Giúp ngư dân 4 tỉnh bị ảnh hưởng từ Formosa

Liên quan đến kế hoạch hỗ trợ ngư dân 4 tỉnh miền Trung gồm Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế bị ảnh hưởng do tác động môi trường từ công ty Formosa, chiều 5/7, tại Hà Nội, Thứ trưởng Doãn Mậu Diệp đã có trao đổi với báo giới về vấn đề này.

Thứ trưởng Doãn Mậu Diệp

Trước đó, Bộ trưởng Bộ LĐ-TB&XH Đào Ngọc Dung đã đến khảo sát làm việc với hai tỉnh là Thừa Thiên – Huế và Quảng Trị, dự kiến sẽ tiếp tục làm việc với Quảng Bình, Hà Tĩnh để có giải pháp tổng thể hỗ trợ người dân bị ảnh hưởng bởi sự cố môi trường nghiêm trọng này. Trong các buổi làm việc với các tỉnh, vấn đề sinh kế của người dân luôn được đặt lên hàng đầu. Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cũng thống nhất với các tỉnh cần có đề án tổng thể về dạy nghề, việc làm, xuất khẩu lao động. 
Trước hết về xuất khẩu lao động, theo Thứ trưởng Doãn Mậu Diệp, hiện nay có một số chương trình với chi phí thấp do Bộ trực tiếp triển khai, một số chương trình do các doanh nghiệp triển khai. Bộ trưởng có hứa các chương trình nào do Bộ triển khai với chi phí thấp sẽ hỗ trợ cho người dân vùng bị ảnh hưởng.

Chương trình EPS đi Hàn Quốc mới ký kết lại từ đầu tháng 5/2016. Chương trình này năm nay chỉ có 3.500 chỉ tiêu nhưng sẽ dành ưu tiên cho những huyện ven biển bị ảnh hưởng. Một số huyện hiện đang có tỷ lệ cư trú bất hợp pháp cao cũng nằm trong những tỉnh bị ảnh hưởng thì trước mắt Bộ sẽ dỡ bỏ lệnh hạn chế cho lao động các vùng này được tham gia.

Thứ hai là chương trình IM Japan (Nhật Bản) cũng có chi phí rất thấp, những người lao động tham gia chương trình này nếu có đủ điều kiện về sức khỏe, ngoại ngữ sẽ được học trong vòng 6 tháng, tất cả chi phí do Tổ chức IM Japan chi trả. Lương làm việc tại Nhật khoảng 800-1000/tháng. Mỗi một năm làm việc trước khi về nước được tổ chức IM Japan hỗ trợ 2000 USD/năm, ba năm là 6000 USD.

“Chương trình này hiện nay đang chia đều cho các địa phương nhưng sắp tới Bộ có thể ưu tiên hỗ trợ cho các địa phương bị ảnh hưởng của đợt cá chết vừa rồi” – Thứ trưởng Doãn Mậu Diệp nói.
Ngoài ra, Bộ còn triển khai Chương trình đưa điều dưỡng viên đi Nhật và đi Đức. Thứ trưởng nhấn mạnh “Như vậy, 4 chương trình lớn mà Bộ đang triển khai thì sẽ ưu tiên cho các huyện bị ảnh hưởng”.

Đối với Hàn Quốc, ngoài Chương trình EPS thì còn có chương trình tàu cá gần bờ, năm nay có khoảng 600 người đi Hàn Quốc được phân bổ cho 8 doanh nghiệp đang làm. Bộ sẽ yêu cầu 8 doanh nghiệp tập trung hỗ trợ 4 tỉnh miền Trung và giao cho Trưởng ban quản lý lao động Việt Nam tại Hàn Quốc đàm phán với đối tác.

Chương trình tàu cá gần bờ với Đài Loan, hiện Bộ đang triển khai tuyển dụng trực tiếp không qua môi giới, thông qua doanh nghiệp để giảm thiểu chi phí cho người lao động. Bộ sẽ yêu cầu Trưởng Ban quản lý tại Đài Loan làm việc với các đối tác tăng quota để đưa lao động sang làm việc với điều kiện người lao động đáp ứng các điều kiện về mặt sức khỏe, có mong muốn đi làm việc tại đó.

