Đề nghị Hà Nội xả nước hồ Đồng Mô chống hạn vụ đông xuân

Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Hiệp (ngoài cùng bên trái) kiểm tra công tác chuẩn bị lấy nước tại trạm bơm dã chiến Phù Sa (thị xã Sơn Tây, Hà Nội) vào ngày 11/12.

Mỗi ngày xả nước, EVN thiệt hại 100 tỷ đồng

Theo Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Hiệp, cách đây 7 năm, khi hồ Hòa Bình xả nước 3 cửa thì mực nước tại trạm thủy văn Hà Nội đạt 2,2m. Tuy nhiên, theo nghiên cứu khoa học mới nhất, đến năm 2022, nếu hồ Hòa Bình xả tất cả 6 cửa thì mực nước tại Hà Nội cũng chỉ đạt khoảng 1,8m.

Trạm bơm Phù Sa gần như bị tê liệt, do nguồn nước sông Hồng hạ thấp vào mùa kiệt những năm qua.

Nguyên nhân là do tổng lượng cát chảy về sông Hồng mỗi năm chỉ 5 triệu m3 nhưng chúng ta cấp phép cho các doanh nghiệp với tổng lượng khoảng 35 triệu m3/năm. Đó là chưa kể hoạt động khai thác cát lậu, trái phép diễn biến hết sức phức tạp.

“Ước tính, mỗi năm đáy sông Hồng hạ thấp khoảng 20cm. Trong khi đó, nguồn nước tại các hồ chứa thượng nguồn khu vực trung du và Đồng bằng Bắc bộ lại thiếu hụt khoảng 7,5 tỷ m3 so với cùng kỳ nhiều năm. Đây là nguy cơ rất cao”, Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Hiệp nói.

Do đó, Hà Nội phải có giải pháp để chủ động cấp nước vụ đông xuân, giảm lệ thuộc vào các đợt xả nước tăng cường của các hồ chứa thượng nguồn sông Đà, sông Hồng.

Nhờ được đầu tư lắp đặt thêm các tổ máy bơm, trạm bơm dã chiến Thanh Điềm (Mê Linh) đã chủ động hơn trong việc cấp nước vụ đông xuân.

Nếu chưa có nguồn kinh phí lớn để đầu tư các trạm bơm lớn, cần nâng cấp, lắp đặt thêm máy và nối dài đường ống các trạm bơm dã chiến dọc các tuyến sông để tận dụng tối đa nguồn nước.

Hiện nay, Bộ NN-PTNT và EVN đã thống nhất 3 đợt xả nước tăng cường phục vụ cấp nước vụ đông xuân. Các tỉnh trung du và Đồng bằng Bắc bộ chủ yếu lấy nước vào đợt 1 và đợt 2.

Chỉ có Hà Nội (cùng với tỉnh Bắc Ninh) là tập trung lấy nước vào đợt 3 để phục vụ cho một số khu vực khó khăn về nguồn nước như huyện Mê Linh, Thạch Thất, Phúc Thọ, Quốc Oai và thị xã Sơn Tây (Hà Nội).

Ông Nguyễn Văn Tỉnh - Tổng cục trưởng Tổng cục Thủy lợi, cho biết: Mỗi ngày xả nước, các hồ chứa thủy điện sẽ mất 3.300m3 nước (giá trị tương đương 100 tỷ đồng). Trong khi đó, đợt 3 lấy nước vụ đông xuân 2019 - 2020 (từ ngày 19/2 đến 24/2/20) kéo dài 6 ngày.

Như vậy, EVN sẽ thiệt hại kinh tế khoảng 600 tỷ đồng. Nhưng quan trọng hơn, chúng ta sẽ mất đi nguồn tài nguyên rất lớn để phát điện trong mùa khô vào các tháng sắp tới. Đó mới là nguy hiểm.

Không chấp nhận Hà Nội giữ nước làm du lịch, còn cả nước thiếu điện

Nhấn mạnh về tầm quan trọng của an ninh năng lượng, Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Hiệp cho biết: “Thủ tướng Chính phủ đã yêu cầu EVN không được để thiếu điện. Do đó, phải sử dụng rất tiết kiệm nguồn nước tại các hồ Hòa Bình, Thác Bà, Tuyên Quang”.

Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Hiệp cho rằng, Hà Nội phải có phương án để chủ động nguồn nước phục vụ sản xuất vụ đông xuân, không lệ thuộc quá nhiều vào hoạt động xả nước tăng cường từ các hồ thủy điện.

Trong lịch sử, chưa bao giờ các hồ chứa này thiếu hụt nguồn nước như năm nay. Do đó, Hà Nội phải chỉ đạo Công ty TNHH MVT Thủy lợi Sông Tích lấy nước ở các nguồn khác như: hồ Đồng Mô, hồ Suối Hai để tưới cho vùng thiếu nước huyện Quốc Oai; lấy nước ngược từ lưu vực sông Tích, sông Đáy...

“Chúng tôi không thể chấp nhận Hà Nội giữ nước hồ Đồng Mô, hồ Suối Hai để làm du lịch, trong khi người dân cả nước thiếu điện”, Thứ trưởng Hiệp cho biết, Hà Nội phải rà soát các điểm khó khăn về nguồn nước để có phương án chỉ đạo, vận động người dân chuyển đổi sang cây trồng cạn, cây trồng ngắn ngày.

Còn về giải pháp lâu dài, Bộ NN-PTNT sẽ phối hợp với các đơn vị nghiên cứu, nhà khoa học để tính toán phương án xây dựng đập dâng trên sông Hồng tại khu vực cống Xuân Quan (Hưng Yên) và cống Long Tửu (Hà Nội).

Qua đó hồi sinh hệ thống sông Nhuệ, sông Tô Lịch, sông Đáy (có dòng chảy tự nhiên) và Tập đoàn Điện lực cũng không cần xả nước tăng cường các hồ chứa thủy điện trong mùa khô để phục vụ sản xuất vụ đông xuân như hiện nay.

Tuy nhiên, Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Hiệp cho biết, đây là bài toán lớn, cần phải đánh giá rất cụ thể tác động về môi trường, thủy văn, địa chất, yếu tố kinh tế - xã hội...