Ngăn chặn 'địch họa' phát sinh trên lúa vụ xuân

Trước hết, phải nói nặng nề nhất là nạn ốc bươu vàng. Những ngày qua, ốc bươu vàng xuất hiện ở rất nhiều diện tích lúa xuân, cả trên lúa gieo thẳng và lúa cấy. Tại huyện Nam Đàn, ốc bươu vàng xuất hiện ở hầu hết diện tích hơn 4.000 ha lúa gieo thẳng, còn gần 4.000 ha lúa cấy không ảnh hưởng nhiều. Ông Chu Anh Hùng - Trưởng Trạm BVTV huyện Nam Đàn cho hay: Trà sớm nhất lúa gieo thẳng đã bắt đầu vào thời kỳ đẻ nhánh. Năm nay ốc bươu vàng đỡ hơn năm ngoái, nhưng vẫn phát sinh gây hại rất nhiều trên những diện tích này.

Nông dân huyện Nghi Lộc phun thuốc phòng trừ đạo ôn trên lúa xuân. Ảnh: Phú Hương

Thời gian qua, huyện đã chỉ đạo các xã vận động bà con tập trung theo dõi trên đồng ruộng, sử dụng các biện pháp như đào rãnh để dồn ốc xuống, hoặc đóng cọc xung quanh bờ cho ốc đẻ trứng bám vào để diệt, đặt lưới chắn ở ruộng ngăn ốc vào ruộng hoặc thả vịt ăn ốc.

Chỉ khi phát hiện những ruộng có mật độ nhiễm cao mới khuyến cáo sử dụng thuốc BVTV để phun. Bên cạnh tập trung bón thúc đạm để cây lúa đẻ nhánh, người dân còn được khuyến cáo thường xuyên theo dõi đồng ruộng để phát hiện và xử lý sớm bệnh đạo ôn lá thường phát sinh mạnh giai đoạn lúa đẻ nhánh rộ.

Tại huyện Yên Thành, 12.700 ha lúa xuân trên địa bàn đã bước vào giai đoạn đẻ nhánh. Ngoài những đối tượng khác như sâu cuốn lá, chuột hại, thì ốc bươu vàng cũng đã xuất hiện gây hại trên diện tích 7 ha, rải rác ở các xã. Đặc biệt từ 2- 3 ngày nay bệnh đạo ôn lá đã xuất hiện cục bộ trên lúa cấy tại xã Thịnh Thành. Ông Nguyễn Văn Dương - Trưởng phòng Nông nghiệp & PTNT huyện Yên Thành cho biết: Mấy năm nay Yên Thành tương đối “sạch” đạo ôn, trong khi thời tiết những ngày tới nhiệt độ thường xuyên thay đổi, có sương mù, mưa rét rất thuận lợi cho bệnh phát triển, cây lúa lại đang bắt đầu vào thời kỳ đẻ nhánh rộ. Trước tình hình đó, huyện thường xuyên khuyến cáo bà con tích cực thăm đồng để có biện pháp xử lý kịp thời khi bệnh đạo ôn xuất hiện, tránh tình trạng đạo ôn gây cháy lá dẫn sang đạo ôn cổ bông.

Hiện tại, gần 89.500 ha lúa vụ xuân trên địa bàn tỉnh đang vào giai đoạn sinh trưởng, trong đó diện tích lúa cấy là 67.272,8 ha và gieo thẳng 23.113 ha, ở một số vùng gieo cấy sớm cây lúa đã bước vào thời kỳ đẻ nhánh rộ. Theo đánh giá chung, thời tiết những ngày qua thuận lợi cho cây lúa sinh trưởng và phát triển. Tuy nhiên, một số đối tượng sâu bệnh hại cũng đã phát sinh gây hại trên đồng ruộng.

Đến nay, đã có 122 ha lúa đang thời kỳ đẻ nhánh bị nhiễm bệnh đạo ôn, chủ yếu tại các huyện Hưng Nguyên (75 ha), Tân Kỳ (23,9 ha), TP. Vinh (20,4ha), ... trong đó có 6,1 ha nhiễm nặng với tỷ lệ bệnh nơi cao 10-15%, cục bộ 30-40%, thậm chí cá biệt 50-70% lá bị hại, làm thành ổ bệnh. Bên cạnh đó, chuột cũng đã phát sinh gây hại trên 163,7 ha, tập trung tại các huyện Diễn Châu, Quỳnh Lưu, TP Vinh,... tỷ lệ hại nơi cao 5-7%, cục bộ 10-15% dảnh bị hại. 

