Tuy nhiên, các đại biểu cũng đề cập đến những hạn chế trong việc thực hiện chương trình, đặc biệt là tình trạng chạy theo thành tích dẫn tới nợ đọng, tình trạng lãng phí, thất thoát trong sử dụng nguồn lực XDNTM…

Diện mạo mới của nông thôn

 

 Nhà văn hóa, đường nông thôn được xây dựng từ Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới ở Hà Nam.
Theo báo cáo kết quả giám sát “Việc thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia XDNTM (giai đoạn 2010-2015) gắn với tái cơ cấu ngành nông nghiệp” của Ủy ban Thường vụ Quốc hội do Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh trình bày, giai đoạn 2010-2015, nền nông nghiệp nói riêng và kinh tế Việt Nam nói chung vẫn phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức. Đó là sự tác động của khủng hoảng kinh tế và suy thoái kinh tế toàn cầu; sự tác động của tình trạng biến đổi khí hậu, thiên tai, dịch bệnh gây thiệt hại lớn cho sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy-hải sản. Tuy vậy, Đảng và Nhà nước vẫn dành sự quan tâm đặc biệt đối với nông nghiệp, nông dân và nông thôn; bố trí nguồn lực quan trọng cho sự nghiệp XDNTM nhằm cải thiện thu nhập, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho người dân ở nông thôn. Chương trình mục tiêu quốc gia XDNTM được phê duyệt và triển khai rộng rãi trên toàn quốc đã đạt được những kết quả quan trọng. Diện mạo nông thôn có nhiều thay đổi, nhất là hệ thống giao thông nông thôn, kết cấu hạ tầng xã hội; mô hình sản xuất tập trung bước đầu được hình thành, đời sống vật chất, tinh thần của người dân được cải thiện, nhận thức của người dân thay đổi, phát huy vai trò chủ thể của nhân dân trong XDNTM, người dân đã chủ động tham gia tích cực vào XDNTM. Cơ chế trao quyền tự quyết cho cộng đồng thôn, xã đã phát huy sự năng động, sáng tạo của các địa phương… Nhờ vậy, XDNTM đã trở thành phong trào sôi động rộng khắp cả nước.

 

Đến nay, cả nước đã có 2.061 xã (chiếm 23%) đạt tiêu chí NTM, 27 đơn vị cấp huyện được công nhận đạt tiêu chí NTM. Về nguồn vốn thực hiện chương trình trong 5 năm, cả nước đã huy động khoảng 851.380 tỷ đồng. Quốc hội đã phân bổ vốn trái phiếu Chính phủ cho Chương trình giai đoạn 2014-2016 là 15.000 tỷ đồng.

Việc thực hiện Đề án tái cơ cấu ngành nông nghiệp đã góp phần nâng cao thu nhập, chuyển dịch cơ cấu lao động nông nghiệp, XDNTM bền vững. Sau hơn 2 năm thực hiện đề án tái cơ cấu, ngành nông nghiệp duy trì tốc độ tăng trưởng khá; năng suất, chất lượng và giá cả nhiều loại sản phẩm đã được nâng cao. Chăn nuôi đã từng bước chuyển dần từ hình thức nhỏ lẻ, phân tán sang hình thức gia trại, trang trại. Ngành thủy sản đã chuyển dịch cơ cấu giữa khai thác với nuôi trồng, tăng tỷ trọng nuôi trồng những sản phẩm chủ lực; tổ chức lại dịch vụ hậu cần nghề cá, nâng cao hiệu quả khai thác và giảm tổn thất sau thu hoạch. Giá trị sản xuất ngành lâm nghiệp tăng trưởng mạnh.

Kết quả giám sát cũng cho thấy, về cơ giới hóa sản xuất nông nghiệp, so với năm 2011 số lượng máy, thiết bị phục vụ sản xuất nông nghiệp năm 2015 tăng, mức độ cơ giới hóa trong sản xuất nông nghiệp từng bước được nâng lên.

Quân đội chung sức XDNTM

Trong thành tích chung của cả nước thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia XDNTM, Quân đội nhân dân Việt Nam đã có những đóng góp không nhỏ qua phong trào Quân đội chung sức XDNTM. Đại tá Vũ Xuân Hùng (đại biểu Quốc hội tỉnh Thanh Hóa) cho biết, chỉ sau một năm phát động, từ cuối năm 2012 đến 2013, nhiều phong trào đã được triển khai ở toàn quân như xóa nhà tạm, nhà dột nát; xây dựng mới, củng cố, cải tạo trường học, trạm y tế, nhà văn hóa thôn; làm đường giao thông nông thôn; bê tông hóa kênh mương nội đồng; đóng góp hàng trăm nghìn ngày công trị giá hàng trăm tỷ đồng. Đại biểu đề nghị, giai đoạn 2016-2020, Chính phủ bố trí nguồn lực cùng nội lực của toàn quân để quân đội tham gia thực hiện hiệu quả hơn nữa chương trình quan trọng này.

