NHNN: Tổng kết đánh giá chương trình cho vay thí điểm phục vụ phát triển nông nghiệp

Ủy viên Bộ Chính trị, Thống đốc NHNN Nguyễn Văn Bình đã đến dự và phát biểu chỉ đạo Hội nghị.

Tham dự Hội nghị có Phó Thống đốc NHNN Nguyễn Đồng Tiến, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Vũ Văn Tám cùng đại diện Lãnh đạo một số đơn vị của NHNN, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn; Bộ Khoa học và Công nghệ, lãnh đạo UBND các tỉnh/thành phố có dự án tham gia chương trình, các ngân hàng thương mại (NHTM) và các doanh nghiệp được lựa chọn tham gia chương trình thí điểm.

Thống đốc NHNN Nguyễn Văn Bình phát biểu chỉ đạo hội nghị

Phát biểu khai mạc Hội nghị, Phó Thống đốc NHNN Nguyễn Đồng Tiến nhấn mạnh, với sự vào cuộc tích cực của các Bộ, ngành, UBND các địa phương, sự tham gia của các NHTM, doanh nghiệp và người dân, đến nay chương trình thí điểm phục vụ phát triển nông nghiệp đã đạt được những kết quả nhất định.

Trên cơ sở thực tiễn triển khai chương trình thí điểm, NHNN cũng kịp thời xây dựng một số chính sách nhằm khuyến khích mô hình liên kết theo chuỗi giá trị và ứng dụng công nghệ cao được Chính phủ ban hành tại Nghị định 55/2015/NĐ-CP ngày 09/6/2015.

Việc triển khai chương trình cho vay thí điểm đã bước đầu giúp hình thành các mô hình mẫu trong sản xuất nông nghiệp theo chuỗi liên kết, ứng dụng công nghệ cao tại các địa phương, góp phần thúc đẩy quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế địa phương và thực hiện tái cơ cấu ngành Nông nghiệp theo Đề án tái cơ cấu ngành Nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 899/QĐ-TTg ngày 10/6/2013.

Tại Hội Nghị, ông Nguyễn Tiến Đông – Vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế, NHNN đã trình bày báo cáo tình hình triển khai và đánh giá kết quả thực hiện chương trình cho vay thí điểm theo Nghị quyết 14/NQ-CP ngày 5/3/2016 của Chính phủ.

Theo đó, NHNN đã chủ động, tích cực phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Bộ Khoa học và Công nghệ trong việc khảo sát, xây dựng chính sách.

Ngày 28/5/2014, NHNN đã ban hành Quyết định số 1050/QĐ-NHNN về chương trình cho vay thí điểm phục vụ phát triển nông nghiệp theo Nghị quyết 14/NQ-CP của Chính phủ với một số cơ chế đặc thù như: Lãi suất cho vay chương trình thấp hơn lãi suất cho vay thông thường từ 1-1,5%/năm; Mức cho vay lên đến 90% giá trị của phương án, dự án vay vốn; Ngân hàng có thể xem xét cho vay các thành viên tham gia liên kết không có bảo đảm bằng tài sản nếu kiểm soát được dòng tiền của chuỗi liên kết...

Căn cứ đề nghị của UBND các tỉnh, thành phố, liên Bộ (NHNN, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Bộ Khoa học và Công nghệ) đã lựa chọn 28 doanh nghiệp trên toàn quốc thực hiện 31 dự án tại 22 tỉnh, thành phố tham gia chương trình cho vay thí điểm phục vụ phát triển nông nghiệp theo mô hình liên kết, ứng dụng công nghệ cao.

Theo đó, 8 NHTM đã cam kết tài trợ tín dụng cho các doanh nghiệp đầu mối liên kết, ứng dụng công nghệ cao với số tiền 5.627 tỷ đồng. Sau gần 2 năm triển khai, các ngân hàng đã giải ngân cho dự án liên kết, ứng dụng công nghệ cao tại các địa phương với số tiền 6.937 tỷ đồng, vượt số tiền cam kết ban đầu. Trong quá trình triển khai, nhiều doanh nghiệp đã được NHNN chấp thuận tăng số vốn vay để mở rộng sản xuất.

