“Chuỗi lúa” những thành quả đã đạt được Thái Thơm – Trung tâm Khuyến nông Hà Tĩnh

 Trong đề án tái cơ cấu ngành Nông nghiệp đã chỉ rõ “Tái cơ cấu trồng trọt theo hướng phát triển sản xuất quy mô lớn, tập trung gắn với bảo quản, chế biến và tiêu thụ theo chuỗi giá trị trên cơ sở phát huy lợi thế sản phẩm và lợi thế vùng, miền”; “khuyến khích doanh nghiệp liên kết, ký kết hợp đồng sản xuất, tiêu thụ nông sản với nông dân; phát triển các nhóm nông dân hợp tác tự nguyện, liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị” (Quyết định số 899 QĐ-TTg, 10/6/2013); Tại danh mục sản phẩm hàng hóa nông nghiệp chủ lực tỉnh Hà Tĩnh đến năm 2015 và định hướng phát triển đến năm 2020 cũng đã nêu “Khai thác tối đa tiềm năng đất đai, lao động, tài nguyên và các nguồn lực xã hội để phát triển các sản phẩm hàng hóa nông nghiệp chủ lực” trong đó có lúa (Quyết định số 853/QĐ-UB 27/3/2012). Mục tiêu năm 2015 sản lượng lúa hàng hóa là 208.100 tấn, năm 2020 đạt 278.800 tấn; tập trung ở huyện Đức Thọ, Can Lộc, Thạch Hà, Cẩm Xuyên, Kỳ Anh, TX Hồng Lĩnh và TP Hà Tĩnh.

Bám sát mục tiêu đã đặt ra, trong 4 năm qua (từ năm 2014 đến năm 2017) Trung tâm Khuyến nông Hà Tĩnh đã triển khai mô hình “chuỗi lúa” với một thiết kế chưa hoàn chỉnh, từng bước mò mẫm, tìm tòi, học hỏi, kiên trì theo phương châm “vừa làm vừa củng cố”. Khó khăn, thách thức và những trở ngại đến từ nhiều phía. Nhưng với sự đồng tâm hiệp lực của các cấp chính quyền từ thôn xóm, xã, huyện, tỉnh; các tổ chức THT/HTX, các doanh nghiệp đầu vào và nhất là sự hỗ trợ của Ban QLDA Phát triển nông nghiệp cùng sự đồng lòng của bà con nông dân các vùng triển khai mô hình. Đến nay sau 7 vụ sản xuất từ vụ Hè thu năm 2014, mô hình “chuỗi lúa” mặc dù chưa thật sự hoàn chỉnh để khép kín và bền chặt như những chuỗi sản phẩm hàng hóa thông thường nhưng có thể thấy được những mặt đạt được là hết sức thành công bởi đây là một chuỗi phụ thuộc rất nhiều từ yếu tố khách quan như: khí hậu, thời tiết, thiên tai, dịch hại, đất đai, nguồn nước,... và các yếu tố chủ quan như: số hộ tham gia đông, trình độ nhận thức không đồng đều, diện tích triển khai trên nhiều đơn vị xã, các loại giống cơ cấu ở các vụ sản xuất,…
 

