Phát triển làng nghề truyền thống, nền tảng XDNTM

Những giá trị to lớn

Theo ông Lưu Duy Dần, Chủ tịch Hiệp hội Làng nghề Việt Nam, ước tính, các làng nghề truyền thống trên cả nước có khoảng 200 loại sản phẩm thủ công khác nhau, trong đó nhiều sản phẩm có lịch sử phát triển hàng trăm năm, thậm chí hàng nghìn năm…

Cũng theo ông Dần, sau khi Việt Nam gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), làng nghề có một sức sống mới, được đầu tư xây dựng hạ tầng, công nghệ và mở rộng thị trường… Các làng nghề đã thu hút khoảng 12 triệu lao động tại các vùng nông thôn, ngoài ra còn tạo việc làm cho hàng triệu lao động thời vụ ở nhiều độ tuổi, kể cả trẻ em, người khuyết tật…

Theo ông Vũ Quốc Tuấn, Trưởng ban Cố vấn Hiệp hội Làng nghề Việt Nam, nhiều làng nghề đã thu hút tới 70% lao động của địa phương vào các nghề thủ công, đem lại giá trị sản xuất vượt trội so với sản xuất nông nghiệp. Trong những năm gần đây, kim ngạch xuất khẩu sản phẩm làng nghề đã lên tới hơn 1 tỷ USD/năm.

Đặc biệt, sự phát triển của làng nghề còn kéo theo sự phát triển của nhiều ngành nghề, dịch vụ khác, qua đó tạo thêm việc làm, thu nhập cho cư dân nhiều vùng nông thôn. Ví dụ như nghề mây tre đan đã kéo theo sự phát triển của những vùng trồng mây nguyên liệu; nghề chế biến lương thực, thực phẩm thúc đẩy ngành trồng trọt, chăn nuôi phát triển.

Song có lẽ, kết quả đáng ghi nhận nhất là sự phát triển làng nghề chính là con đường chủ yếu để chuyển dịch cơ cấu lao động theo hướng chuyển từ lao động nông nghiệp năng suất, thu nhập thấp sang lao động ngành nghề có năng suất, chất lượng với thu nhập cao hơn.

“Tuy nhiên, nhìn một cách tổng quát, thời gian qua, việc phát triển làng nghề chưa thực sự tương xứng với tiềm năng, thế mạnh của mình. Nguyên nhân là do sản phẩm làng nghề còn đơn điệu, mẫu mã thiếu đa dạng, đổi mới; chất lượng sản phẩm chưa cao; nhiều sản phẩm chưa có thương hiệu, nhãn mác nên sức cạnh tranh kém… Ngoài ra, nguyên liệu tại chỗ phục vụ cho sản xuất làng nghề cũng hạn chế; các doanh nghiệp làng nghề khó tiếp cận vốn ngân hàng nên thường thiếu vốn trong quá trình sản xuất”, ông Tuấn cho biết.

Tự đổi mới

Ông Tuấn cho rằng, nếu các làng nghề không tự tìm biện pháp đổi mới, cải thiện những hạn chế trên thì sẽ dậm chân tại chỗ, không phát huy được tiềm năng của mình. Đặc biệt là trong năm 2011 - 2012, do khủng hoảng tài chính và suy thoái toàn cầu, kinh doanh của nhiều làng nghề bị giảm sút tới 30 - 40%, nhiều doanh nghiệp bị tồn đọng hàng hóa, hàng triệu lao động mất việc làm. Bối cảnh này đặt ra bài toán không đơn giản cho các làng nghề, đó là làm thế nào để phát triển bền vững, đóng góp cho quá trình XDNTM một cách hiệu quả?

Theo ông Tuấn, để phát triển làng nghề bền vững, cần thực hiện các giải pháp chủ yếu sau: xây dựng chiến lược thị trường, chiến lược mặt hàng; giải quyết nhu cầu về vốn, theo đó, cần đa dạng hóa các nguồn vốn của doanh nghiệp, nhất là nguồn vốn kích cầu của ngân hàng với hỗ trợ 4% lãi suất; khắc phục vấn đề ô nhiễm môi trường; giải quyết nhu cầu về mặt bằng cho sản xuất, kinh doanh; thực hiện chủ trương “Mỗi làng một nghề”, phát triển thêm nghề, thêm doanh nghiệp, thêm làng nghề và coi đây là giải pháp chủ yếu để tạo việc làm ở nông thôn và tăng thu nhập cho cư dân nông thôn; cần chú ý đổi mới liên tục mẫu mã, kiểu dáng sản phẩm; tích cực ứng dụng tiến bộ khoa học, công nghệ cao, đồng thời củng cố và phát triển nguồn nhân lực, thực hiện các chính sách tôn vinh nghệ nhân. Cùng với đó là phải phát huy tốt hơn nữa vai trò của hội, Hiệp hội Làng nghề Việt Nam…

Ông Dần nhận định: Giải pháp trước mắt là phải có những biện pháp giải cứu cho làng nghề về vốn, về tiêu thụ sản phẩm, giải quyết việc làm cho hàng triệu lao động, nhất là những lao động bị mất việc làm ở thành phố, khu công nghiệp trở về làng. Khi nhận thức rõ vai trò quan trọng của làng nghề là một trong những mũi nhọn XDNTM, lãnh đạo các cấp từ Trung ương đến địa phương mới quan tâm đầy đủ để làng nghề có tiềm lực phát triển bền vững. “Với tiềm năng của các làng nghề truyền thống, nếu có sự đầu tư đúng hướng, có những chính sách phù hợp sát thực tiễn, nhất định các làng nghề sẽ vượt qua khó khăn, thách thức hiện nay để có đủ khả năng thực hiện các tiêu chí về NTM”, ông Dần nói.

Minh Huệ

Nguồn:kinhtenongthon.com.vn