Đại diện Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Thứ trưởng Vũ Văn Tám đánh giá cao sự phối hợp chặt chẽ và sự chỉ đạo sát sao của NHNN trong việc triển khai các chính sách hỗ trợ phát triển ngành nông nghiệp và phát triển nông thôn nói chung và triển khai Nghị quyết số 14/NQ-CP nói riêng.

Các chính sách hỗ trợ tín dụng đã kịp thời giải quyết những khó khăn, vướng mắc cho sản xuất nông nghiệp, tạo thuận lợi cho các tổ chức, cá nhân sản suất – kinh doanh trong lĩnh vực nông nghiệp tiếp cận với nguồn vốn tín dụng ưu đãi để đầu tư phát triển sản xuất.

Đặc biệt, sau gần 2 năm triển khai, Chương trình cho vay thí điểm đã đạt được những kết quả tích cực, đáp ứng kịp thời yêu cầu thực tiễn hỗ trợ phát triển mô hình liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị, ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất nông nghiệp.

Cùng với Nghị định số 41/2010/NĐ-CP, Nghị định số 55/2015/NĐ-CP, Nghị quyết số 14/NQ-CP là một trong các giải pháp đột phá, tạo “cú hích” đẩy nhanh quá trình tái cơ cấu ngành nông nghiệp, qua đó cải thiện và nâng cao điều kiện sống của cư dân vùng nông thôn, góp phần thực hiện thắng lợi Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới.

Đại diện địa phương có dự án tham gia chương trình thí điểm, ông Vương Bình Thạnh – Chủ tịch UBND tỉnh An Giang cho biết, tỉnh An Giang có 4 doanh nghiệp tham gia chương trình với tổng mức đầu tư là 451,79 tỷ đồng, ngân hàng cam kết cho vay 350,78 tỷ đồng, hiện các ngân hàng giải ngân là 325,11 tỷ đồng.

Qua quá trình thực hiện, UBND tỉnh An Giang thấy được hiệu quả mang lại từ 4 dự án thí điểm chuỗi liên kết sản xuất và tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp (lúa, nếp, cá và rau màu) trên địa bàn tỉnh. Mô hình liên kết giữa nông dân, doanh nghiệp và ngân hàng đã giải quyết được những khó khăn, vướng mắc tồn tại nhiều năm qua. Đó là vấn đề nông dân tiếp cận vốn vay ưu đãi để sản xuất, doanh nghiệp có vốn đầu tư công nghệ, ngân hàng tăng trưởng tín dụng bền vững.

Để dự án chuỗi liên kết sản xuất – tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp được thực hiện có hiệu quả và được nhân rộng trong thời gian tới, UBND tỉnh An Giang đề nghị, NHNN có chỉ đạo các ngân hàng từng tham gia thí điểm chuỗi liên kết cân nhắc ưu tiên áp dụng mức lãi suất phù hợp đối với các dự án có mô hình như thí điểm hiện nay có giải pháp tài chính hiệu quả sau khi thẩm định; Kiến nghị, đề xuất Chính phủ nghiên cứu ban hành chính sách về bảo hiểm về giá cho các mặt hàng chủ lực như lúa, lúa nếp và cá tra thương phẩm nhằm đảm bảo nguồn tài chính cho các hộ nông dân tái sản xuất sau mỗi vụ thu hoạch, đồng thời nghiên cứu phương án bảo hiểm mùa vụ cho người nông dân và doanh nghiệp khi triển khai chuỗi liên kết.

Với cách làm này, người nông dân và doanh nghiệp sẽ mạnh dạn đầu tư vùng nguyên liệu để chế biến xuất khẩu mà không phải lo lắng về thiên tai, dịch bệnh, xâm nhập mặn...

