Bảo tồn giống cây ăn quả đặc sản: Việc cần thiết

Mô hình bưởi Diễn tại thị trấn Xuân Mai, huyện Chương Mỹ cho hiệu quả kinh tế cao. Ảnh: Ngọc Ngọc

Nguy cơ mai một nguồn gen quý hiếm

Giống quýt Tích Giang ở xã Tích Giang (huyện Phúc Thọ) nổi tiếng bởi chất lượng thơm ngon, năng suất cao, có thể đạt 100kg quả/cây ở độ tuổi từ 4 - 5 năm. Điểm nổi bật của quýt Tích Giang là quả to (từ 120 - 130gam/quả), rất ít hoặc không có hạt. Phó Trưởng phòng Kinh tế huyện Phúc Thọ Hoàng Thị Tuyết cho biết, trước đây diện tích trồng quýt Tích Giang ở địa phương lên tới vài chục hécta, nhưng hiện nay do người dân chuyển sang trồng cây cảnh nên chỉ còn khoảng 3ha.

Để làm tốt công tác bảo tồn, Hà Nội cần quy hoạch vùng sản xuất cho những giống cây trồng quý, nhất là cây đặc sản, đồng thời đẩy mạnh xây dựng sản phẩm chủ lực của địa phương. Cùng với đó, Nhà nước cần có chính sách khuyến khích công tác bảo tồn phát triển, trong đó chú trọng đầu tư nguồn kinh phí và đào tạo nguồn nhân lực. GS Nguyễn Lân Hùng  - Tổng Thư ký Hội các ngành sinh học Việt Nam

Bưởi đỏ Mê Linh (huyện Mê Linh) cũng là giống cây ăn quả đặc sản quý hiếm nhưng đang đứng trước nguy cơ thoái hóa. Bí thư Đảng ủy xã Tráng Việt Nguyễn Mạnh Xuyên cho hay, vào khoảng năm 1950, tại thôn Đông Cao xuất hiện giống bưởi lạ với đặc điểm ruột màu đỏ. Ban đầu quả bưởi phát triển như những giống bưởi khác, nhưng từ tháng 8 đến tháng 10 hàng năm, quả bưởi bắt đầu chuyển mã, khi chín vỏ chuyển sang màu vàng rất bắt mắt. Thông tin về giống bưởi này, Trưởng phòng Trồng trọt (Sở NN&PTNT Hà Nội) Nguyễn Thị Thoa cho biết, giống bưởi đỏ Mê Linh có 2 loại là bưởi đỏ “Bánh Men” và bưởi đỏ “Lũm”. Đây là hai giống bưởi đỏ có nguồn gen bản địa quý hiếm, giá trị kinh tế cao, có khả năng thích ứng với điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng ở nhiều địa phương. 
Không riêng giống quýt Tích Giang, bưởi đỏ Mê Linh mà nhiều giống cây ăn quả đặc sản của Hà Nội đang đứng trước nguy cơ mất dần nguồn gen quý hiếm, bởi sức ép đô thị hóa cùng với sự xói mòn về đất đai, tác động của khí hậu… 3 giống cây ăn quả của Hà Nội gồm: Bưởi Diễn, hồng Thạch Thất, quýt Tích Giang đã được Bộ NN&PTNT xếp vào danh mục những cây trồng quý hiếm cần được bảo tồn.
Cần được quan tâm thích đáng
Theo nhận định của nhiều chuyên gia nông nghiệp, việc bảo tồn, lưu giữ giống cây ăn quả đặc sản có vai trò quan trọng. Hiện nay, có 2 hình thức bảo tồn nguồn gen là bảo tồn tại chỗ và bảo tồn bên ngoài nơi cư trú tự nhiên của nguồn gen. Trong đó, hình thức bảo tồn tại chỗ có ý nghĩa quan trọng, bởi không chỉ duy trì được sự tiến bộ nguồn gen mà qua thời gian sàng lọc, phương pháp này có thể mở rộng nguồn gen. Hà Nội đang trong quá trình đô thị hóa mạnh, diện tích canh tác bị thu hẹp, càng đòi hỏi cần nhanh chóng quy hoạch vùng sản xuất chuyên canh cho những giống cây quý, để những cây này phát huy tiềm năng, đem lại hiệu quả kinh tế cao, không chỉ cung cấp cho thị trường trong nước, mà còn xuất khẩu nước ngoài, trở thành sản phẩm chủ lực của ngành nông nghiệp Thủ đô.
Để bảo tồn, khôi phục giống cây ăn quả đặc sản, thời gian qua, Sở NN&PTNT Hà Nội phối hợp với Học viện Nông nghiệp Việt Nam và các địa phương rà soát, phân loại, đánh giá nguyên nhân dẫn đến sự thoái hóa về nguồn giống, qua đó có kế hoạch bảo tồn và nhân rộng nguồn giống cây ăn quả đặc sản. Phó Giám đốc Sở NN&PTNT Hà Nội Nguyễn Xuân Đại cho biết, theo kế hoạch, từ nay đến năm 2020, TP sẽ mở rộng diện tích trồng cây ăn quả từ 17.000 - 17.500ha, trong đó có 9.000ha trồng chuyên canh cây ăn quả đặc sản.