Chủ động kéo dài cho vay tạm trữ

Đến hết tháng 8 doanh số cho vay chương trình tạm trữ 1 triệu tấn gạo năm 2015 đạt khoảng trên 8.310 tỷ đồng. Giá lúa Thu Đông ở các tỉnh ĐBSCL có dấu hiệu nhích lên.

Chính phủ vừa có văn bản đồng ý gia hạn cho vay mua tạm trữ lúa gạo vụ Đông Xuân 2014 - 2015 thêm hai tháng, tức là kéo dài chương trình này đến hết tháng 10/2015 chứ không phải kết thúc vào 31/8 như kế hoạch trước đó.

Việc thêm thời gian cho vay mua tạm trữ thóc gạo lần này của Chính phủ, sẽ là điều kiện để các TCTD có dư nợ từ chương trình có thể thu hồi nợ vay. Đồng thời mở thêm cơ hội trả nợ cho các DN đã tham gia mua tạm trữ lúa gạo từ đầu tháng 3/2015 với sự hỗ trợ 100% lãi suất từ nguồn ngân sách.

Nguồn vốn dồi dào và thị trường XK gạo ấm lên sẽ kích thích hoạt động thu mua lúa gạo các tháng cuối năm

Vốn thu mua lúa gạo rải quanh năm

Thống kê của Vụ Tín dụng các Ngành kinh tế (NHNN) cho thấy, tính đến thời điểm 31/8/2015, dư nợ còn lại của 10 TCTD lớn tham gia chương trình tạm trữ vụ Đông Xuân 2014-2015 ước khoảng gần 940 tỷ đồng, chiếm 11,3% tổng doanh số cho vay của chương trình.

Như vậy, nếu tính từ đầu tháng 3 đến nay, 19 NH tham gia cho vay tạm trữ lúa gạo đã cho vay khoảng 8.318 tỷ đồng. Trong số này, 87% đã được các DN trả nợ, chỉ còn lại một phần nhỏ có thể do khó khăn từ phía các DN nên chưa thu hồi kịp thời theo kế hoạch.

Theo chỉ đạo của Chính phủ, trong thời gian gia hạn 2 tháng phần lãi suất sẽ không được ngân sách Nhà nước hỗ trợ. Vì vậy, khoản dư nợ trên 940 tỷ đồng còn lại của các TCTD đối với các thương nhân tham gia tạm trữ lúa gạo vẫn sẽ chỉ được hỗ trợ lãi vay 4 tháng (từ tháng 3-6/2015), các tháng sau đó DN phải trả lãi vay cho TCTD như lãi suất vay thương mại bình thường.

Ghi nhận tại một số tỉnh khu vực ĐBSCL cho thấy, ngoài việc cho vay theo chương trình tạm trữ 1 triệu tấn gạo. Hoạt động cho vay thương mại đáp ứng nhu cầu vốn phục vụ thu mua, chế biến xuất khẩu (XK) gạo của các DN vẫn được các NH thực hiện đều đặn. Tính đến thời điểm giữa tháng 4/2015, ngoài khoản cho vay tạm trữ hơn 8.300 tỷ đồng, các NHTM ở các địa phương cũng đã cung ứng khoảng 34.400 tỷ đồng để cho vay thu mua lúa gạo theo các khoản vay thông thường. Con số này tăng khoảng 22,4% so với cùng thời điểm của năm 2014.

Đại diện NHNN chi nhánh tỉnh Kiên Giang cho hay, với chỉ tiêu được phân bổ là 79.000 tấn, trong các tháng 3 và 4/2015, các TCTD trên địa bàn đã cho vay xong chương trình tạm trữ vụ Đông Xuân và hiện nay đã thu nợ hết. Từ tháng 4 đến nay các NHTM trên địa bàn tiếp tục cho vay thu mua lúa gạo XK theo các khoản vay thông thường với tổng dư nợ khoảng 1.200 tỷ đồng.

Trong khi đó, tại Đồng Tháp, các DN trên địa bàn cũng được phân chỉ tiêu mua trữ 155.000 tấn. Đến nay các khoản vay theo chương trình tạm trữ cũng đã được trả nợ. Tuy nhiên, mỗi tháng các DN trên địa bàn vẫn vay vốn thương mại với số lượng vài trăm tỷ đồng để thu mua lúa gạo.