Ngoài ra, một số đối tượng khác như bọ trĩ, tuyến trùng rễ, nghẹt rễ... cũng đã phát sinh gây hại nhẹ, cục bộ. Đến nay, các địa phương đã tổ chức nông dân phun phòng trừ được trên 41,7 ha lúa nhiễm bệnh đạo ôn, đồng thời tập trung xử lý, bắt và diệt các đối tượng ốc bươu vàng, chuột hại... 

Nông dân huyện Đô Lương bắt ốc bươu vàng hại lúa. Ảnh: Hữu Hoàn

Theo thống kê của Chi cục BVTV tỉnh, đến nay đã có 120 ha lúa bị nhiễm loại sinh vật cắn lá nguy hiểm này, tập trung nhiều ở các huyện Tương Dương, Anh Sơn, Nam Đàn, Yên Thành, TP. Vinh và Tân Kỳ. Chi cục Trưởng Chi cục BVTV và trồng trọt tỉnh - ông Nguyễn Tiến Đức cho biết: Không như những loại sâu bệnh và sinh vật gây hại khác, ốc bươu vàng là đối tượng rất hạn chế việc sử dụng các loại thuốc BVTV mà chủ yếu chỉ dùng biện pháp cơ học để tránh ảnh hưởng môi trường cũng như tiêu diệt các loại sinh vật có lợi khác, thế nhưng đến thời điểm này, đã có 55 ha buộc phải khuyến cáo phun thuốc BVTV để diệt trừ vì nhiễm nặng và có thể gây ảnh hưởng nặng nề. 

Theo khuyến cáo từ Chi cục BVTV tỉnh, thời gian tới điều kiện thời tiết ấm dần, xen kẽ các đợt không khí lạnh kèm theo mưa, độ ẩm không khí cao là điều kiện rất thuận lợi cho bệnh đạo ôn lá phát sinh, lây lan gây hại đặc biệt trên những chân đất cát pha, thịt nhẹ, vùng bán sơn địa, gieo cấy giống có mức độ nhiễm cao như Xi23, IR1820, Xi30, BC15,...  

Ngoài ra, các đối tượng khác như rầy các loại, bọ trĩ, ốc bươu vàng, chuột hại, tuyến trùng rễ,.... sẽ tiếp tục phát sinh gây hại gia tăng tại một số vùng. Trên những giống nhiễm đạo ôn, nếu không tập trung phát hiện phòng trừ sớm sẽ dễ dẫn đến cháy lá, tiết độc, kìm hãm sự sinh trưởng phát triển của cây lúa, khả năng phục hồi rất thấp.

Nấm đạo ôn nếu gặp thời tiết ẩm độ cao, sương mù, cây lúa được chăm sóc bón đạm nhiều sẽ dễ dẫn đến bùng phát dịch, việc phòng trừ không có hiệu quả hoặc hiệu quả rất thấp. Không như những vùng đất thịt nặng, ở các vùng hóc chọ miền núi hoặc đất cát ven biển sẽ rất dễ bị đạo ôn do khả năng hút đạm của đất kém, nếu bà con bón đạm nhiều cây lúa sẽ tập trung phát triển bộ lá, dễ nhiễm đạo ôn.

Để hạn chế sự phát triển và tác hại của các loại dịch bệnh, các địa phương cần hướng dẫn, chỉ đạo nông dân dặm tỉa, bón thúc cho cây lúa đúng kỹ thuật. Thường xuyên thăm đồng để phát hiện và phòng trừ kịp thời các đối tượng dịch hại. Đồng thời, tiếp tục tổ chức tuyên truyền, phát động nhân dân tích cực tham gia diệt chuột. Hướng dẫn áp dụng các biện pháp diệt chuột như biện pháp thủ công, dùng bẫy, thuốc diệt chuột sinh học, hóa học,...