“Chúng tôi cũng có nghe một số Trưởng Ban lao động, Quản lý lao động tại một số nước báo cáo, tại nhiều nước có chương trình nuôi trồng thủy hải sản, thu nhập khá ổn và chỉ đạo có thể bàn với các đối tác. Ước tính sơ bộ thì hiện nay có khoảng 263.000 lao động đang bị ảnh hưởng bởi sự cố Fomosa gây ra. Trong đó, 100 nghìn lao động bị ảnh hưởng trực tiếp, 163 ngàn lao động bị ảnh hưởng gián tiếp. Mong muốn của chúng tôi là không phải chuyển đổi toàn bộ số lao động này sang nghề khác, bởi những người dân ở vùng biển phải sống được từ nguồn lợi từ biển, sinh kế từ biển. Có thể trong thời gian trước mắt, 1 vài năm làm công việc tương tự tại vùng biển khác sau đó sẽ quay trở lại”- Thứ trưởng Doãn Mậu Diệp cho biết thêm.

Ngoài các chương trình nêu trên, thỏa thuận hợp tác giữa Việt Nam và Thái Lan đã được ký kết. Phía Thái Lan thông báo cho Việt Nam từ 1/7 sẽ chính thức tiếp nhận lao động Việt Nam ở nghề cá (đánh bắt gần bờ) và xây dựng trước khi mở rộng sang ngành nghề khác.

Các số liệu cho thấy lao động 4 tỉnh này thì số lao động nhiều nhất ở Thái Lan, nếu những người lao động ở vùng này bị ảnh hưởng thì Bộ cũng sẵn sàng giao cho các đơn vị chức năng hỗ trợ để tìm kiếm công việc tại Thái Lan. Điểm lợi khi lao động làm việc tại Thái Lan là gần, chi phí thấp, phía Bộ lao động Thái lan cũng cam kết không có chi phí môi giới. Về phía Bộ LĐ-TB&XH cũng chỉ đạo 6 doanh nghiệp hiện đang làm thí điểm và 4 Trung tâm dịch vụ việc làm hạn chế chi phí thấp nhất với điều kiện người lao động mong muốn tham gia.

Về mặt chính sách, chúng tôi cũng sẽ trình Chính phủ cho phép những lao động nào thuộc hộ nghèo bị ảnh hưởng thì áp dụng cơ chế miễn phí đào tạo giáo dục định hướng, đào tạo ngoại ngữ, được hỗ trợ tiền ăn, ở, cấp tiền đi lại trong thời gian đi học...
Đối với những lao động khác không thuộc hộ nghèo thì chúng tôi cũng có thể đề nghị áp dụng như Nghị quyết 61 năm 2015 đối với lao động bị thu hồi đất.

Trong cuộc làm việc ngày 4/7 với Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Vũ Văn Tám, Thứ trưởng Doãn Mậu Diệp cho rằng cần 2 nhóm giải pháp để triển khai.

Thứ nhất, đối với số lao động hiện nay đang đánh bắt gần bờ chuyển sang đánh bắt xa bờ thì đào tạo như thế nào, cho vay vốn ra sao do Bộ NN&PTNN sẽ chịu trách nhiệm.

Thứ hai, về sinh kế và những mặt khác như: dạy nghề, xuất khẩu lao động, việc làm thì do Bộ LĐ-TB&XH sẽ triển khai.
Được biết, Bộ NN&PTNT cũng đang dự kiến trình Chính phủ cho phép các hộ dân được vay vốn, hỗ trợ lãi suất và cải tạo máy, tăng công suất... và những chính sách đó sẽ được hỗ trợ.

Nhưng mấu chốt vấn đề, theo ông Doãn Mậu Diệp: “Ngư dân thì phải sống được nhờ biển, sinh kế từ biển. Việc chuyển đổi hoàn toàn, tất cả những người dân bị ảnh hưởng sang nghề khác có lẽ là câu chuyện không khả thi và cũng không nên làm. Chúng tôi sẽ khai thác với các đối tác có thể chuyển những người đang bị ảnh hưởng đánh bắt gần bờ có thể chuyển sang vùng biển khác. Đến khi nào vùng biển miền Trung trở lại bình thường thì họ có quay trở lại sống bám biển”.

Cũng theo Thứ trưởng Doãn Mậu Diệp, không phải tất cả những người dân bị mất sinh kế đều chuyển sang làm cho các doanh nghiệp. Họ có thể có việc làm khác. “Trách nhiệm của Sở LĐ-TB&XH địa phương cũng phải nghiên cứu các phương án đào tạo việc làm phù hợp với điều kiện, người lao động tại đó”./.