Tiềm năng phát triển điện mặt trời trên hồ chứa thủy lợi

Cùng với các nước trong khu vực châu Á, thị trường năng lượng mặt trời nổi hiện đã bước đầu xuất hiện tại Việt Nam. Với gần 7.000 hồ chứa thủy lợi cùng lượng bức xạ được đánh giá là lớn hàng đầu thế giới, Việt Nam được cho là có tiềm năng lớn về điện mặt trời trên các nền tảng nổi. Nếu chỉ tận dụng đất bán ngập và diện tích mặt nước hồ thì tổng điện năng có thể đạt tới 15.000 MWp (trên cơ sở tính toán diện tích mặt nước 1,2 ha/MW).

Tại Việt Nam, dự án điện mặt trời sử dụng vùng đất bán ngập của hồ chứa Dầu Tiếng (Bình Dương) có công suất 420 MW và dự án điện mặt trời nổi trên hồ Đa Mi (Bình Thuận) công suất 47,5 MW là những dự án điện mặt trời đầu tiên khai thác diện tích đất và vùng mặt nước của hồ chứa để phát điện thương mại. Các dự án này có thuận lợi lớn trong việc đền bù giải phóng mặt bằng, tổ chức xây dựng và đều đã phát điện thương mại lên lưới điện quốc gia an toàn.

Khẳng định sự cần thiết khai thác nguồn tài nguyên điện mặt trời trong phát triển năng lượng sạch thay thế năng lượng tự nhiên, các chuyên gia cho rằng, việc khai thác điện mặt trời tại hồ chứa thủy lợi sẽ có những lợi thế về mặt bằng, đất đai, đồng thời tạo thêm nguồn thu cho ngân sách quốc gia. Đây cũng là mục tiêu của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn về phát triển ngành thủy lợi theo hướng đa mục tiêu, đa nhiệm vụ, đáp ứng nhu cầu không chỉ của ngành mà còn đóng góp vào phát triển kinh tế - xã hội.

Giáo sư Phạm Hồng Giang, nguyên Thứ trưởng Bộ NN&PTNT, nguyên Chủ tịch Hội đập lớn Việt Nam phân tích: “Chủ trương phát triển điện mặt trời trên các hồ chứa theo tôi rất đúng đắn, bởi vì năng lượng tái tạo hiện nay đang là xu thế dần dần sẽ phát triển và thay thế các nguồn năng lượng truyền thống như than, phù hợp với lợi ích nhiều mặt, trước hết là giảm thiểu được những tác động về môi trường. Chúng ta hiện có khoảng 6.000 hồ chứa thủy lợi, như vậy việc khai thác tổng hợp các hồ chứa là rất quan trọng. Ngoài nhiệm vụ truyền thống phục vụ sản xuất nông nghiệp, cấp nước sinh hoạt, giảm thiệt hại do lũ lụt thì bây giờ trước yêu cầu của sự phát triển của kinh tế - xã hội, chúng ta cần phải khai thác những khía cạnh khác của đối với hồ chứa”.

Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Nguyễn Hoàng Hiệp nhấn mạnh, năng lượng luôn là gốc của phát triển. Phát triển điện mặt trời nói chung và điện mặt trời nổi trên mặt nước nói riêng là phù hợp với xu thế trong bối cảnh mới và theo chỉ đạo chung của Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ hướng đến nguồn năng lượng sạch.

Theo quy hoạch điện 7 đã được Thủ tướng Chính phủ thông qua riêng về năng lượng sạch gồm: điện gió, điện mặt trời và các nguồn năng lượng tái tạo khác. Quy hoạch cũng đặt ra mục tiêu phấn đấu điện mặt trời đến năm 2020 là 850 MW, đến năm 2025 là 4.000 MW, đến năm 2030 khoảng 8.500 MW, nhưng đến nay đạt gần 4.500 MW, vượt mục tiêu 2025 theo quy hoạch điện 7 đề ra. Đây là tín hiệu đáng mừng trong phát triển nguồn năng lượng sạch, bởi theo nghiên cứu của các chuyên gia trong và ngoài nước, lượng bức xạ nhiệt ở Việt Nam đứng hàng đầu thế giới. Đây là tiềm năng lớn để phát triển nguồn năng lượng sạch, trong đó có năng lượng mặt trời.

Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Hiệp cũng lưu ý, đảm bảo việc triển khai hiệu quả điện mặt trời trên các hồ chứa thủy lợi, cần có những xem xét, tính toán cụ thể đối với những hồ chứa đủ điều kiện để triển khai. Đồng thời có các tiêu chí, quy định khi triển khai điện mặt trời phải đảm bảo an toàn về môi trường, hiệu quả cấp nước phục vụ sinh hoạt và sản xuất nông nghiệp trong quản lý, vận hành và khai thác các công trình hồ chứa thủy lợi.

“Hội thảo đặt ra nhiều mục tiêu, trong đó mục tiêu đầu tiên sẽ đưa ra những tiêu chuẩn, ít nhất cũng là có những khuyến cáo mang tính chất định hướng cho các đơn vị, địa phương mà đang trực tiếp quản lý các hồ chứa thủy lợi. Khuyến cáo ở đây nhằm đến mục tiêu loại hồ nào dứt khoát không phát triển điện mặt trời, loại hồ nào thì được phép nhưng được phép đến đâu, cách thức ra làm sao, các quy định của nó thế nào. Đây là những vấn đề rất mới lần đầu tiên ở Việt Nam nhưng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn sẽ cố gắng trong năm nay sẽ ban hành những văn bản hướng dẫn”, Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Hiệp nói.