Tái cơ cấu ngành Nông nghiệp: Những bước chuyển mạnh mẽ

Đến nay, gần 5 năm triển khai thực hiện Đề án, dù thời gian chưa dài, song Đề án đã tạo ra những bước chuyển mạnh mẽ cho ngành Nông nghiệp lẫn bộ mặt đời sống nông thôn - nông dân.  

Bổ sung kịp thời về chính sách và nguồn lực

Đề án Tái cơ cấu nông nghiệp ra đời đã tạo được sự chuyển biến trong nhận thức từ Trung ương đến địa phương về sự cần thiết phải cơ cấu lại nền nông nghiệp trong bối cảnh hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng và biến đổi khí hậu đang diễn ra hết sức phức tạp.

Ảnh: Lê Bền

Theo Bộ trưởng Bộ NN-PTNT Nguyễn Xuân Cường, sự bổ sung kịp thời về chính sách và nguồn lực cho phát triển nông nghiệp, nông thôn kể từ khi triển khai Đề án chính là đòn bẩy quan trọng tạo ra những biến cho toàn ngành trong gần 5 năm qua.

Theo đó, hàng loạt chính sách mới của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ ra đời đã kịp thời bổ sung về nguồn lực cho phát triển các lĩnh vực then chốt của ngành Nông nghiệp như: Chính sách hỗ trợ phát triển thủy sản; chuyển đổi cơ cấu cây trồng trên đất lúa; tái canh cà phê; bảo vệ và phát triển rừng gắn với xóa đói giảm nghèo ở các vùng đồng bào dân tộc thiểu số; chính sách tín dụng, thuế, nông nghiệp công nghệ cao với nhiều ưu đãi cho nông nghiệp, nông thôn; sắp xếp, đổi mới và nâng cao hiệu quả hoạt động của Cty nông lâm nghiệp… Kết cấu hạ tầng nông nghiệp, nông thôn tiếp tục được nâng cấp và ngày càng hiện đại, phục vụ hiệu quả cho SX nông nghiệp, công nghiệp và dân sinh; năng lực phòng chống với diễn biến khí hậu, thiên tai ngày càng được nâng cao, bảo vệ cuộc sống và cơ sở vật chất của nhân dân.

Nhiều chính sách khuyến khích DN đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn, các giải pháp cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh và hỗ trợ phát triển DN được triển khai đồng bộ. Bộ NN-PTNT luôn đồng hành, đối thoại cùng các DN để vừa tuyên truyền, phổ biến chính sách của Đảng, Nhà nước, vừa hỗ trợ DN, tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc. Vì vậy, đầu tư từ khu vực tư nhân vào nông nghiệp, nông thôn đã tăng đáng kể.

Theo đó, số DN hoạt động trong lĩnh vực nông lâm thủy sản đã tăng từ 3.517 DN năm 2012 lên 4.500 DN năm 2016 và 5.661 DN năm 2017. Thủ tướng Chính phủ cũng đã giao Ngân hàng Nhà nước triển khai gói tín dụng ưu đãi 100 nghìn tỷ đồng cho nông nghiệp công nghệ cao, công nghệ sạch. Đến nay đã có khoảng 6.400 khách hàng được vay khoảng 40.000 tỷ đồng… Gần đây, nhiều DN, tập đoàn lớn trong nước quan tâm tìm hiểu và đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn với quy mô lớn, ứng dụng công nghệ cao, khẳng định rõ vai trò quan trọng của DN trong quá trình cơ cấu lại ngành.

Bên cạnh đó, bộ máy tổ chức quản lý của ngành đã được sắp xếp lại theo hướng tinh gọn, hiệu lực và hiệu quả hơn.  Nguồn nhân lực cho ngành được cải thiện về chất lượng, cả đối với lực lượng lao động trình độ cao và nông dân. Chương trình đào tạo nghề cho lao động nông thôn đã đào tạo được khoảng 1,34 triệu lượt lao động nông thôn học nghề nông nghiệp.  

