Thiếu máy gặt đập liên hợp, nông dân thiệt thòi

Máy gặt đập liên hợp (GĐLH) được xem là bước phát triển đột phá của cơ giới hóa ĐBSCL trong 5 năm trở lại đây. Việc máy GĐLH xuất hiện ngày càng nhiều trên đồng ruộng đã tạo một diện mạo mới cho nông thôn trong vùng. Tuy nhiên, đến thời điểm này, nông dân ĐBSCL cần một cơ chế đồng bộ để tháo gỡ những khó khăn phát sinh nhằm tạo đà cho cơ giới hóa, nhất là khâu thu hoạch bằng máy GĐLH.

 


Máy gặt đập liên hợp lạc hậu nên bị... cải tiến thành máy cộ lúa.

Chưa đáp ứng kịp nhu cầu

Đến ngày 21-3, nông dân ĐBSCL đã thu hoạch khoảng 1,2/1,55 triệu ha lúa đông xuân. Trong đó, sự có mặt của máy GĐLH đã góp phần rất lớn để nông dân thu hoạch kịp thời vụ và đúng thời điểm lúa đông xuân chín trên đồng. Thực tế, cơ giới hóa nông nghiệp, nhất là máy GĐLH đã có bước phát triển rất nhanh và giải quyết được khá tốt khâu thu hoạch lúa trong bối cảnh nông thôn ĐBSCL thiếu nguồn nhân lực cắt lúa (chủ yếu do thanh niên nông thôn ra thành tìm kiếm việc làm).

Cách đây hơn 15 năm, máy GĐLH chỉ được một số khách hàng nước ngoài đưa vào đồng ruộng Việt Nam gặt đập trình diễn. Đến giữa năm 2007, ĐBSCL có khoảng 476 máy GĐLH, 3.000 máy gặt xếp dãy. Năm 2013, vọt lên khoảng 13.000 máy gặt lúa, trong đó máy GĐLH có 9.500 chiếc. Diện tích lúa được gặt bằng máy của từng địa phương dao động 40% - 70%. Thu hoạch bằng máy GĐLH, tiết kiệm 900.000 đồng/ha so với thu hoạch bằng tay. Tổn thất ở khâu này từ 5,6% giảm còn 2%. Việc phát triển nhanh máy GĐLH đã tác động đến việc thay đổi tập quán canh tác ở ĐBSCL, nhất là tạo điều kiện thuận lợi cho người dân bán lúa tươi tại ruộng trước khi thương lái làm khô lúa tại các lò sấy.

“Nhiều nước trên thế giới thật sự kính nể Việt Nam trong việc triển khai gieo sạ đồng loạt để né rầy. Đây là một bước tiến đáng ghi nhận của ngành nông nghiệp và nông dân ĐBSCL” - GS-TS Bùi Chí Bửu, Viện trưởng Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam, nhận định. Song, đây cũng là bước ngoặt tạo ra một thách thức rất lớn cho khâu thu hoạch lúa khi phải giải quyết dứt điểm hàng chục ngàn hécta lúa chín trong thời gian ngắn. “Lúa chín rục ngoài đồng, gia đình tui chờ máy GĐLH hơn 5 ngày. Máy chẳng có nên lúa đổ sập, giờ phải thuê máy GĐLH lên hơn 400.000 đồng/công thay (lúa không sập 320.000 đồng/công), lại phải chịu nhiều tổn thất do lúa rụng nhiều hơn” - lão nông Lê Văn Đen, ở huyện Vị Thủy, tỉnh Hậu Giang, than thở. Đây cũng là tình cảnh chung của hàng ngàn nông dân ĐBSCL trong vụ lúa đông xuân này.

Máy GĐLH thành xe cộ lúa

“Còn nhiều điểm yếu, nên tổn thất ở khâu thu hoạch và sau thu hoạch lúa còn rất cao 12% - 14%” - TS Lê Văn Bảnh, Viện trưởng Viện Lúa ĐBSCL, nhận định. Tại Cần Thơ, trong vụ lúa đông xuân vừa qua, do thiếu máy GĐLH nhiều cánh đồng phải vận hành máy GĐLH cắt lúa đến 12 giờ đêm. Tất nhiên, đây là khu vực có đồng ruộng được cải tạo tốt, máy GĐLH mới hoạt động được trong điều kiện ban đêm. “Muốn đẩy nhanh và đạt được tỷ lệ cơ giới hóa cao trong sản xuất nông nghiệp ở ĐBSCL cũng cần phải tiến hành quy hoạch cho toàn vùng, phải xây dựng cơ sở hạ tầng kinh tế hoàn chỉnh và áp dụng các hình thức tổ chức sản xuất phù hợp. Đó cũng chính là tiêu chuẩn đặt ra của một số tiêu chí trong bộ tiêu chí quốc gia về xây dựng nông thôn mới” - TS Hoàng Bắc Quốc (Viện Lúa ĐBSCL) nhận định.

