Tăng hiệu quả sinh sản của heo nái

Chăm sóc, nuôi dưỡng

Duy trì trọng lượng chuẩn: Nghiên cứu cho thấy độ dày mỡ lưng ở heo mẹ tốt diễn biến ở các lứa đẻ tăng dần đến giai đoạn đậu thai, giai đoạn đẻ, sau giai đoạn đẻ thì giảm dần xuống điểm cai sữa, sau đó lại tăng dần ở lứa tiếp theo đến giai đoạn đẻ. Độ dày mỡ lưng giảm so với khi phối kỳ đầu (lúc sau cai sữa) chỉ còn khoảng 12 mm là tốt, dưới 12 mm sẽ không tốt cho lứa đẻ sau.

Chế độ ăn: Thời kỳ mang thai heo mẹ có thể ăn gấp 3 lần năng lượng duy trì, điều này sẽ làm giảm tính ngon miệng của nó ở thời kỳ nuôi con. Trong giai đoạn này không nên cho heo ăn lượng thức ăn có năng lượng cao hơn 25 MJ, vì nó làm giảm tính thèm ăn của heo trong giai đoạn nuôi con. Nguyên nhân do heo quá béo thì hàm lượng Insulin tăng cao trong huyết tương, tác động lên hệ thần kinh trung ương, trung tâm Hypothanamus làm giảm tính thèm ăn. Mặt khác, nếu heo ăn nhiều sẽ làm giảm số heo con ở mỗi lứa. Do vậy ở thời kỳ này cần: Nuôi đạt trọng lượng theo yêu cầu để heo đạt kích cỡ và độ dày mỡ lưng theo yêu cầu. Không nên cho ăn một lượng thức ăn như nhau trong suốt giai đoạn.

Nhu cầu dinh dưỡng của heo mang thai từ 1 - 90 ngày ít hơn giai đoạn 90 - 114 ngày. Ở giai đoạn I chỉ cho heo nái ăn 2 - 3 kg, chia làm 2 lần sáng và chiều, để đảm bảo heo vẫn đủ dinh dưỡng nhưng không quá béo. Đến giai đoạn II, tăng 25 - 30% lượng thức ăn để đạt trọng lượng sinh sản cao. Bã rượu và thức ăn ủ men có chứa chất kích thích, dễ gây xảy thai. Vì vậy chỉ cho heo ăn dưới 15% trong khẩu phần ăn.

Khi phát dục con lợn có biểu hiện phá chuồng - Ảnh: Đức Thảo

Giai đoạn nuôi con: Giai đoạn này heo mẹ thường ăn kém trong khi cần nhiều dinh dưỡng để nuôi con. Do vậy cần cho heo mẹ ăn tự do và sử dụng thức ăn chất lượng tốt. Yêu cầu dinh dưỡng trong giai đoạn này là 13,5 MJ và khoảng 3.200 Calore. Ngoài ra, heo mẹ sử dụng và tiêu hóa thức ăn tốt nhất trong 160C. Nếu tăng 10C thì thức ăn ăn được giảm 140 - 120 g/ngày. Vì vậy, cần giảm nhiệt độ chuồng nuôi heo nái nuôi con bằng quạt gió, phun mưa, trồng cây xanh…

Chọn thời điểm phối giống

Chu kỳ phát dục của heo là 21 ngày, khi phát dục heo có biểu hiện bỏ ăn, buồn bực, phá chuồng, nhảy lên những con khác. Đối với heo nái nuôi con thường phát dục sau khi tách con từ 1 - 7 ngày. Thời gian phát dục của heo nái từ 3 - 5 ngày. Đối với heo ỉn, Móng Cái thì thời điểm phối giống thích hợp cuối ngày thứ 2, đầu ngày thứ 3, còn với heo lai và heo ngoại cuối ngày thứ 3, đầu ngày thứ 4. Hoặc khi quan sát thấy âm hộ chuyển từ sưng đỏ sang héo dần, có nếp nhăn và dịch nhờn tiết ra thì đó là thời điểm phối giống tốt nhất, đậu thai nhiều nhất.

Khắc phục sự cố thường gặp sau sinh

Một số bệnh: Tỷ lệ sinh sản của heo nái bị ảnh hưởng lớn khi gặp hội chứng viêm vú, viêm tử cung và kém sữa. Vì vậy, trong quá trình theo dõi heo sinh sản cần loại bỏ những heo mẹ bị viêm tử cung sau khi điều trị, đặc biệt viêm có mủ vì sau điều trị chúng có sữa rất ít, khả năng bám dính và đậu thai thấp, xuất hiện hiện tượng khô thai… Có thể phòng ngừa viêm tử cung bằng cách: thụt rửa tử cung sau đẻ bằng Iode hay kháng sinh, đặt kháng sinh Tetracyline ngày 1 lần và đặt 3 ngày liên tục.

Bệnh viêm vú: Nếu heo mẹ bị viêm vú gây cho heo nái mất sữa, gây tiêu chảy cho heo con. Biện pháp điều trị tốt nhất là chích kháng sinh như Cefalexine, dung dịch chích Norfloxacine.

Táo bón: Ở giai đoạn cuối thai kỳ thường xảy ra hiện tượng táo bón do thiếu chất xơ trong khẩu phần ăn. Để bổ sung tỷ lệ xơ, có thể thêm một lượng như trấu, rơm xay nhuyễn, vỏ đậu phộng, bắp, bã mía, bã mì… trộn vào thức ăn.  Ngoài ra, cần đảm bảo đủ lượng nước uống với nhiệt độ thích hợp cho heo mẹ.

Thiếu vitamin: Khi thiếu vitamin trong khẩu phần thức ăn heo nái sẽ làm tăng hội chứng MMA, đặc biệt là thiếu Vitamin A và E. Trong quá trinh nuôi nên bổ sung 25.000 UI Vitamin A/1 kg thức ăn suốt giai đoạn từ heo mẹ đến nuôi con và 80 UI Vitamin E cho 1 kg thức ăn trên nền Vitamin A (25.000 UI) là tốt nhất.

Nuôi dưỡng heo con

Heo mẹ chỉ sản xuất sữa đầu trong vòng 24 giờ sau sinh. Sữa đầu đậm đặc hơn sữa thường, nhiều chất dinh dưỡng, protein, đặc biệt là kháng thể của heo mẹ truyền cho heo con, giúp heo con kháng bệnh tốt hơn. Nên cho heo con bú nhiều lần một ngày, tránh hiện tượng heo con không bú hết sữa. Sữa ứ đọng tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhiễm, phát triển gây viêm vú, rối loạn tiêu hóa ở heo con. Trong giai đoạn nuôi con, sức ăn của heo mẹ giảm, nhưng nhu cầu dinh dưỡng cần phải cao hơn để tạo sữa, cần cho heo mẹ ăn 3 - 4 lần/ngày, thức ăn tinh, nhiều dinh dưỡng.