Chuyển dịch mạnh mẽ về cơ cấu SX

Với định hướng căn bản là chuyển mạnh từ phát triển SX nông nghiệp theo chiều rộng, lấy số lượng làm mục tiêu sang nâng cao chất lượng và giá trị gia tăng, cơ cấu SX của ngành giai đoạn 2013-2017 đã được điều chỉnh theo hướng phát huy lợi thế của mỗi địa phương và cả nước, gắn với nhu cầu thị trường.

Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường đánh giá: Một số mặt hàng lớn, chủ lực đã khẳng định được vị thế và khả năng cạnh tranh trên thị trường thế giới, bảo đảm đứng vững khi hội nhập quốc tế. Cơ cấu ngành hàng, sản phẩm XK đã thể hiện khá rõ qua kết quả tăng tỷ trọng các ngành, sản phẩm có lợi thế và thị trường tiêu thụ như thủy sản, rau, hoa, quả nhiệt đới, các loại cây công nghiệp giá trị cao (cà phê, hạt điều, cao su, hạt tiêu), đồ gỗ và lâm đặc sản. Đồng thời, giữ ổn định hoặc giảm dần các ngành hàng, sản phẩm thâm dụng tài nguyên trong quá trình SX hoặc chưa có thị trường XK ổn định nhưng lại đang có xu hướng tăng cung (lúa gạo, thịt lợn...).

Đi đôi với việc chuyển dịch cơ cấu SX, quy hoạch của các ngành hàng chủ lực đã được rà soát, điều chỉnh, đồng thời nghiên cứu xây dựng mới các quy hoạch phục vụ cơ cấu lại SX. Các quy hoạch được xây dựng trên cơ sở phát huy lợi thế địa phương, nhu cầu thị trường và ứng phó với biến đổi khí hậu với quy mô mang tính toàn quốc và liên vùng.

Để phù hợp và đáp ứng quá trình tái cơ cấu lại các ngành hàng, các loại hình tổ chức SX được đổi mới phù hợp và hiệu quả hơn. Theo đó, HTX nông nghiệp được thành lập và tổ chức lại theo Luật HTX, hoạt động ngày càng hiệu quả, dần thích nghi với cơ chế thị trường, hỗ trợ hiệu quả cho kinh tế hộ gia đình. Đến nay, cả nước cũng đã có hơn 30 Liên hiệp HTX; hơn 12.000 HTX và hơn 100.000 tổ hợp tác nông nghiệp trên tất cả các lĩnh vực của ngành. SX quy mô lớn, theo chuỗi giá trị có sự hợp tác, liên kết giữa nông dân, các tổ chức nông dân (tổ hợp tác, HTX) với DN đã hình thành ở tất cả các lĩnh vực SX và đang được nhân rộng ra nhiều địa phương, khẳng định tính hiệu quả và sự phù hợp của nền SX nông nghiệp hàng hóa, cạnh tranh quốc tế.

Hoạt động nghiên cứu, chuyển giao và ứng dụng KH-CN được thúc đẩy và hiệu quả hơn. Theo đó, đã ưu tiên các nhiệm vụ nghiên cứu, chuyển giao và ứng dụng công nghệ cao, SX nông nghiệp sạch; tập trung giải quyết các vấn đề bức xúc trong SX như: SX giống chất lượng cao, chống chịu sâu bệnh và thích ứng với biến đổi khí hậu, xây dựng các quy trình SX tốt, quy chuẩn, tiêu chuẩn quốc gia… Nhiều tiến bộ kỹ thuật, quy trình SX tiên tiến đã được nghiên cứu và chuyển giao vào thực tiễn... Công tác quản lý nhà nước về ATTP được tăng cường, nâng cao hiệu lực, hiệu quả; xử lý nghiêm các vi phạm, từng bước giải quyết các bức xúc của xã hội; lấy lại niềm tin của người tiêu dùng trong nước và đáp ứng được yêu cầu ngày càng cao của các thị trường nhập khẩu.