Hương Sơn vào mùa lộc Nhung hươu

Hươu và nhung hươu  Hương Sơn là đặc sản nổi tiếng cả nước mà không vùng nào có được, đã được Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ KH&CN) cấp giấy chứng nhận nhãn hiệu tập thể năm 2009 và đang được UBND tỉnh Hà Tĩnh triển khai xây dựng chỉ dẫn địa lý để bảo vệ, phát triển và quảng bá thương hiệu.
Về Hương Sơn những ngày đầu xuân này đi đâu cũng nghe chuyện nhung hươu. Sau một năm được đầu tư chăm sóc, khi mùa xuân đến, con hươu trút khối sừng cứng trên đầu (gọi là đế), để mọc lên một cặp lộc nhung hồng tơ. Khi cặp nhung được khoảng 43 - 45 ngày, chủ hộ tổ chức cắt nhung, thu hoạch (nếu sớm quá sẽ bị non, muộn quá sẽ bị già, chất lượng nhung đều không tốt). Ngày cắt nhung là ngày vui nhất của gia chủ. Vui vì sau những ngày chăm sóc, giờ là lúc họ được thu về thành quả lao động bằng giá trị hàng triệu đến hàng chục triệu đồng từ những cặp lộc nhung này.
Nghề nuôi hươu lấy lộc nhung ở Hương Sơn phát triền từ lâu, đã trải qua những bước thăng trầm, không tránh khỏi những lúc gian nan cho người nuôi do giá cả biến động thất thường nhưng đến nay đã trở về với giá trị đích thực của nó. Mấy năm gần đây, đời sống người dân đã ổn định lại, cửa khẩu quốc tế Cầu Treo nối với nước bạn Lào được mở, cuộc sống người dân dần khởi sắc. Có vốn, họ gây dựng lại đàn hươu. Hơn ai hết, họ biết hươu sao là con vật quý trời ban cho Hương Sơn, không thể để mất nên đã trở thành nghề chăn nuôi phát triển kinh tế gia đình, giúp hàng ngàn hộ dân của huyện vươn lên làm giàu chính đáng.Nếu như đầu nhiệm kỳ 2005 - 2010, đàn hươu của huyện mới ở mức 11.000 con thì đến nay, tổng đàn đã tăng lên trên 36.000 con, trong đó khoảng 20.000 con hươu đực đã cho lộc nhung, Theo anh Phan Xuân Đức, Phó phòng Nông nghiệp & PTNT huyện Hương Sơn: “Nghề nuôi hươu hiện đã phát triển rộng khắp trên địa bàn toàn huyện. Trừ 12 xã vùng ngập lụt, 20 xã còn lại đều có đàn hươu phát triển nhanh. Nhiều xã như: Sơn Lâm, Sơn Quang, Sơn Trung, Sơn Giang... có đàn hươu khoảng 3.000 con. Người nuôi hươu nhỏ lẻ dưới 10 con/hộ ở Hương Sơn còn nhiều hơn người không nuôi. Nghề nuôi hươu lấy lộc đã và đang đưa lại giá trị kinh tế cao cho nhiều gia đình trên toàn huyện. Và hươu thật sự là con nuôi chủ lực của huyện miền núi này”.
Nuôi hươu bây giờ không còn cầu kỳ như xưa, cây cỏ trong vườn đều có thể làm thức ăn cho hươu được. Hươu không kén thức ăn, nhưng yêu cầu đầu tiên đối với thức ăn là phải sạch. Trước kia, người chăn nuôi hươu mỗi năm chỉ lấy được một lứa lộc nhung nhưng giờ đây đã có cách chăm sóc hươu đặc biệt để thu mỗi năm hai lứa nhung. Đến trước tiết lập xuân, người nuôi phải cho hươu ăn thúc để cho nó đổ đế, thức ăn thúc là cơm, lạc, ngô, khoai, sắn, ... Khi hươu bắt đầu ra lộc, chủ nhà phải có chế độ chăm sóc đặc biệt, lúc này hươu không những được ăn ban ngày mà đêm cũng ăn những thứ giàu chất béo, thành ra lộc nhung lên rất nhanh, chất lượng cũng cao hơn.
Bác Nguyễn Văn Lai, ở thị trấn Phố Châu chia sẻ: “Không nghề chăn nuôi nào nhàn nhã và lãi như nuôi hươu. Chỉ cần nuôi một con hươu đực, mỗi năm cắt 2 lứa nhung là cũng có gần 20 triệu đồng. Mà nhung hươu Hương Sơn từ lâu đã trở thành đặc sản, giá mỗi năm một tăng. Năm nay cũng khoảng 11 - 14 triệu đồng/kg lộc nhung”.
Còn gia đình chị Lê Thị Hương, xóm Lâm Đồng, Sơn Lâm là một trong những hộ điển hình cho nghề nuôi hươu và chuyển phương thức nuôi từ nhỏ sang lớn của người dân nơi này cho biết: "Đầu tiên gia đình chỉ nuôi nhỏ lẻ lúc 3 con, lúc 5 - 7 con. Đến tháng 4/2012, chúng tôi quyết định nuôi theo mô hình gia trại lớn, tập trung theo Nghị quyết 02 của Huyện ủy Hương Sơn về phát triển chăn nuôi. Hiện nay gia đình tôi có gần 60 con. Hươu thực sự là con vật nuôi đã đưa kinh tế gia đình tôi đi lên, ổn định cuộc sống”.
Cứ vào độ đầu xuân, sau Tết Nguyên Đán chừng 1 tháng, ai muốn có một cặp lộc nhung ngâm rượu hay sấy khô nấu cháo bồi bổ sức khỏe thì hãy tìm về Hương Sơn. Khách sẽ được tận mắt chứng kiến cặp nhung hươu trắng hồng nằm kiêu hãnh trên đầu chú hươu đực. Cuối cùng cuộc giao dịch, khách sẽ được thưởng thức một bữa rượu huyết hươu với gia chủ trước khi sở hữu cặp nhung ưng ý.
Mùa lộc nhung năm nay đang rộ và con đường ngược ngàn Hương Sơn như cũng xôn xao hơn với những đoàn khách tìm về đông hơn các năm trước. Với giá trị kinh tế lớn từ nuôi hươu đực lấy lộc nhung, tin rằng trong tương lai, tổng đàn hươu của Hương Sơn sẽ còn tăng cao hơn nữa, giúp người nông dân ngày càng có cuộc sống ấm no, khá giả hơn./.