Bí ẩn ở vùng đất những quả bí lớn nhanh như thổi và to hơn người

Sự khổng lồ bất thường của những quả bí này chỉ trồng ở Mỹ Thọ mới được.
 
Những quả bí nặng hàng trăm kg
 
Người đầu tiên trồng và phát hiện ra sự khác thường của những quả bí này là ông Trần Văn Đức. Một buổi sáng mai thức dậy, bỗng nhiên ông Đức thấy rất lạ khi khóm bí gia đình mình trồng cứ lớn mãi mà không chịu dừng lại. Ban đầu ông mang gạch ra xếp để làm giá đỡ quả bí. Cứ tưởng nó to lắm cũng chỉ bằng nồi cơm điện là cùng. Thế nhưng, càng ngày bí càng to thêm đến lúc bằng một vòng tay người ôm mới thôi lớn.
 

Từ quả bí lạ đầu tiên đầy ngỡ ngàng nhà ông Đức, cả xã Mỹ Thọ kéo đến xem như một sự kiện. Rồi người ta truyền tay nhau hạt giống từ những quả bí đầu tiên này đi trồng khắp xã. Tuy nhiên đến nay chỉ có thôn Chánh Trạch là cho quả cao nhất. Năm 2012, nhà bà Trần Thị Lan còn thu được quả bí nặng 120kg, nặng nhất từ trước đến nay. Hiện tại, với diện tích 18 héc ta, mỗi năm cho sản lượng trung bình 150 tấn, những quả bí khổng lồ này đã mang lại niềm vui và lợi nhuận nhiều mặt cho người dân Mỹ Thọ.
 
Ông Lê Vâng, người thâm niên nhiều năm trong nghề trồng loại bí này chia sẻ: “Không nhớ nổi mấy năm qua tôi đã có bao nhiêu niềm vui từ loại bí độc đáo này, cứ mỗi lần có chuyện muộn phiền ra nhìn những quả bí lớn nhanh và lỏn chỏn như đàn lợn là lại thấy quên hết muộn phiền. Vào mùa thu hoạch quả to một vòng ôm không hết. Thế rồi, tôi đam mê trồng cây bí này như một niềm vui và lòng khao khát. Bây giờ chẳng còn niềm hứng khởi nào lớn hơn việc trồng và chăm sóc loại bí này cả”.
 
Ông Vâng còn cho biết hầu như hàng ngày người dân Mỹ Thọ đều ăn loại bí này mà không biết chán. Hơn nữa, nhiều đàn ông ở đây còn cho rằng ăn loại bí này cho họ cảm giác được tăng cường sinh lực. Ông Lê Vâng cho hay cứ mệt mỏi hay mất ngủ và mà ăn 1 kg bí này vào là lại cảm thấy sung sức lại như thường ngay.
 
Từ nguồn giống đặc biệt được lưu truyền trong làng ngày càng có nhiều người dân Mỹ Thọ hào hứng trồng bí. Hơn 90% bí trồng ở Mỹ Thọ là bí đao vỏ xanh. Theo đa số hộ dân, loại bí đao vỏ xanh khổng lồ này có rất nhiều điểm khác biệt so với các loại bí khác như: giống lưu truyền sẵn trong làng, một quả bí giống có thể trồng được 1 sào, đa số các hộ dân đều trồng bí ngay tại vườn nhà mình. Khi cây bí bắt đầu bám dàn đã có thể tỉa lá, cắt tua để luộc hoặc xào làm rau ăn hàng ngày. Quả bí khi còn non 2-3 kg có thể hấp, luộc hay xay sinh tố rất ngọt, thơm và bổ dưỡng.
 
Khi bí thu hoạch quả xong còn có thể cắt thân cây bí thành từng đoạn ép lấy nước làm nước giải khát uống có tác dụng cao trong việc giải nhiệt, tiêu đờm. Cứ ép khoảng 30 gốc bí sau thu hoạch thì được 1 lít nước. Hiện tại, 1lít bán giá 30 nghìn đồng đến 40 nghìn đồng. Nếu thời tiết thuận lợi mỗi năm thu hoạch được 2 vụ, trung bình trừ mọi chi phí lời được 30 đến 35 triệu đồng/sào/năm. Quả bí sau khi thu hoạch nếu bảo quản tốt có thể để được 6-8 tháng mà không hư hỏng. Hơn nữa, loại bí đao khổng lồ ở Mỹ Thọ có ruột đặc màu trắng tinh nên rất chắc và nặng. Bí không hề có vị chua như loại bí bình thường.
 
Cứ nảy mầm là biến đổi gene
 
Lý giải về kích cỡ khổng lồ của quả bí xanh, Chủ tịch Hội nông dân Mỹ Thọ, ông Nguyễn Nam khẳng định, có được những quả bí nặng từ 70 đến 100 kg (nhỏ nhất là 40kg) này không phải do kỹ thuật mà do đất đai thổ nhưỡng vì kỹ thuật ở đây rất đơn giản và nếu cây bí này mang đi vùng khác trồng thì quả sẽ bé xuống 15 lần so với trồng ở Mỹ Thọ. Còn ông Hồ Trọng Lòng, người có nhiều năm trăn trở và gắn bó với sự phát triển của loại bí này cho biết: “Ở đây có được loại bí cho quả lớn như vậy là do có diện tích đất cát pha, phía dưới lại chứa một nguồn nước ngầm rất phong phú. Kỹ thuật chăm sóc và chi phí đầu tư cho 1 sào bí hết khoảng 1 triệu đồng, trong đó 300 ngàn đồng chi phí làm dàn, 700 ngàn đồng chi phí phân bón. Đặc biệt cây bí này chỉ cần bón phân một lần ngay khi mới trồng, thỉnh thoảng tưới nước nếu trời nắng nóng lâu ngày”.
 

