Nông nghiệp Việt Nam: Cần thay đổi mô hình sản xuất để tạo đột phá mới

TS. Đặng Kim Sơn - Viện trưởng Viện Chiến lược chính sách phát triển nông nghiệp, nông thôn  trao đổi với báo chí (Ảnh: H.A)

Phóng viên (PV): Hiện nay nông nghiệp Việt Nam đang hướng tới xuất khẩu, tuy nhiên chất lượng nhiều sản phẩm nông nghiệp vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu thị trường. Theo ông, làm thế nào để nâng cao chất lượng các mặt hàng nông sản, góp phần thúc đẩy cạnh tranh trên thị trường hiện nay?

Tiến sĩ Đặng Kim Sơn: Nếu chúng ta tiếp tục duy trì theo cách cũ, dựa vào đất, nước, vật tư, vào giá rẻ và số lượng nhiều... để phát triển thì chúng ta sẽ đứng trước sự thất bại. Mặc dù nông dân sản xuất được nhiều sản phẩm nông nghiệp nhưng thực tế rất bấp bênh, lúc được mùa, lúc mất mùa. Nếu chúng ta cứ mãi đi theo cách cũ thì có thể nói sẽ rất khó khăn để giữ được những thành quả rực rỡ như hiện nay trong nông nghiệp, không chỉ xuất khẩu nông sản sang thị trường thế giới bị giảm mà thậm chí thị trường trong nước cũng có thể bị sụt giảm theo.

Do đó, chúng ta cần phải thay đổi điều này, phải quay từ số lượng sang chất lựợng. Nếu chúng ta quyết tâm thay đổi, chuyển từ số lượng sang chất lượng, chuyển từ khai thác tài nguyên sang tăng cường chất xám, tăng cường quản lý thì

nông nghiệp Việt nam sẽ có sự đột phá mới, nông sản Việt Nam không chỉ đứng vững trên thị trường trong nước mà còn đang đứng vững trên thị trường thế giới. Từ đó sẽ tạo ra cơ hội để Việt Nam đi vào chuỗi giá trị toàn cầu với chất lượng cao.

Để làm được điều này đòi hỏi Chính phủ phải có đủ quyết tâm để tạo nên cuộc đổi mới về chính sách và thể chế, từ đó giúp nhân dân có đủ tinh thần và nghị lực để phát huy nội lực và làm chủ nền sản xuất và kinh doanh của mình. Đây là bước ngoặt mà chúng ta cần tiến đến.

PV: Động lực quan trọng nhất để nâng chất lượng thay vì số lượng hiện nay là gì, thưa ông?

Tiến sĩ Đặng Kim Sơn: Rõ ràng khi đất, nước, lao động và tiền vốn còn hạn hẹp, khó khăn, nguồn động lực đầu tiên phải là khoa học công nghệ, bao gồm cả nghiên cứu, cả tiếp thu từ nước ngoài. Đây chính là động lực để phát triển. Tuy nhiên, muốn phát triển khoa học công nghệ đòi hỏi phải có nhiều chính sách đột phá hơn nữa để khuyến khích người nghiên cứu tìm tòi, sáng tạo và áp dụng những bước tiến khoa học công nghệ vào sản xuất nông nghiệp để nâng cao chất lượng sản phẩm…

Cùng với đó, chúng ta phải tạo ra động lực để khuyến khích những người có tiền, có trí tuệ đầu tư nhiều hơn nữa cho khu vực nông thôn, đặc biệt là những khu vực nông thôn có nhiều sản phẩm, có nhiều lợi thế, sức cạnh tranh cao…

PV: Chúng ta đang đẩy mạnh việc áp dụng các tiêu chuẩn chất lượng cao (VietGap) trong các sản phẩm nông nghiệp. Tuy nhiên, trên thực tế hiện nay có nhiều nông dân muốn quay trở lại từ bỏ VietGap do giá trị nông sản thấp, ông đánh giá sao về điều này?

Tiến sĩ Đặng Kim Sơn: Muốn đi vào thế giới phải đi bằng tiêu chuẩn, tiêu chuẩn VietGap là những tiêu chuẩn chất lượng cao mà chúng ta hướng tới. Tuy nhiên, câu chuyện ở đây là chúng ta còn thiếu sự kết nối. Thực tế xúc tiến thương mại trong nông nghiệp thời gian qua còn hạn chế, chưa kết nối được sản phẩm với thị trường, nhiều sản phẩm sản xuất ra không được sự đón nhận của thị trường. Đáng lẽ chúng ta phải đi từ phía thị trường trước rồi sau đó nắm bắt được yêu cầu của thị trường cần sản phẩm gì chúng ta mới đẩy mạnh sản xuất. Nhưng chúng ta không làm điều đó mà lại đi từ khuyến nông trước, nghĩa là chúng ta tập trung giúp cho nông dân về kỹ thuật, chăm sóc và sản xuất sản phẩm sau đó mới quay lại tìm hiểu thị trường.

Hiện nay, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Việt Nam (NN&PTNT) đã hợp tác với 5 nhóm tác chiến của 16 tập đoàn đa quốc gia và họ đang đi theo hướng tiếp cận đó, họ đi từ thị trường trước, sau đó người ta đem những thực tế đó đề nghị với mình để tiếp thu và khi đó sẽ có câu trả lời rõ ràng hơn là thị trường đang cần những gì và Nhà nước mình đầu tư phần nào, nhân dân mình tham gia phần nào… cách tiếp cận như thế này sẽ hiệu quả hơn.

PV: Thu hút FDI trong nông nghiệp hiện còn rất hạn chế, theo ông làm thế nào để thúc đẩy hơn nữa việc thu hút nguồn vốn FDI vào nông nghiệp?

Tiến sĩ Đặng Kim Sơn: Chiến lược thu hút FDI trong nông nghiệp không đáng kể, hiện có 1%, nông nghiệp chủ yếu đứng lên bằng nội lực. Lý do chính không phải vì nông nghiệp của chúng ta không hấp dẫn, mà vì có quá nhiều khó khăn để doanh nghiệp nước ngoài đầu tư vào Việt Nam.

Hiện nay các tập đoàn lớn đã và đang rất quan tâm đến nông nghiệp Việt Nam, bởi họ thấy rằng đây là một đất nước có nhiều tiềm năng trong phát triển nông nghiệp. Nông nghiệp của chúng ta không được đầu tư nhưng nhiều sản phẩm của nông nghiệp đã vươn lên đứng hàng đầu thế giới về xuất khẩu. Đây là lý do các tập đoàn quốc tế muốn đầu tư vào Việt Nam. Nếu chúng ta thay đổi chính sách đầu tư, khuyến khích và thúc đẩy đầu tư nhiều hơn nữa thì chắc chắn sẽ thu hút được nhiều nhà đầu tư nước ngoài đến với nông nghiệp Việt Nam.

Xin cảm ơn ông!

Theo cvp.org.vn