Thử thách nỗ lực “sống chung với lũ”

Sẽ cao hơn 0,4 - 0,6m

Theo nhận định của Đài Khí tượng Thủy văn khu vực Nam Bộ, do lũ thượng nguồn đổ về, trong vài ngày tới, mực nước đầu nguồn sông Cửu Long tiếp tục lên nhanh và đạt mức cao nhất trong đợt vào ngày 13.8. Dự báo, mùa lũ năm 2018 tại đầu nguồn sông Cửu Long sẽ xuất hiện đỉnh lũ vào khoảng nửa đầu tháng 10.2018. Tại vùng trũng thấp ĐTM (thuộc 3 tỉnh Long An, Đồng Tháp, Tiền Giang), nguy cơ xảy ra ngập lụt rất cao. Theo Sở NNPTNT tỉnh Long An, tổng diện tích lúa hè thu ở vùng ĐTM của tỉnh hiện còn khoảng 152.450ha, dự kiến đến cuối tháng 8 mới thu hoạch dứt điểm. Nếu mực nước lũ lên nhanh, diện tích lúa hè thu ở đây có khả năng bị ảnh hưởng hàng chục nghìn hécta.

Theo dự báo, đến ngày 15.8, mực nước lũ tại các huyện Tân Hưng, Vĩnh Hưng (đầu nguồn vùng ĐTM) có thể đạt trên mức 2,80m; tại Mộc Hoá trên mức 1,50m (cao hơn 0,40 - 0,60m so cùng kỳ 2017). Đỉnh lũ chính vụ 2018 xuất hiện vào khoảng nửa đầu tháng 10.2018, với mức cao hơn 0,4 - 0,6m so đỉnh lũ năm 2017. Dự báo ấy đang đặt ra thử thách thật sự cho chính quyền và người dân vùng ĐTM khi hiện còn hàng trăm nghìn hécta lúa hè thu chưa thu hoạch.

Không chủ quan với “đê bao lửng”

Thực hiện ý tưởng “sống chúng với lũ” của nguyên Thủ tướng Võ Văn Kiệt, vào khoảng giữa thập niên 2000, người dân vùng ĐTM đã thực hiện mô hình “đê bao lửng” vừa để bảo vệ lúa khỏi lũ, vừa giúp bồi bổ, vệ sinh đồng ruộng.

Cách gọi “đê bao lửng” là để phân biệt với “đê bao tuyệt đối”, khi chỉ đắp cao lưng chừng mức đỉnh lũ. Khi lũ về sớm, đê bao lửng giúp ruộng lúa hè thu trong đê bao có thêm thời gian để chín. Cũng nhờ đê bao lửng, người dân có thể bơm cạn nước để bắt đầu vụ đông xuân khi nước lũ mới rút một nửa. Nhờ đê bao lửng, người dân ĐTM rút ngắn mùa lũ được khoảng 50%. Nhờ đó, dù phải chịu 3-4 tháng lũ, nhiều nông dân chẳng những bảo đảm 2 vụ lúa, còn trồng thêm được vụ màu. So với “đê bao tuyệt đối”, chi phí làm “đê bao lửng” thấp hơn rất nhiều, nhưng quan trọng hơn là “đê bao lửng” sau khi giúp bảo vệ lúa đến khi thu hoạch, cũng là lúc nước lũ đủ cao để tràn qua đê, vào rửa sạch đồng rộng, bồi bổ phù sa cho đất.

Theo quy hoạch đê bao lửng vùng ĐTM của tỉnh Long An đến năm 2020, định hướng đến năm 2030, tổng diện tích khoảng 200.000ha. Tổng kinh phí đầu tư cho giai đoạn 1 từ 2016 - 2020 khoảng 1.700 tỉ đồng; giai đoạn 2 từ năm 2021 - 2030 hơn 400 tỉ đồng. Chủ tịch Hội Nông dân huyện Vĩnh Hưng - ông Hồ Văn Bún - cho biết, nhiều nông dân trong huyện họp lại đắp đê bao lửng cho từng diện tích 30 - 50ha. Đã có khoảng 50% diện tích lúa trong huyện đắp đê bao lửng, UBND huyện đang khuyến khích bà con tăng thêm mô hình này. Tuy nhiên, đê bao lửng cũng có mặt trái của nó. Những năm “lũ đẹt”, “lũ kiệt”, đê bao lửng chẳng những không có giá trị bảo vệ lúa, mà có khi còn ngăn nước tràn vào đồng. Còn khi có lũ lớn, lũ về sớm, lúa chưa kịp thu hoạch mà nước lũ đã tràn đồng, đó thật sự là thảm họa. Vì vậy, dù có đê bao lửng, vẫn không được chủ quan!