Khai thác 'mỏ vàng' từ chất thải chăn nuôi: Ô nhiễm chăn nuôi – những con số biết nói

Khoảng 20% hộ chăn nuôi có công trình xử lý môi trường

Theo TS Nguyễn Thế Hinh, GĐ Ban Quản lý dự án Hỗ trợ nông nghiệp các bon thấp Trung ương (LCASP), hơn 50% sản phẩm chăn nuôi của Việt Nam vẫn đến từ các hộ chăn nuôi cá thể hoặc các trang trại chăn nuôi nhỏ. Hội nhập kinh tế toàn cầu đã đặt ngành chăn nuôi nước ta nói chung và chăn nuôi nông hộ nói riêng trước nhiều rủi ro, thách thức do giá thành sản xuất chăn nuôi nhỏ lẻ cao, khó cạnh tranh với các nước trên thế giới.

Nhiều trang trại lợn đau đầu với bài toán xử lý chất thải chăn nuôi

Hầu hết các hộ chăn nuôi không có biện pháp xử lý môi trường, trong số khoảng 2,4 triệu hộ chăn nuôi trên toàn quốc hiện nay thì chỉ có khoảng 0,5 triệu hộ có hầm biogas để xử lý môi trường.

Hầu hết các trang trại đều áp dụng các biện pháp xử lý môi trường chăn nuôi, trong đó công nghệ khí sinh học được coi là biện pháp chính để xử lý môi trường. Nhiều trang trại xây dựng các hầm biogas phủ bạt HDPE có dung tích lên đến vài ngàn m3 và hệ thống các hồ lắng, hồ lọc, hồ sinh học để xử lý chất thải chăn nuôi.

Công nghệ khí sinh học trong giai đoạn đầu của trang trại chăn nuôi thường phát huy tác dụng xử lý môi trường rất tốt. Tuy nhiên, theo thời gian, các công trình khí sinh học thường bị quá tải do chất thải thừa ứ và hạn chế đầu tư của chủ trang trại cho vận hành, bảo dưỡng và sửa chữa.

Điều tra của dự án LCASP đã chỉ ra những hạn chế cơ bản trong việc áp dụng công nghệ khí sinh học để xử lý môi trường chăn nuôi của các trang trại

Thứ nhất, các trang trại quy mô nhỏ khoảng 1.000 đầu lợn thường xây lắp hầm biogas quy mô nhỏ và vừa để xử lý chất thải chăn nuôi. Đa số hầm biogas của các trang trại đều bị quá tải do số lượng lợn lớn hơn nhiều so với dung tích xử lý của các hầm bioga do trang trại xây dựng.  

Biogas có thể trở thành mối hiểm hoạ cho môi trường

Theo lý thuyết thì sẽ cần 1 m3 hầm biogas để xử lý chất thải chăn nuôi của 1 con lợn có trọng lượng 100 kg. Tuy nhiên, thực tế khảo sát của dự án LCASP cho thấy nhiều trang trại ở Bình Định, Hà Tĩnh… có vài trăm con lợn nhưng chỉ có một vài hầm biogas có dung tích chưa đến 100 m3 để xử lý chất thải. Do bị quá tải nên chất thải chăn nuôi chưa kịp phân hủy đã bị trào ra ngoài môi trường gây ô nhiễm.

Các trang trại quy mô lớn trên 2.000 đầu lợn thường đầu tư các hệ thống hầm biogas phủ bạt HDPE có dung tích lớn lên đến hàng ngàn m3 và các hồ lắng, hồ sinh học đủ để xử lý chất thải chăn nuôi trong giai đoạn đầu của trang trại.

Do nhiệt độ tối ưu để lợn sinh trưởng tốt vào khoảng 25 – 26 độ C nên vào những ngày nóng, người dân thường phun rất nhiều nước vào chuồng để vừa làm vệ sinh và vừa làm mát cho lợn.

Hầu hết các trang trại này đều không thể sử dụng hết khí gas sinh ra cho mục đích đun nấu hoặc phát điện. Khảo sát của dự án LCASP cho thấy nhu cầu sử dụng khí gas cho đun nấu rất thấp: trung bình một trang trại có từ 10 – 20 công nhân chỉ cần tối đa 6 m3 khí gas/ngày. Do vậy, chỉ cần khoảng 18 m3 dung tích hầm biogas là đủ cung cấp nhiên liệu đun nấu hằng ngày cho trang trại.