Đánh giá về phong trào XDNTM ở khu vực vùng cao biên giới, Đại tá Vũ Xuân Hùng nhấn mạnh, đây là nơi có các đơn vị bộ đội đứng chân. Do đặc thù là các xã vùng cao đặc biệt khó khăn nên rất ít xã đạt được tiêu chí xã nông thôn mới. Song, nhờ việc thực hiện phong trào này, nhiều bản làng đã xuất hiện những mô hình sản xuất hiệu quả, bảo đảm sinh kế cho người dân đồng bào dân tộc thiểu số yên tâm bám bản, bám đất, cùng các đơn vị quân đội bảo vệ phên giậu biên giới quốc gia.

Lãng phí vì tiêu chí chưa phù hợp

Thảo luận về vấn đề này, đa số đại biểu Quốc hội đều thống nhất đánh giá cao những kết quả tích cực mà Chương trình mục tiêu quốc gia XDNTM mang lại cho nông nghiệp, nông dân, nông thôn. Tuy nhiên, nhiều đại biểu Quốc hội cũng chỉ ra những hạn chế, bất cập trong việc thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia XDNTM, Đề án tái cơ cấu ngành nông nghiệp.

Đại biểu Nguyễn Sỹ Cương (đoàn Ninh Thuận) nhận diện 3 điểm bất cập, tồn tại trong XDNTM là chạy theo thành tích, có dấu hiệu thiếu minh bạch, lãng phí trong xây dựng công trình. Vì chạy theo thành tích trước sức ép hoàn thành các tiêu chí nên nhiều địa phương tự xoay xở tìm mọi cách huy động nguồn lực, dẫn đến những khoản nợ không có khả năng thanh toán, nhiều tỉnh “sa lầy” trong nợ đọng xây dựng cơ bản NTM. Dấu hiệu thiếu minh bạch trong XDNTM cũng đã xuất hiện, có tình trạng xé lẻ gói thầu thành các gói thầu nhỏ để tạo thuận lợi cho nhà thầu, làm hồ sơ giao thầu trực tiếp để tránh đấu thầu, đã có người dân phản ánh tình trạng xây hố chứa rác của thôn mà tốn gần 1 tỷ đồng. Nhấn mạnh lại, đó chỉ là thông tin phản ánh của người dân, nhưng đại biểu Nguyễn Sỹ Cương cũng đề nghị ngăn chặn tình trạng trục lợi và tham nhũng trong XDNTM. Về tình trạng lãng phí, đại biểu nói, sau khi đầu tư xây dựng với số tiền hàng chục tỷ đồng, nhiều nhà văn hóa “cửa đóng then cài”, còn khu thể thao thì “vắng lặng đìu hiu”, nhiều nơi trưng ra rất nhiều pa-nô, khẩu hiệu “hộp cứng, viền nhôm đặt san sát nhiều cây số”…

Đại biểu Nguyễn Hồng Vân (đoàn Phú Yên) nêu ra bất cập trong bộ 19 tiêu chí NTM. Đại biểu lấy ví dụ, có xã ở Phú Yên chỉ có 3 thôn, bước qua bên kia đường là có chợ (của xã khác), nhưng vẫn phải xây dựng chợ mới để đáp ứng tiêu chí NTM. Hay tiêu chí 85% trở lên có nhà “3 cứng” là “móng, mái, tường” chưa phù hợp với vùng đồng bào dân tộc. Bởi ở đó người dân hầu như chỉ sử dụng nhà sàn…

Tuy vẫn còn nhiều bất cập nảy sinh trong quá trình thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia XDNTM trong 5 năm qua, nhưng không thể phủ nhận những thành tựu mà chương trình mang lại trên khắp vùng nông thôn Việt Nam. Từ những cơ sở hạ tầng mới khang trang hơn, thuận tiện hơn, khu vực nông nghiệp, nông thôn sẽ có bệ phóng mới để phát triển, hướng đến một nền nông nghiệp hiện đại, những vùng nông thôn trù phú. Đó cũng là mục tiêu rất lớn mà Đảng, Nhà nước ta luôn đặt ra bấy lâu nay…

Theo Chiến Thắng/qdnd.vn