Với bề dày nhiều năm gắn bó, đồng hành cùng nông nghiệp, nông thôn, Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông nghiệp (Agribank) hiểu rõ những khó khăn, vướng mắc của doanh nghiệp và nông dân gặp phải trong quá trình sản xuất – kinh doanh, đại diện Agribank cho biết, ngân hàng đã và đang triển khai thí điểm mô hình cho vay theo chuỗi liên kết khép kín từ khâu sản xuất, thu mua, chế biến, bảo quản đến tiêu thụ sản phẩm như: Mô hình chăn nuôi lợn (Hà Nam), cánh đồng mẫu lớn (Cần Thơ), cá tra (An Giang), trồng hoa (Lâm Đồng), mía (Khánh Hoà), ngô (Sơn La)...

Theo đánh giá của Agribank, mô hình cho vay liên kết theo chuỗi sản xuất là mô hình mới, được Chính phủ, các bộ ngành, chính quyền địa phương đặc biệt quan tâm, tạo điều kiện thuận lợi cho các thành phần tham gia nhằm nâng cao giá trị gia tăng, phát triển bền vững, tiết kiệm chi phí, giảm giá thành sản phẩm, cung ứng cho thị trường sản phẩm sạch, chất lượng cao, có thể cạnh tranh với các nước trong khu vực và thế giới.

Tính đến ngày 18/3/2016, Agribank đã giải ngân vốn cho 11 dự án trong tổng số 13 dự án của 13 doanh nghiệp tại 12 tỉnh, thành phố được NHNN phê duyệt cho vay thí điểm. Doanh số cho vay đạt 1.528,7 tỷ đồng, doanh số thu nợ 875,8 tỷ đồng, dư nợ đạt 652,9 tỷ đồng; lãi suất cho vay ngắn hạn từ 5,5-6,5%/năm, lãi suất cho vay trung hạn từ 9,5-10%/năm; thời hạn cho vay chủ yếu là ngắn hạn (dưới 1 năm).

Đồng tình với ý kiến của Agribank, đại diện Vietcombank Khánh Hòa đánh giá chương trình cho vay thí điểm phục vụ phát triển nông nghiệp, nông thôn góp phần khuyến khích các mô hình liên kết theo chuỗi giá trị ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất nông nghiệp, trong đó lợi ích của doanh nghiệp và người nông dân được gắn bó trực tiếp với nhau.

Chương trình tạo điều kiện cho ngân hàng tham gia quản lý chặt chẽ dòng tiền hoạt động của doanh nghiệp, góp phần mở rộng đối tượng cho vay, tăng trưởng tín dụng an toàn, đảm bảo vốn vay sử dụng đúng mục đích.

Thông qua chương trình, ngành Ngân hàng không những giải quyết các vấn đề về vốn cho nông nghiệp, mà còn hướng sản xuất nông nghiệp từ nhỏ lẻ, manh mún sang sản xuất nông nghiệp hàng hóa, quy mô lớn, liên kết hiệu quả, có tính cạnh tranh cao, từng bước nâng cao đời sống nhân dân và thực hiện mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới.

Thuận An là một trong bố doanh nghiệp của tỉnh An Giang được NHNN phê duyệt thực hiện dự án thí điểm chuỗi liên kết tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp của nông dân. Trong đó, Thuận An là doanh nghiệp duy nhất của tỉnh An Giang cũng như khu vực đồng bằng sông Cửu Long đại diện cho lĩnh vực chế biến xuất khẩu cá tra thực hiện thí điểm mô hình “Chuỗi liên kết dọc cá tra Tafishco”.

