Bài học về sự phát triển nóng nhiều loại cây trồng - vật nuôi

Theo các chuyên gia, trước tiên cần xác định trồng cây gì, nuôi con gì, thị trường ở đâu? Việc điều tra này cần phải có sự tham gia giữa các bộ, ngành, có sự kết hợp chặt chẽ với doanh nghiệp. Sau đó, chính doanh nghiệp, bằng các thông tin thị trường đầu ra để xây dựng quy mô sản xuất và việc còn lại là Chính phủ, chính quyền địa phương xác định vùng sản xuất với diện tích cụ thể.

Song song đó, chính quyền địa phương tổ chức xây dựng hợp tác xã hoặc tổ hợp tác nông nghiệp trên địa bàn đã được khoanh vùng để nới rộng hạn điền nhằm đáp ứng yêu cầu của doanh nghiệp.

Một số chuyên gia cho rằng, khi đó, việc đầu tư hạ tầng như: thủy lợi, giao thông… sẽ rõ ràng, cùng hướng tới mục tiêu nên tránh được “chưa nắm được nhu cầu”, “đầu tư dàn trải, lãng phí”.

“Quy hoạch tích hợp là quy hoạch gắn kết với thị trường chứ không chỉ để báo cáo hoặc trưng bày. Chuyển đổi cơ cấu nông nghiệp và xây dựng nông thôn mới sẽ bắt đầu từ đây với vùng nguyên liệu nông, thủy sản từ vài trăm đến vài ngàn hecta. Từ đó, người nông dân sẽ làm giàu trên mảnh đất của mình, ngân sách sẽ giảm bội chi”, giáo sư Võ Tòng Xuân nói.

Chìa khóa phát triển bền vững

Theo đại diện Bộ Nông nghiệp và PTNT, toàn ngành Nông nghiệp cần tập trung thực hiện mạnh mẽ việc cơ cấu lại, tổ chức sản xuất theo chuỗi giá trị với quy mô lớn hơn và phù hợp hơn với lợi thế, nhu cầu thị trường, thích ứng với biến đổi khí hậu; đẩy mạnh các hoạt động xúc tiến thương mại, phát triển thị trường, kết nối chặt chẽ với mạng lưới tiêu thụ toàn cầu; coi trọng ứng dụng khoa học – công nghệ, nhất là công nghệ cao, khuyến khích sản xuất nông nghiệp sạch, nông nghiệp hữu cơ; tiếp tục cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, tạo thuận lợi hơn nữa cho phát triển doanh nghiệp, kinh tế hợp tác…

Phát triển liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị sản phẩm hàng hoá, dịch vụ nông, lâm, thủy sản là xu thế tất yếu và nhu cầu không thể thiếu của các hộ dân, cá thể. Hợp tác xã là phương thức sản xuất tốt nhất để thực hiện vai trò liên kết giữa các nhà.

Ông Lê Đức Thịnh, Cục trưởng Cục Kinh tế hợp tác và Phát triển nông thôn (Bộ Nông nghiệp và PTNT), cho rằng, tính liên kết của các chủ thể trong thời gian qua có bước tiến triển, tuy nhiên, chưa đáp ứng được yêu cầu về phát triển ngành nông nghiệp hiện đại trong cơ chế thị trường cạnh tranh, chưa khai thác hết tiềm năng trong liên kết.

Phó chủ tịch Liên minh Hợp tác xã Việt Nam Nguyễn Văn Thịnh cho rằng, để làm tốt vai trò liên kết của hợp tác xã, việc đầu tiên là đẩy mạnh tuyên truyền, vì hiện người dân chưa nhận thức được vai trò của hợp tác xã kiểu mới, tâm lý hợp tác xã kiểu cũ để lại vẫn nặng nề. Cùng với đó, cần sớm sửa đổi Luật Hợp tác xã, vì sau 7 năm thực hiện, đã bộc lộ nhiều điểm không phù hợp, cản trở sự phát triển; sửa Luật Đất đai để tháo gỡ nút thắt về tích tụ ruộng đất và sớm ban hành nghị định riêng về hợp tác xã nông nghiệp.

“Cần xây dựng hệ sinh thái đồng bộ cho chuỗi liên kết  như: quy hoạch vùng về nguyên liệu, phương thức sản xuất, nhà máy chế biến, trung tâm nghiên cứu, trung tâm hỗ trợ nông dân và chính sách tín dụng và xúc tiến thương mại. Trong hệ sinh thái này, nếu thiếu một mắt xích thì sẽ khó thành công”, ông Thịnh nhận định.

Từ góc nhìn của người làm thực tế, ông Huỳnh Văn Thòn, Chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần Tập đoàn Lộc Trời, cho rằng, cánh đồng lớn chính là cách tháo gỡ về hạn điền, giảm giá thành sản phẩm, nâng chất lượng sản phẩm... Nhưng để làm được thì doanh nghiệp phải có thương hiệu. Nếu không, bản chất vẫn chỉ là chuyển cái khó của nông dân sang cho doanh nghiệp.

“Cần phân vai giữa nhà khoa học, doanh nghiệp và nông dân như ba đỉnh của tam giác đều. Nhà nước ở trọng tâm của tam giác với vai trò kiến tạo, tạo lập luật chơi, trọng tài và chế tài cho liên kết này. Nếu chúng ta xác lập được cơ chế này và phân vai rõ ràng các bên, ai cũng làm tròn vai của mình, sẽ tạo được liên kết bền vững”, ông  Thòn hiến kế.