Theo đó, trong sản xuất lúa, nếu có hệ thống giao thông nông thôn và thủy lợi nội đồng hoàn chỉnh, rất thuận lợi cho việc di chuyển máy móc đến đồng ruộng, thuận lợi cho việc điều tiết tưới tiêu, dễ dàng cho việc cày ải, gieo lúa và thu hoạch bằng máy móc. Cơ giới hóa càng phát triển, hình thức tổ chức sản xuất cũng phải phát triển cho phù hợp. Sản xuất có tỷ lệ cơ giới hóa cao không thể theo dạng cá thể, phân tán, manh mún, phải dựa vào sản xuất tập trung với sự phân công lao động ngày càng cao. Một máy GĐLH với năng suất mỗi ngày 5-7 ha, không dùng thu hoạch lúa cho một nông hộ hay một vài nông hộ, mà phải phục vụ thu hoạch cho nhiều nông hộ, và nhiều vùng khác nhau. Hình thức tổ chức sử dụng máy móc theo hướng dịch vụ như ở ĐBSCL hiện nay, sẽ cho thời gian khấu hao máy nhanh nhất và hiệu quả kinh tế cao nhất. Sự xuất hiện ngày càng nhiều của cánh đồng mẫu là điều kiện thuận lợi để máy GĐLH hoạt động hiệu quả cao.

Song, có một điều đáng buồn hiện nay nền cơ khí chế tạo của chúng ta chưa tìm được cách tiếp cận hiệu quả để phục vụ nhu cầu ngày càng tăng của nông dân trong cơ giới hóa, nhất là chế tạo máy GĐLH. “Nhiều máy GĐLH cùng xuất hiện, tất nhiên nông dân chúng tôi phải chọn loại máy tốt, cắt ít sót lúa, hao hụt ít. Điều này chỉ có máy GĐLH của Nhật sản xuất mới đáp ứng được” - anh Tư Nhứt ở xã Long Bình, huyện Long Mỹ, tỉnh Hậu Giang, cho biết.

Hiện máy GĐLH của Trung Quốc chất lượng không cao, hay bị hỏng hóc, máy do doanh nghiệp Việt Nam sản xuất khi hư rất khó kiếm phụ tùng thay thế. Vậy số phận của phần lớn máy GĐLH dạng này ra sao? “Gần như máy GĐLH của Việt Nam và Trung Quốc được nông dân ĐBSCL cải hoán thành xe cộ lúa” - ông Phạm Văn Quỳnh, Giám đốc Sở NN-PTNT Cần Thơ, nhìn nhận. Đây là một thực tế chua xót cho hệ thống cơ khí của Việt Nam khi chưa tiếp cận và chuyển bộ kịp với xu hướng phát triển và nhu cầu sản xuất nông nghiệp ở ĐBSCL!

 

 
 

Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định 63/2010/QĐ-TTg về chính sách hỗ trợ nhằm giảm tổn thất sau thu hoạch đối với nông sản, thủy sản và ngày 2-12-2011 có Quyết định số 65/2011/QĐ-TTG, sửa đổi bổ sung một số điểm của QĐ 63/2010/QĐ-TTg, nhằm mở rộng đối tượng cho vay vốn và khuyến khích các doanh nghiệp chế tạo máy móc nông nghiệp. Tuy nhiên, theo Quyết định 63/2010/QĐ-TTg, máy móc, thiết bị được hưởng chính sách hỗ trợ phải có giá trị sản xuất trong nước lớn hơn 60%, nên phần lớn nông dân chưa tiếp cận được nguồn vốn vay. Nhiều địa phương lúng túng, không lường hết được áp lực gia tăng từ nông dân cần cắt lúa bằng máy GĐLH trong bối cảnh thiếu nhân công cắt bằng tay.
 
 

 

Cao Phong

Theo  sggp.org.vn