Tái cơ cấu nông nghiệp: Xác định 10 sản phẩm có giá trị xuất khẩu từ 1 tỷ USD trở lên

Theo Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, cần xác định nhóm sản phẩm lợi thế quốc gia để tập trung dồn những giải pháp tổng hợp lại. Nhóm sản phẩm cấp quốc gia là nhóm chúng ta có lợi thế, có quy mô và có giá trị lớn.

Hiện nay ngành cùng các địa phương xác định khoảng 10 sản phẩm có giá trị xuất khẩu từ 1 tỷ đô la trở lên, trong đó như cá tra, tôm, rau quả, điều, cà phê, thịt lợn, trong nhóm này có khoảng 10 sản phẩm, cần dồn lực vào, làm tất cả các giải pháp để tập trung cho nhóm sản phẩm quốc gia. 

Thứ hai là nhóm sản phẩm có quy mô đặc thù của các tỉnh nhưng có giá trị lớn hàng trăm triệu đồng. Ví dụ như vải thiều Lục Ngạn, nhãn lồng Hưng Yên, xoài Cao Lãnh hoặc cam Cao Phong.

Nhóm thứ ba là nhóm có quy mô địa hương, tức là chúng ta rất đa dạng sinh học, 63 tỉnh thành đều có lợi thế riêng mà ở đây là cấp phổ biến của những sản phẩm liên quan đến bà con nông dân. Mô hình mỗi làng một sản phẩm ở Quảng Ninh, đến bây giờ tổng kết 3 năm đạt được 185 sản phẩm. Như vậy thành hàng hóa quy mô cấp địa phương, có những hàng hóa có thể xuất khẩu được. Như vậy ba trục nhóm sản phẩm này chúng ta sẽ dồn lực vào cho rõ, và để cụ thể hóa từng nhóm sản phẩm".

Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nguyễn Xuân Cường. Ảnh: An Đăng/TTXVN

"Tôi lấy một số dẫn chứng như thế để thấy 63 tỉnh, thành của chúng ta đều có một lợi thế riêng để xây dựng những ngành hàng chủ lực của tỉnh. Vừa qua Lục Ngạn, Bắc Giang đã tập trung riêng quả vải thu 5000 tỷ. Nhánh thứ hai của trục sản phẩm chúng ta sẽ dồn lực vào khu vực này", Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường nói.

Cho rằng, nông nghiệp đang là "trụ đỡ" của nền kinh tế, nông nghiệp là một trong 3 lợi thế của đất nước trong giai đoạn hiện nay, đặc biệt là trong bối cảnh dầu thô xuống giá, xuất siêu, nguồn thu giảm, nhiều ý kiến của các Đại biểu quốc hội đã đề xuất các giải pháp đầu tư mạnh mẽ cho nông nghiệp.

Đại biểu Trần Đình Giao ( Đoàn Hà Tĩnh) cho rằng, nền nông nghiệp đang xuất siêu 5 tỷ USD trong năm 2016, là ngành có tỷ lệ nội địa hóa cao nhất.

"Yêu cầu tái cơ cấu kinh tế nông nghiệp là bức xúc nhất, vừa tăng trưởng vừa hạn chế biến đổi khí hậu. Đề nghị Chính phủ tăng cường đầu tư các công trình nông nghiệp như đe ngăn mặn, các công trình thủy lợi, thủy điện. Cần xây dựng các cơ chế chính sách thu hút vào nông nghiệp. Đa số hiện nay là doanh nghiệp bán sản phẩm nông dân như giống, phân bón…chứ ít doanh nghiệp mua sản phẩm cho nông dân nên cần khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp", ông Giao đề xuất.

Đồng quan điểm,  Đại biểu Đoàn Văn Việt (Lâm Đồng) cũng cho rằng tái cơ cấu nông nghiệp là chìa khóa cho sự tăng trưởng. Vị đại biểu này cho rằng cần phải xây dựng mô hình nòng cốt của nền sản xuất là doanh nghiệp, hợp tác xã; Tập trung ứng dụng KHCN, nhất là công nghệ sinh học.

"Tại Lâm Đồng, ứng dụng công nghệ sinh học được ứng dụng sẽ giảm diện tích đất, năng suất cao mỗi ha mang lại 150 triệu đồng trong khicả nước 78 triệu đồng/ha, doanh thu trung bình 800 triệu – tỷ đồng/ha năm nếu trồng hoa", ông Việt cho biết và đề nghị Chính phủ có chính sách hỗ trợ các doanh nghiệp xây dựng thương hiệu, sản phẩm chủ lực, chuỗi tiêu thụ sản phẩm và có cơ chế cho doanh nghiệp được thế chấp như nhà lưới, nhà kính, nhà xưởng để vay vốn làm ăn.

Đại biểu Nguyễn Thị Thanh (Ninh Bình) cho rằng, dư địa của ngành nông nghiệp còn lớn, nhưng chưa thấy động lực để đẩy mạnh phát triển kinh tế nông nghiệp. Sản xuất nông nghiệp còn sử dụng nhiều yếu tố đầu vào như tài nguyên đất, nước, nhân công, sử dụng quá nhiều phân bón và hóa chất khác gây tác động xấu đến môi trường, giảm sức cạnh tranh của sản phẩm. Chưa bao giờ môi trường nông thôn và vệ sinh an toàn thực phẩm lại trở thành vấn đề nóng và bức xúc như hiện nay.

