng cao hiệu quả quản lý, khai thác hệ thống công trình thủy lợi. Năng lực tưới của hệ thống thủy lợi tăng thêm khoảng 10 nghìn ha, năng lực tiêu tăng thêm khoảng 10 nghìn ha.

Năm 2019, công tác phòng chống thiên tai đã được triển khai chủ động, bài bản hơn, giảm thiệt hại nhiều so với năm 2018; trong đó, số người chết và mất tích là 130 (năm 2018 là 224 người); về kinh tế, thiệt hại khoảng 7.000 tỷ đồng (năm 2018 là 20.000 tỷ đồng). Tập trung cao độ xử lý sạt lở bờ sông, bờ biển ở những điểm nguy hiểm cùng với sắp xếp dân cư, ổn định đời sống, sản xuất ở những vùng sạt lở.

Thực hiện hiệu quả 3 đột phá chiến lược, trong đó chú trọng hoàn thiện thể chế, chính sách, pháp luật trong lĩnh vực nông nghiệp và PTNT

Năm 2019, trình Quốc hội cho ý kiến Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều Luật Đê điều, Luật Phòng chống thiên tai; Chính phủ ban hành 6 Nghị định, Thủ tướng Chính phủ ban hành 1 Quyết định; Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và PTNT ban hành 30 Thông tư; hoàn thành 16/16 đề án trình Chính phủ.

Thực hiện Nghị quyết 18, 19 của BCH Trung ương Đảng khóa XII, năm 2019 giảm khoảng 2,1% biên chế công chức, viên chức so với năm 2018; tinh gọn 3 tổ chức trực thuộc Bộ, giảm trên 41 đơn vị trực thuộc các trường; hệ thống quản lý nhà nước ngành ở các cấp cũng được rà soát, giảm đầu mối trung gian, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý. 

Thực hiện các Nghị quyết của Chính phủ: số 35/NQ-CP, số 02/NQ-CP, năm 2019, Bộ đã đẩy nhanh tiến độ, chất lượng xây dựng dịch vụ công trực tuyến mức độ 3, 4, cả năm có thêm khoảng 187.810 hồ sơ tiếp nhận qua hệ thống. Thực hiện mạnh mẽ việc cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính; đã ban hành Danh mục TTHC lĩnh vực nông nghiệp và PTNT với tổng số 386 TTHC; số TTHC được cắt giảm so với trước đó là 122 thủ tục, đã công bố 1.768 dòng hàng phải kiểm tra chuyên ngành.