 
Với những nỗ lực cố gắng và cách làm đúng mô hình “chuỗi lúa” đã đạt được những kết quả như mong đợi: Điều đầu tiên có thể thấy rõ nét nhất ở đây là một cuộc vận động đổi mới phương thức sản xuất từ sản xuất theo truyền thống nhỏ lẻ, manh mún, mạnh ai nấy làm đã tổ chức sản xuất theo qui mô lớn hơn để tạo nên vùng nguyên liệu tập trung, chú trọng đến chất lượng, giá trị gia tăng, ổn định đầu tư đầu vào và tính đến đầu ra cho sản phẩm; Bà con nông dân tham gia mô hình chuỗi được tổ chức liên kết lại trong mối liên hệ 4 nhà được gắn kết ngày càng chặt chẽ hơn, để sản xuất theo hướng nâng cao giá trị hạt lúa. Các mối liên kết được thể hiện: Thứ nhất là liên kết giữa các nông dân với nhau để sản xuất tập trung theo cánh đồng lớn, tạo điều kiện thuận lợi trong việc ứng dụng khoa học công nghệ tiên tiến, hạn chế sâu bệnh phát sinh gậy hại và đẩy mạnh cơ giới hóa trong sản xuất nông nghiệp nhằm giảm giá thành sản xuất, nâng cao năng suất, chất lượng, đảm bảo số lượng và sức cạnh tranh của sản phẩm; Mối liên kết thứ hai là mối liên kết giữa nông dân sản xuất với đơn vị thu mua, chế biến, tiêu thụ. Qua đó nhằm tổ chức liên kết sản xuất theo hướng hình thành chuỗi sản xuất, chế biến và tiêu thụ sản phẩm, giúp bà con an tâm sản xuất, ổn định thị trường đầu ra, sản phẩm được tiêu thụ không còn bị tư thương ép giá, không có chuyện “được mùa mất giá và được giá thì mất mùa”; Mối liên kết thứ ba là liên kết giữa nông dân với các tổ chức THT/HTX và chính quyền các cấp trong triển khai thực hiện mô hình từ khâu sản xuất đến thu mua, chế biến tiêu thụ; Mối liên kết cuối cùng là mối liên kết giữa nông dân với các nhà khoa học, kỹ thuật thể hiện trong việc thực hiện quy trình kỹ thuật đảm bảo, sử dụng các loại giống có năng suất chất lượng, các sản phẩm phân bón, thuốc BVTV hướng an toàn, theo nguyên tắc 4 đúng để đạt hiệu quả cao nhất. Với cách làm này đã góp phần rất lớn vào việc mang lại hiệu quả kinh tế và xã hội cho người nông dân.

Bên cạnh việc cũng cố sản xuất thì chuỗi cũng đã phát triển hướng tiêu thụ để đảm bảo chuỗi được bền vững và hiệu quả bằng cách hỗ trợ về nâng cao năng lực trong quá trình tổ chức vận hành, hoạt động và đưa ra các kế hoạch kinh doanh, thương thảo các hợp đồng bao tiêu sản phẩm và tìm kiếm thị trường cho các THT/HTX thu mua. Do đó đã có nhiều cá nhân và đơn vị thu mua tìm đến để mua sản phẩm. Sản phẩm bán ra được thuận lợi hơn và nhiều hơn trước, dần khẳng định được giá trị hàng hóa gạo Đức Thọ trên thị trường, ổn định được giá bán và nơi tiêu thụ. Các THT/HTX thu mua đã mở rộng phát triển cơ sở hạ tầng kho bãi, máy móc thiết bị và xe cộ chuyên chở và đăng ký nhãn mác để hàng hóa luôn đảm bảo cung ứng ra thị trường được nhiều khách hàng biết đến.

Cánh đồng lớn theo chuỗi liên kết là cách làm đúng trong sản xuất lúa, nhằm góp phần nâng cao chất lượng, xóa dần cách làm ăn và thu mua sản phẩm qua tầng lớp trung gian, gắn sản xuất của nông dân với việc tiêu thụ chế biến lúa gạo thông qua hợp đồng thu mua. Nhằm nâng cao chuỗi giá trị hạt gạo, nâng cao đời sống của nông dân trồng lúa. Đây là phương thức sản xuất và tiêu thụ sản phẩm phù hợp với tình hình sản xuất lúa gạo ở tỉnh Hà Tĩnh, từ đó giúp tăng giá trị sản phẩm trên đơn vị diện tích theo hướng hàng hóa, chất lượng và bền vững.

Đến nay với “chuỗi lúa” dự án đã rút lui, tuy nhiên để chuỗi lúa tiếp tục được duy trì, nhân rộng và nâng cao giá trị hạt gạo, nâng cao đời sống của nông dân trồng lúa. Các cấp, các ngành cần tiếp tục đầu tư mở rộng diện tích, đẩy mạnh ứng dụng khoa học kỹ thuật mới vào sản xuất nhất là về giống. Có như vậy mới giảm chi phí sản xuất, tăng chất lượng hạt gạo và có thị trường tiêu thụ và cuối cùng là lợi nhuận tăng lên. Có lợi nhuận, người dân mới hăng hái tham gia sản xuất, từ đó sản phẩm lúa gạo mới phát triển theo chuỗi giá trị và bền vững./.
 

Theo Thái Thơm/sonongnghiep.hatinh.gov.vn