Đại biểu Nguyễn Thị Thanh (Ninh Bình) (Ảnh: Quang Khánh)

Đại biểu Nguyễn Thị Thanh đề nghị tập trung tái cơ cấu nông nghiệp, phát triển mục tiêu phát triển nông nghiệp xanh, bền vững. Theo đó cần tiếp tục đổi mới mạnh tư duy phát triển nông nghiệp theo hướng tăng giá trị, giảm đầu vào. Quan tâm đến khâu bảo quản nông sản sau thu hoạch, chế biến sâu, xây dựng thương hiệu, coi trọng giá trị dinh dưỡng trong sản phẩm nông nghiệp.

"Chính phủ cần tổng kết, nghiên cứu đưa ra chính sách mới tạo động lực cho phát triển nông nghiệp theo hướng ưu tiên đào tạo nhân lực, ứng dụng khoa học công nghệ… Có chính sách quan tâm đến sản phẩm đầu ra có lợi thế quốc gia, lợi thế địa phương và có giá trị kinh tế cao, giảm yếu tố đầu vào", vị đại biểu này nói.

Cho rằng đất đai là điểm nghẽn trong tái cơ cấu nông nghiệp, bà Than đề nghị , việc tích tụ, tập trung ruộng đất được thực hiện theo nhiều hình thức đa dạng như dồn điền đổi thửa, nhận thuê, mua đất, góp ruộng đất và Nhà nước thu hồi đất giao lại cho doanh nghiệp sản xuất kinh doanh trong nông nghiệp.

Thực tế cho thấy, hình thức doanh nghiệp thuê đất của người dân 5 - 10 năm có tính khả thi và hiệu quả cao hơn, vừa đáp ứng yêu cầu sản xuất quy mô lớn, sản xuất hàng hóa theo chuỗi giá trị và khắc phục tâm lý sợ mất ruộng của người dân. Mặc dù tích tụ ruộng đất đang diễn ra đúng hướng, nhưng còn thiếu định hướng và hành lang pháp lý của Nhà nước, chưa tạo niềm tin vững chắc cho doanh nghiệp và người dân. Do vậy, tình trạng sản xuất manh mún vẫn còn phổ biến trong nông thôn, hạn chế sử dụng cơ giới hóa, ứng dụng khoa học công nghệ, cũng như phát huy lợi thế hàng hóa trong nông nghiệp, không ít bà con nông dân không sản xuất nhưng vẫn giữ ruộng để phòng cơ", bà Thanh cho biết.

Để giải quyết điểm nghẽn này, bà Thanh đề nghị, cần tuyên truyền mạnh mẽ hơn để cán bộ, người dân thấy được sự cần thiết và lợi ích của tích tụ ruộng đất. Nhà nước cần có cơ chế động viên, hướng dẫn cách làm ăn có hiệu quả qua tích tụ ruộng đất, gắn tích tụ ruộng đất với cơ cấu lại nền kinh tế, cơ cấu lại lao động của từng địa phương, từng lĩnh vực trên phạm vi cả nước, giải quyết vấn đề nâng cao năng suất lao động chung và lao động trong lĩnh vực nông nghiệp. Nên xây dựng chính sách phù hợp với thị trường chuyển nhượng, cho thuê đất, tạo hành lang pháp lý về đất đai cho đối tượng mua, bán, thuê, góp với thủ tục đơn giản và chi phí thấp.

Nhấn mạnh vai trò của doanh nghiệp trong phát triển nông nghiệp, nhiều đại biểu chỉ rõ, nếu thị trường là trụ cột của sản xuất hàng hóa, thì doanh nghiệp là trụ cột, hạt nhân của sản xuất hàng hóa. Do vậy, cần đổi mới tư duy trong chương trình hành động về nông nghiệp, nông thôn, trong đó, Nhà nước đóng vai trò dẫn dắt, doanh nghiệp là trung tâm, nhà khoa học đồng hành, nông dân là chủ thể… Rà soát, nghiên cứu, sửa đổi, hoàn thiện các quy định pháp luật như đề nghị của Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, tạo động lực, khuyến khích doanh nghiệp, hộ nông dân, cá nhân có điều kiện đầu tư vào nông nghiệp, đưa mô hình sản xuất nông nghiệp theo chuỗi giá trị, từ khâu sản xuất, chế biến, bảo quản, tiếp thị, thương mại, người tiêu dùng, tạo sự bứt phá cho phát triển nông nghiệp.

Đại biểu Nguyễn Thanh Hải (Tiền Giang) cho biết, hiện tại nước ta có 12 triệu hộ nông dân, trong đó hình thức sản xuất tập trung rất ít, chỉ có 29.600 trang trại, tương đương với 29.600 doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, chỉ có 1.000 hợp tác xã kiểu mới trong tổng số 9.000 hợp tác xã còn tồn tại trước đây. Hầu như không có doanh nghiệp trụ cột trong chuỗi liên kết với nông dân qua tổ chức hợp tác xã thì rất khó hình thành vùng sản xuất lớn tập trung.

"Do đó, cần tiến hành tổng kết, đánh giá ngay việc thực hiện chính sách tích tụ ruộng đất, nghiên cứu ban hành giải pháp chính sách về tích tụ ruộng đất phù hợp với đặc điểm đời sống văn hóa, tâm lý của từng vùng, từng miền, nhằm thu hút, kêu gọi doanh nghiệp, hợp tác xã, người dân mạnh dạn đầu tư ứng dụng khoa học kỹ thuật tiên tiến vào sản xuất, chế biến hàng hóa tập trung chất lượng cao", ông Hải đề xuất.