Ở các tỉnh khác như Tiền Giang, Long An, An Giang… hoạt động cho vay thu mua lúa gạo cũng đang diễn ra sôi động, mỗi tháng lượng vốn các TCTD cho vay ra đạt vài trăm tỷ đồng ở mỗi địa phương.

Kỳ vọng tiêu thụ hết lúa vụ ba

Động thái chủ động kéo dài thời gian cho vay chương trình tạm trữ cộng với sự sôi động của hoạt động cho vay thương mại, ngành gạo có thể kỳ vọng từ nay đến cuối năm hoạt động thu mua lúa gạo của các DN sẽ tiếp tục được đẩy nhanh. Bởi khi được gia hạn thời gian cho vay mua tạm trữ thêm 2 tháng, các DN XK gạo đang có dư nợ từ chương trình tạm trữ vụ Đông Xuân có thể tiếp tục vay vốn mới để thu mua lúa gạo theo hạn mức thông thường. Từ đó họ có thể cạnh tranh thu mua lúa gạo trong dân đáp ứng các hợp đồng giao hàng từ nay đến cuối năm.

Một trong những kỳ vọng lớn nhất cho việc tiêu thụ lượng gạo còn lại trong dân của vụ Hè Thu, cũng như khoảng hơn 1 triệu tấn gạo hàng hóa của vụ Thu Đông 2015 (vụ ba) đó là sự khởi sắc lên từ các thị trường châu Á truyền thống, đặc biệt thị trường Philippines.

Theo thông tin từ Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), hiện nay ngoài 550.000 tấn gạo đã và đang giao hàng cho Philippines, VFA đã tham gia đợt đấu thầu lớn của Philippnes với khối lượng 750 ngàn tấn nữa. Trong đợt đấu thầu này, phía Philippines cần mua loại gạo 25% tấm, do vậy khả năng có thể thắng thầu của Việt Nam là rất lớn vì giá loại gạo này của Việt Nam đang thấp hơn gạo cùng loại của Thái Lan khoảng 15 USD/tấn.

Theo tìm hiểu của TBNH, dự kiến ngày 17/9 tới, kết quả phiên đấu thầu nói trên này sẽ được công bố. Thời gian giao hàng của thương vụ này sẽ bắt đầu từ tháng 11/2015 đến tháng 3/2016. Như vậy, trong kịch bản, nếu Việt Nam trúng thầu trong đợt mở thầu của Philippines nói trên, chỉ riêng thị trường truyền thống này trong các tháng cuối năm, các DN XK gạo sẽ phải thu mua khoảng 500.000 tấn lúa nguyên liệu hàng hóa để chế biến và giao hàng cho đối tác.

Hiện nay, Cục Trồng trọt (Bộ NN&PTNT) thống kê hầu như toàn bộ diện tích lúa Hè Thu 2015 đã được thu hoạch xong, sản lượng toàn vùng ĐBSCL khoảng 9 triệu tấn lúa (tương đương 4,5 triệu tấn gạo, trong đó có 3 triệu tấn gạo hàng hóa). Vụ Thu Đông năm nay toàn vùng gieo sạ khoảng 886.000 ha, tổng sản lượng ước khoảng 4,3 triệu tấn lúa. Hiện, các tỉnh đã gieo sạ được khoảng 80% diện tích lúa Thu Đông, phần lớn diện tích sẽ được thu hoạch rộ trong tháng 9 và 10.

Ghi nhận trong hai tuần đầu của tháng 9, giá lúa khô tại các tỉnh ĐBSCL đang nhích lên từ 100-300 đồng/kg so với thời điểm tháng trước. Lúa IR50404 ở mức 4.950 - 5.300 đồng/kg, lúa hạt dài từ 5.400 - 5.700 đồng/kg. Hiện giá gạo nguyên liệu làm ra gạo 25% tấm dao động từ 6.200 - 6.300 đồng/kg tùy chất lượng và địa phương.

Nếu thị trường XK gạo khả quan thì khả năng tiêu thụ hết lúa gạo hàng hóa trong năm 2015 là hoàn toàn có thể, vì tính đến cuối tháng 8 mặc dù lượng gạo giao hàng mới chỉ đạt 3,34 triệu tấn, nhưng các DN vẫn còn khoảng 1,6 triệu tấn đã ký hợp đồng nhưng chưa giao hàng và khả năng sẽ phải tiếp tục thu mua lúa gạo nguyên liệu để chế biến các tháng tiếp theo.