Năm 2012 quá ngỡ ngàng trước những quả bí khổng lồ ở Mỹ Thọ, Thạc sỹ Nguyễn Văn Tùng, cán bộ Viện nghiên cứu sinh học Miền Trung đã đến xin một lượng lớn hạt giống gửi đi trồng thử nghiệm khắp các vùng đất mà ông cho rằng có nhiều đặc điểm thổ nhưỡng giống với Mỹ Thọ. Tuy nhiên, lạ thay tất cả những nơi đó bí không những không to lên mà còn nhỏ lại một cách bất ngờ. Ông Tùng cho biết: tôi thấy thổ nhưỡng ở vùng Quảng Bình, Cần Thơ khá giống Mỹ Thọ nên gửi hạt giống về đó trồng xem sao nhưng quả chỉ to bằng nắm tay.
 
Gen của những quả bí tí hon này lại có biểu hiện rất phức tạp, trong khi trồng ở Mỹ Thọ thì lại rất khổng lồ. Theo ông Tùng thì có lẽ được sự ưu ái đặc biệt của thiên nhiên, địa hình và thổ nhưỡng cộng với nguồn giống được lưu truyền trong làng nên Mỹ Thọ trở thành địa phương đầu tiên của Việt Nam trồng được loại bí đao vỏ xanh khổng lồ nặng từ 70 đến 100 kg/quả.
 
Thạc sỹ Nguyễn Văn Tùng cho biết ông cùng cộng sự đã nhiều lần mang mẫu đất ở một số thôn của Mỹ Thọ đi kiểm nghiệm nhưng kết quả mỗi lần lại khác nhau. Tuy nhiên có chung một điểm là cứ gieo hạt bí xuống, nảy mầm lên sẽ đột biến gen ngay. Cũng bởi sự đột biến này nên nên những quả bí mới lớn nhanh đến thế. “Trong đợt nghiên cứu đầu tiên chúng tôi chỉ ước lượng bí đạt 60 kg là cùng. Không ngờ kết quả thực tế cao gấp đôi” Thạc sỹ Nguyễn Văn Tùng tiết lộ.
 
Sẽ có ngày đưa bí đi Tây
 
Mặc dù có được có được giống bí kỳ lạ như vậy, nhưng vấn đề khó khăn lớn nhất đối với người trồng bí Mỹ Thọ vẫn là thị trường đầu ra cho sản phẩm vẫn rất hẹp và chưa có tính chất đại trà. Theo ông Hồ Trọng Lòng nguyên Chủ tịch UBND xã Mỹ Thọ, do gần đây chính quyền huyện, xã đã liên tục tuyên truyền giới thiệu hình ảnh bí đao khổng lồ tại lễ hội văn hoá miền biển, festival Tây Sơn, trong các lễ hội rau - củ - quả miền Nam... nên cũng có một số nơi biết đến bí đao vỏ xanh Mỹ Thọ và gửi yêu cầu đặt mua số lượng lớn.
 
Tuy nhiên thời gian gần đây do các thương lái trả giá quá thấp và ép giá nên bà con không muốn bán và trữ hết trong nhà. Ông Phạm Văn Trà, Trưởng phòng Nông nghiệp huyện Phù Mỹ bày tỏ rằng: Ban đầu chúng tôi còn dè dặt nhưng từ khi hình ảnh quả bí này đã được nhiều người biết đến và chất lượng loại bí này có nhiều điểm đặc biệt nên chúng tôi đã liên tục hỗ trợ xã quảng bá thương hiệu, đưa cây bí này thành giống cây truyền thống độc đáo của địa phương. Đánh giá về hiệu quả loại bí này ông Trà cũng khẳng định: “Đây sẽ là một sản phẩm đặc biệt của Mỹ Thọ.
 
Chúng tôi sẽ nỗ lực tuyên truyền giới thiệu sản phẩm tìm hướng đầu ra và vị thế vững chắc cho sản phẩm. Trên cơ sở lợi thế đã đạt được sắp tới sẽ khuyến khích nhân dân mở rộng thêm diện tích”. Không những thế, ông Trà còn bật mí thêm một dự định táo bạo rằng, khi chứng minh được rõ ràng những nét độc đáo, các chất dinh dưỡng có trong loại bí độc đáo này chúng tôi sẽ nghiên cứu cách đưa bí ra các thị trường quốc tế. Những hộ dân trồng bí ở Mỹ Thọ hy vọng loại bí khổng lồ này sẽ là nguồn thu nhập ổn định, lâu dài cho người dân.

Theo Huy Hoàng
An ninh thủ đô