Phát biểu tại Hội nghị, bà Nguyễn Thị Huệ Trinh – Tổng Giám đốc Công ty TNHH sản phẩm thương mại dịch vụ Thuận An cho biết, tính đến thời điểm này, Chuỗi liên kết đã thu hoạch 18.600 tấn cá, tương đương 393 tỷ đồng, đã hoàn vốn cho Agribank 245 tỷ đồng, dư nợ hiện nay là 251 tỷ đồng trên diện tích thả nuôi 49ha/72 ha dự án.

Việc ban hành và triển khai thực hiện cho vay thí điểm này đã giải quyết được những khó khăn, vướng mắc tồn tại trong suốt những năm trước đây đối với những hoạt động nuôi cá tra.

Được NHNN phê duyệt tham gia chương trình cho vay thí điểm phục vụ phát triển nông thôn theo Nghị quyết số 14/NQ-CP, đại diện Công ty cổ phần mía đường Sơn Dương cho biết, Công ty đã tổ chức ký hợp đồng và bao tiêu sản phẩm mía nguyên liệu trực tiếp tới từng hộ dân.

Tổng diện tích mía nguyên liệu của Công ty đến vụ 2013-2014 là 10.143 ha, nằm trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang với khoảng 30 nghìn hộ ký hợp đồng trồng mía với Công ty theo hình thức Công ty đầu tư ứng trước bằng hiện vật cho nông dân như làm đất bằng cầy máy, cung cấp giống phân bón, thuốc bảo vệ thực vật cho các hộ trồng mía và bao tiêu toàn bộ sản phẩm mía cho nông dân. Đến cuối tháng 2/2016, tổng số đã được các ngân hàng giải ngân đạt khoảng 64 tỷ đồng, chủ yếu tại Agribank chi nhánh Tuyên Quang.

Dự án đã mang lại những lợi ích thiết thực cho hàng chục nghìn hộ dân tham gia liên kết, lợi ích của doanh nghiệp đầu mối là Công ty cổ phần Mía đường Sơn Dương. Dự án cũng góp phần phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn tỉnh, mang lại việc làm và thu nhập ổn định cho người lao động tại địa phương.

Phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị, Ủy viên Bộ Chính trị, Thống đốc NHNN Nguyễn Văn Bình đánh giá cao sự phối hợp chặt chẽ giữa Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Bộ Khoa học và Công nghệ và UBND các địa phương trong việc triển khai chủ trương này, từ việc khảo sát, lựa chọn mô hình, xây dựng chính sách đến triển khai thực hiện.

Được giao nhiệm vụ là đầu mối triển khai Nghị quyết 14, NHNN xác định đây là nhiệm vụ chính trị quan trọng của toàn Ngành và yêu cầu các NHTM tích cực triển khai thực hiện. Quá trình triển khai ban đầu còn gặp những khó khăn nhất định nhưng đã từng bước được tháo gỡ và đến nay đạt được kết quả tích cực.

Một số cơ chế đặc thù của chương trình đã phát huy hiệu quả như tài sản đảm bảo, lãi suất và đặc biệt là sự vào cuộc lãnh đạo, chỉ đạo sát sao của chính quyền các địa phương cùng với ngành Ngân hàng triển khai chương trình này.

Các NHTM được phê duyệt tham gia chương trình cũng đã chủ động phối hợp cùng doanh nghiệp tháo gỡ khó khăn, đẩy mạnh giải ngân vốn vay theo tiến độ thực hiện của các dự án. Nhiều doanh nghiệp tham gia chương trình đã đề nghị và được NHNN chấp thuận cho mở rộng dự án, tăng thêm số tiền vay...

Những kết quả mà chương trình cho vay thí điểm đạt được trong thời gian qua có ý nghĩa hết sức quan trọng trong việc thực hiện tái cơ cấu ngành nông nghiệp đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

Đây là hướng đi đúng trong bối cảnh Việt Nam hội nhập ngày càng sâu rộng với kinh tế toàn cầu. Vì vậy những mô hình sản xuất ứng dụng công nghệ cao, liên kết sản xuất theo chuỗi và những kinh nghiệm trong triển khai chương trình cho vay thí điểm cần được các cơ quan trung ương, địa phương nghiên cứu, triển khai rộng rãi trong thực tiễn.

