Lận đận vì con giống

Lợi thế nhưng phụ thuộc

Việt Nam có nhiều tiềm năng để phát triển chăn nuôi gia cầm, nhất là giống gà công nghiệp, điển hình như gà lông màu và gà trắng.

Để phát triển gà lông màu, những năm trước đây Việt Nam đã nhập một số giống như Tam hoàng, Lương Phượng từ Trung Quốc để nuôi với kết quả tương đối khả quan, song đó chỉ là gà thương phẩm và bố mẹ. Để có thể phát triển ra diện rộng, theo quy mô lớn thì hàng năm cần đầu tư số tiền rất lớn để nhập gà bố mẹ, bởi nếu nhập gà ông bà chỉ có một giới tính với chi phí rất cao, trong khi chỉ sử dụng được một đời, một phương án kém thả thi. Đây chính là điểm yếu trong nuôi gà công nghiệp ở Việt Nam.

Còn về gà lông trắng, lợi thế của giống gà này là chi phí nuôi rẻ, hệ số sử dụng thức ăn thấp hơn gà lông màu nhưng tốc độ tăng trưởng tốt hơn, tuy nhiên, con giống nước ta phải phụ thuộc nhập khẩu 100%. Theo đánh giá, giống gà lông trắng nước ta phải nhập của các công ty nước ngoài, trung bình mỗi năm khoảng 2 triệu con giống.

Mỗi năm nước ta nhập khoảng 1 - 1,2 triệu gia cầm giống - Ảnh: Trần Út

TS Ngô Thị Kim Cúc, Viện Chăn nuôi, cho rằng, trong những năm qua việc phát triển giống vật nuôi ở nước ta đã có những bước tiến, song vẫn còn nhiều bất cập. Nguyên nhân được cho là do công nghệ chăn nuôi chưa đồng bộ nên năng suất của các giống nhập khẩu nuôi ở nước ta chỉ đạt khoảng 85 - 90% so với năng suất chuẩn của giống nhập.

Lãi ít, mất lợi thế

Việc phải nhập khẩu giống cộng với chi phí đầu vào cao đã khiến chăn nuôi gà công nghiệp ở Việt Nam nói chung có kinh phí lớn nhưng lợi nhuận thực sự của người nuôi lại chẳng đáng là bao. Theo phân tích của giới chuyên môn, để có một con gà xuất chuồng phải mất 40 - 70 ngày, tuy nhiên, người chăn nuôi ở Việt Nam chỉ lãi được khoảng 2.000 đồng.

Mỗi năm nước ta tốn khoảng 4 triệu USD nhập giống gia cầm, trung bình khoảng 1 - 1,2 triệu con. Chưa kể một lượng lớn giống nhập lậu từ Trung Quốc. Do phụ thuộc nên chúng ta bị động trong sản xuất. Bên cạnh đó, giá thành sản xuất sẽ bị đội lên, cao hơn các nước trong khu vực 10 - 15%. Điều này cũng khiến thịt gà của Việt Nam trở nên đắt đỏ so với gà nhập khẩu từ các nước Mỹ, Anh, Hàn Quốc… Mặt khác, còn là bài toán thị trường. Vì lệ thuộc nên trong nhiều thời điểm giá thành sản xuất và bán gà phụ thuộc sự “điều tiết” của doanh nghiệp FDI.

Ông Phạm Đức Bình, Giám đốc Công ty CP Thanh Bình cho rằng, đã từng xảy ra chuyện doanh nghiệp nước ngoài dùng “con bài” giống để điều khiển thị trường chăn nuôi gà ở Việt Nam. Chẳng hạn như, với vốn đầu tư cho trang trại gà 10.000 con vào khoảng hơn 1 tỷ đồng, trong đó riêng tiền gà giống đã xấp xỉ 1 tỷ. Nên chỉ cần doanh nghiệp ngoại tăng giá giống là trang trại trong nước lao đao vì lại tốn thêm rất nhiều chi phí đầu vào. 

Vì sao vấn đề sản xuất con giống ở nước ta lại gặp khó khăn như vậy? Nhiều ý kiến chỉ ra rằng, các công ty trên thế giới đều áp dụng công nghệ khai thác giống bắt đầu từ cấp cụ kỵ- ông bà - cha mẹ - thương phẩm nên chất lượng, năng suất, khả năng chống chịu bệnh tật tốt. Nhưng Việt Nam, lại bắt đầu từ giống cha mẹ sản xuất ra con thương phẩm, nên chỉ vài năm là thoái hóa, năng suất, chất lượng giảm… do vậy mới dẫn đến chuyện năm nào cũng phải nhập giống.

Gấp rút khắc phục

Để giải quyết bài toán nan giải này, cần có sự vào cuộc của nhiều ban ngành và nhiều phương pháp đồng bộ. Việc phát triển giống vật nuôi ở nước ta hạn chế do cơ sở vật chất, thiết bị của nhiều trung tâm giống không được đầu tư đúng mức, chưa đáp ứng được yêu cầu cho các thí nghiệm có độ chính xác cao. Ngoài ra, nguồn kinh phí dành cho các đề tài nghiên cứu về giống còn hạn chế.

Chủ tịch Hiệp hội Chăn nuôi Việt Nam Nguyễn Đăng Vang cho rằng, cần ứng dụng công nghệ cao trong việc tạo và nhân nhanh các giống mới có năng suất, chất lượng cao ra sản xuất. Tiếp tục nhập khẩu đàn gà để khai thác các giống năng suất cao, chọn tạo giống nội nhập phát huy, khai thác các gen quý, áp dụng những phương pháp chọn lọc cá thể và gia đình, nâng cao hiệu quả chọn giống. Các cơ sở sản xuất giống cần phải tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị hiện đại, phục vụ công tác nghiên cứu và lai tạo giống.

TS Nguyễn Thanh Sơn, Viện Chăn nuôi nhấn mạnh, việc nhập khẩu giống vật nuôi là cần thiết, nước nào cũng phải nhập. Quan trọng là chúng ta khai thác và sử dụng có hiệu quả các giống vật nuôi ngoại, tránh tình trạng nhập khẩu giống kém chất lượng hoặc nhập khẩu nguồn gen khong có chọn lọc. Nhà nước nên có chính sách ưu tiên cho lĩnh vực tư nhân tham gia vào nghiên cứu phát triển con giống, thay vì đầu tư quá nhiều cho các cơ sở nghiên cứu của Nhà nước nhưng hiệu quả thấp. Cùng đó, cần nghiên cứu cơ chế, chính sách phù hợp để hỗ trợ cho các cơ sở giống trong nước về hạ tầng, trang thiết bị, ưu đãi thuế.