'Dì Hai' chống biến đổi khí hậu ở miền Trung

Đúng là lúa thật rồi

Hôm nay nhà anh thợ mộc Trần Văn Hùng ở Điện An, thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam vừa gặt xong 700m2 lúa, thu được 700kg. Sau khi bán, anh quyết định bớt lại 1 bao, nấu bữa cơm mới để cả gia đình ăn thử. Nồi cơm vừa xới ra, vợ con anh đã ồn ào tranh luận rằng “nếp” hay “lúa” cho đến khi chủ nhà sốt ruột nhón một ít, thổi phù phù, bỏ vào mồm nhai rồi òa lên sung sướng: “Là lúa chứ không phải là nếp. Cơm ngon, vị đậm và mùi thơm quá!”.

Anh thợ mộc Trần Văn Hùng reo lên đúng là lúa thật rồi!

Cuộc tranh luận đó khởi nguồn từ khi bông J02 bắt đầu uốn câu, thành hình kiểu hạt bầu bầu khác lạ trên cánh đồng làng. “Hợp tác xã lừa dân rồi, đem nếp về bán mà bảo rằng là lúa”. Nhiều người ì xèo như vậy vì họ sợ cấy nhầm phải nếp. Gạo thường nấu ăn hàng ngày, gạo nếp lâu lâu mới nấu ăn một bữa, có nhiều sẽ ế không bán được. Họ nghĩ thế! Điện Bàn là thủ phủ sản xuất lúa giống ở miền Trung, dân có kỹ thuật rất cao bởi quen cấy thuê cho các công ty khắp Trung, Nam, Bắc, ấy vậy mà lần đầu trồng lúa Nhật cũng có nhiều bỡ ngỡ như thế.

Chị Trần Thị Tâm - Giám đốc Công ty CP Nông nghiệp Minh Tâm - đơn vị phân phối thông tin rằng do đặc thù hay bị mưa lụt vào cuối vụ nên tỉnh Quảng Nam không cho các giống lúa dài trên 120 ngày vào cơ cấu. J02 là giống hơi dài ngày lại mới được công nhận ở miền Trung hồi tháng 12/2018 nên muốn dân chấp nhận cấy Cty phải làm hợp đồng bảo lãnh năng suất đạt từ 6 tấn/ha.

Chị Tâm thấp thỏm lo âu khi dõi theo sự sinh trưởng và phát triển của 40 ha giống siêu nguyên chủng ở 4 HTX tại Điện Bàn và Phú Ninh vì nghĩ, giống Japonica gốc Nhật chỉ ưa lạnh thế mà lần đầu tiên vào lại gặp cái nóng dữ dội như điều kiện vụ xuân 2019 này. Nắng nóng, độ ẩm cao khiến cho nhiều giống lúa khác nhiễm bệnh đạo ôn nặng, J02 cũng bị nhưng ở mức độ nhẹ hơn.

Ông Đỗ Như Kiểng - Phó Giám đốc HTX Nông nghiệp Điện An cho biết trong 3 giống đang cấy trên địa bàn thì J02 là năng suất nhất dù đây là vụ đầu tiên trồng với diện tích 16 ha và 90 hộ nông dân tham gia. Vì là giống tương đối dài ngày lại cấy cùng các trà với các giống ngắn ngày, ở giai đoạn cuối J02 bị thiếu nước do rút theo lịch chung. Hơn thế, giống lúa Nhật này cây khá cao nên khi chăm sóc bà con thấy vậy liền ngừng bón phân khiến nó hơi “đói ăn”, gặt về hạt cũng chưa thật tròn đầy, ảnh hưởng một phần đến năng suất, tuy vậy vẫn đạt rất khá.  

Không "khoe hàng" nên đoán toàn sai

Điều đặc biệt là “dì Hai” J02 có đặc tính không khoe hàng. Bông lúa khá ngắn nên khi đoán năng suất từ cán bộ HTX đến bà con toàn cho kết quả sai bởi vì hạt tròn, to, xếp rất sít nặng hơn nhiều so với mắt nhìn. 1 bao lúa thường cân lúc tươi được 42 kg thì 1 bao lúa J02 được tới 50 kg. Nhìn mặt ruộng đoán 300kg/sào (500m2) nhưng khi cân lên được tới 400-500kg/sào cũng là chuyện thường.

Niềm vui của anh Trần Văn Hùng khi được mùa.

Vụ này, chị Huỳnh Thị Nhung ở Điện An cấy 4 sào trong đó 3 sào lúa thường và 1 sào lúa giống. Lạ thay cuối vụ, mỗi sào lúa thường chỉ thu trên 300kg còn sào lúa giống J02 lại thu tới trên 400 kg. Năng suất trung bình của HTX, cân tươi đạt 90 tạ/ha tương đương cỡ cân khô đạt hơn 70 tạ/ha.

Chị Trần Thị Tâm - Giám đốc Công ty CP Nông nghiệp Minh Tâm đánh giá: Về cơ bản độ thuần trên đồng ruộng của J02 tốt. Các giống lúa khi gặp nóng thời gian sinh trưởng trên lý thuyết sẽ ngắn lại, năng suất sẽ giảm đi nhưng J02 tuy thời gian sinh trưởng có rút bớt chỉ 115 ngày nhưng năng suất thực tế vẫn thế. Vì là hạt tròn nên để đảm bảo tiêu chuẩn sản xuất giống bắt buộc HTX phải có máy sấy chứ không thể phơi như bình thường, đã thế sấy phải theo một cách khá đặc biệt. Đầu tiên phải quạt cho hạt lúa mới gặt về khô đi rồi mới sấy bằng nhiệt độ thấp trong thời gian khá lâu.