Thống đốc NHNN Nguyễn Văn Bình yêu cầu NHNN cần tiếp tục bám sát chỉ đạo của Chính phủ, trên cơ sở tổng kết đánh giá toàn diện kết quả triển khai chương trình để hoàn thiện cơ chế chính sách để người nông dân, doanh nghiệp và ngân hàng yên tâm tham gia và nhân rộng các mô hình hiệu quả. Đồng thời lập tổ công tác liên Bộ triển khai chương trình đem lại hiệu quả cao.

Thống đốc cũng đề nghị cấp ủy, chính quyền địa phương tăng cường công tác thông tin, tuyên truyền, quán triệt đến các cấp, doanh nghiệp, người dân những lợi ích thiết thực của mô hình hợp tác liên kết theo chuỗi giá trị, trong đó doanh nghiệp giữ vai trò nòng cốt.

Hướng dẫn và hỗ trợ nông dân hình thành các hợp tác xã kiểu mới; tạo môi trường thuận lợi khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư, liên kết với nông dân sản xuất với quy mô lớn theo chuỗi giá trị của sản phẩm trong nông nghiệp.

Thống đốc yêu cầu các doanh nghiệp đang triển khai hiệu quả thì tiếp tục triển khai. Trên cơ sở các kết quả đã đạt được, đề nghị các cơ quan có liên quan thể chế hóa bằng văn bản pháp luật.

Đồng thời, Thống đốc yêu cầu các NHTM tiếp tục cho vay, hỗ trợ doanh nghiệp đầu mối và các hộ nông dân tham gia triển khai có hiệu quả dự án. Trên cơ sở những kết quả đạt được của chương trình, các NHTM nghiên cứu xây dựng các sản phẩm tín dụng phù hợp để phục vụ cho vay lĩnh vực nông nghiệp nông thôn, đặc biệt là phục vụ triển khai đề án tái cơ cấu ngành nông nghiệp đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyêt…

Bế mạc Hội nghị, Phó Thống đốc Nguyễn Đồng Tiến nhấn mạnh, mặc dù đã đạt được những kết quả đáng khích lệ, tuy nhiên chương trình cho vay thí điểm các mô hình liên kết, ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất nông nghiệp vẫn bộc lộ những khó khăn vướng mắc cần được nghiên cứu, rút kinh nghiệm và tiếp tục được hoàn thiện cả về chính sách và chỉ đạo thực hiện trong thời gian tới.

Những kết quả mà chương trình cho vay thí điểm mang lại là hết sức phong phú và có ý nghĩa quan trọng trong việc tổ chức lại sản xuất nông nghiệp trong tình hình hiện nay.

Những kinh nghiệm của chương trình cũng sớm được NHNN đúc kết và phối hợp với các Bộ, Ngành có liên quan trình Chính phủ ban hành Nghị định 55/2015/NĐ-CP ngày 09/6/2015 về chính sách tín dụng phục vụ phát triển nông nghiệp, nông thôn, với nhiều chính sách có tính đặc thù và đột phá cao đối với các mô hình sản xuất nông nghiệp theo liên kết theo chuỗi giá trị và ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất nông nghiệp.

Phó Thống đốc yêu cầu các NHTM được lựa chọn tiếp tục cho vay, hỗ trợ doanh nghiệp đầu mối và các hộ nông dân tham gia triển triển khai có hiệu quả dự án liên kết, ứng dụng công nghệ cao.

NHNN tại các địa phương có dự án tham gia chương trình thí điểm, đầu mối tổng hợp, nghiên cứu kết quả của chương trình để phối hợp các sở, ngành tham mưu cho UBND tỉnh tổng hợp báo cáo Chính phủ, các Bộ ngành và áp dụng trong triển khai nhân rộng tại của địa phương.