Tìm hướng sản xuất phát triển bền vững

Thu hoạch cá tra ở ĐBSCL được giá cao

Yếu con giống

Sau thời gian dài thua lỗ trước đó, chuyện cá tra tăng giá liên tục 4 tháng qua được xem là tín hiệu tích cực cho người nuôi cá ở ĐBSCL. Trong tháng 3 và tháng 4-2017, với giá bán cá tra dao động khoảng 26.000 đồng/kg, nông dân nuôi cá đạt lợi nhuận 4.000 - 5.000 đồng/kg. Đây được xem là mức lợi nhuận “trong mơ” mà nhiều năm qua mới có được.

Theo các nhà chuyên môn, cần đánh giá đúng những tác nhân tích cực đẩy giá cá tra tăng lên mức cao như hiện nay nhằm tìm ra hướng phát triển bền vững. Trước đó, nhiều người lo lắng về đầu ra của cá tra khi một số nước ở châu Âu đã “bôi bẩn” hình ảnh cá tra Việt Nam. Các cơ quan chức năng Việt Nam đã có phản ứng kịp thời để “giải oan” cho chuỗi nuôi cá tra bài bản của nông dân ĐBSCL. Trong bối cảnh tỷ lệ xuất khẩu cá tra phi lê giảm ở một số thị trường, thì thị trường Trung Quốc lại tăng mạnh trong những năm gần đây. Xuất khẩu cá tra sang Trung Quốc năm 2012 chỉ chiếm khoảng 4%, tới năm 2016 đã tăng lên 16% trong tổng kim ngạch xuất khẩu.

TS Võ Hùng Dũng, Phó chủ tịch Thường trực Hiệp hội Cá tra Việt Nam, cảnh báo: “Việc người dân mở rộng diện tích nuôi cá tra ở thời điểm này có thể dẫn đến những rủi ro khó lường. Nếu phía Mỹ tiếp tục đưa ra các hàng rào về kỹ thuật thì sẽ tác động đến thị trường tiêu thụ ở Trung Quốc. Một điều đáng lưu ý, gần đây kích cỡ và trọng lượng cá có xu hướng suy giảm so với nhiều năm trước đây. Nguyên nhân chủ yếu do khâu đầu tư nghiên cứu, sản xuất con giống chưa sâu”. Việc cá tra phi lê xuất khẩu khắp thế giới gần 20 năm, nhưng đến nay vẫn yếu về khâu giống khiến nhiều người không khỏi ngạc nhiên. Thật chua xót khi nhìn nhận, khâu sản xuất giống hiện nay không có cơ quan chuyên môn nghiên cứu sâu, hiện chủ yếu do tư nhân đảm trách. Có người đặt vấn đề, là quốc gia nông nghiệp, nhưng sao để khâu sản xuất con giống yếu kém? Bộ NN - PTNT có chỉ đạo về khâu sản xuất giống cá tra nhưng không rõ. Trong bối cảnh hiện nay cần phải có sự đầu tư, hợp tác nghiên cứu sâu hơn để cải thiện chất lượng con giống. 

Tăng cường thông tin thị trường 

Thị trường xuất khẩu cá tra lâu nay vốn chịu nhiều hàng rào kỹ thuật khắt khe từ các nước nhập khẩu dựng lên. Đề phòng việc này, Hiệp hội Cá tra Việt Nam cũng đã cố gắng phối hợp với nhiều tỉnh ĐBSCL lập bản đồ vùng nuôi thông minh để hình thành chuỗi nuôi bài bản, nâng cao năng lực cạnh tranh xuất khẩu. Thế nhưng, điều đáng buồn là đến nay vẫn còn một số tỉnh có vùng nuôi cá tra lớn, nhưng làm không xong chuyện quy hoạch vùng nuôi cá tra.  

Các chuyên gia kinh tế nhận định, với đà suy giảm xuất khẩu ở thị trường EU, cả cá tra và mặt hàng tôm sẽ đối diện khó khăn và khó tiên lượng điều gì xảy ra. Vì vậy, khi thị trường Trung Quốc tăng tiêu thụ thì các doanh nghiệp cần nhanh chóng tiếp cận với cấu trúc thị trường mới vì Trung Quốc không còn là thị trường dễ tính như trước đây nữa. Phía Trung Quốc đã cử người sang kiểm tra các kho hàng gạo và tương lai ngành cá tra cũng thế. Ông Vương Chính Bảo, Lãnh sự Phòng Kinh tế -Thương mại (Tổng lãnh sự quán Trung Quốc tại TPHCM), cho biết: “Quan điểm của Chính phủ Trung Quốc kiên quyết phản đối, ngăn chặn doanh nghiệp Trung Quốc ra nước ngoài thực hiện các thương vụ bất hợp pháp; yêu cầu doanh nghiệp Trung Quốc ra nước ngoài nghiêm túc tuân thủ luật pháp của nước sở tại. Nếu doanh nghiệp Việt Nam gặp trường hợp doanh nghiệp nào của Trung Quốc làm ăn bất hợp pháp, hãy khiếu nại hoặc thông báo đến Lãnh sự Trung Quốc tại TPHCM…”.

Thực tế, người nuôi và các doanh nghiệp chế biến xuất khẩu cá tra ở ĐBSCL đã hình thành các chuỗi liên kết căn cơ, vấn đề là lựa chọn phương thức xuất khẩu. Lâu nay, xuất khẩu theo đường tiểu ngạch luôn ẩn chứa nhiều rủi ro. Theo TS Võ Hùng Dũng,  Bộ Ngoại giao và Bộ Công thương cần nắm và cung cấp thông tin kịp thời về thị trường Trung Quốc, sớm đưa ra những cảnh báo cần thiết, để hạn chế rủi ro cho nông dân…