Thẩm định việc chuyển mục đích sử dụng đất lúa

PV. Nghị định quản lý, sử dụng đất trồng lúa được ban hành trong bối cảnh diện tích đất lúa đang ngày càng bị thu hẹp để sử dụng đất vào các mục đích khác, xin ông chia sẻ ý nghĩa của văn bản quan trọng này trước thực trạng diện tích đất lúa đang suy giảm?

Ông Nguyễn Trí Ngọc: Đối với nước ta lúa gạo có vị trí hết sức quan trọng, là nguồn lực chủ yếu đảm bảo an ninh lương thực. Về lâu dài, sản xuất lúa gạo vẫn sẽ là nhiệm vụ hàng đầu trong phát triển nông nghiệp. Do vậy, bảo vệ đất lúa chính là bảo vệ sự phát triển bền vững của đất nước.

Tuy nhiên, diện tích đất lúa trong những năm qua giảm bình quân 0,86%/năm, chỉ trong 10 năm (2000-2010) 369,5 ngàn ha đất lúa đã bị chuyển đổi mục đích sử dụng. Đáng chú ý là xu hướng giảm diện tích đất trồng lúa diễn ra ở hầu hết các vùng trong phạm vi cả nước.

Hiện nay diện tích đất trồng lúa cả nước chỉ còn khoảng 4.120 ngàn ha, trong đó diện tích đất sản xuất 2 vụ lúa là 3.297,5 ngàn ha. Mà theo dự tính của Bộ Tài nguyên và Môi trường, từ nay đến năm 2020 đất trồng lúa tiếp tục phải chuyển cho các nhu cầu sử dụng khác thấp nhất là 293,4 ngàn ha. Bên cạnh đó, dự đoán đến năm 2020 sẽ có khoảng 5,72 ngàn ha và đến năm 2030 là 19,87 ngàn ha đất lúa bị mất đi do ảnh hưởng của biến đổi khí hậu (nước biển dâng).

Tôi cho rằng, để đạt được mục tiêu bảo vệ, sử dụng tiết kiệm, hiệu quả đất trồng lúa để đảm bảo an ninh lương thực quốc gia trước mắt và lâu dài, cần có chính sách quản lý và phát triển đất lúa phù hợp đảm bảo sự phát triển nông nghiệp bền vững. Nghị định về quản lý, sử dụng đất trồng lúa có ý nghĩa chiến lược to lớn đối với sự nghiệp phát triển kinh tế, xã hội của đất nước.

PV. Xin ông cho biết cụ thể hơn chế tài như thế nào trước thực tiễn về đất lúa đang diễn ra hiện nay?

Ông Nguyễn Trí Ngọc: Điểm nổi bật là Nghị định đã quy định cụ thể nhằm hạn chế tối đa việc chuyển đất chuyên trồng lúa nước sang sử dụng vào các mục đích phi nông nghiệp.

Như về điều kiện chuyển mục đích sử dụng đất trồng lúa, Nghị định yêu cầu tổ chức, cá nhân được Nhà nước giao, cho thuê đất để sử dụng vào mục đích phi nông nghiệp từ đất chuyên trồng lúa nước phải có phương án sử dụng lớp đất mặt và bù bổ sung diện tích đất chuyên trồng lúa nước bị mất do chuyển mục đích sử dụng...

Nghị định này đã nêu rõ yêu cầu khi chuyển mục đích sử dụng đất trồng lúa nước sang sử dụng vào mục đích phi nông nghiệp, chuyển đất lúa khác sang sử dụng vào mục đích khác, UBND tỉnh phải báo cáo Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn xem xét, trình Thủ tướng Chính phủ cho phép.

Ngoài ra, chính sách mới quy định việc hỗ trợ ngân sách cho các địa phương sản xuất lúa với mức 500.000 đồng/ha/năm đối với đất chuyên trồng lúa nước; hỗ trợ cho tổ chức, hộ gia đình, cá nhân 500.000 đồng /ha/năm nếu sản xuất lúa trên đất chuyên trồng lúa nước; 100.000 đồng /ha/năm nếu sản xuất lúa trên đất lúa khác…

Sử dụng hiệu quả đất lúa, nhân rộng mô hình "Cánh đồng mẫu lớn" - Ảnh minh họa

PV: Vậy làm thế nào để cơ chế chính sách về quản lý và sử dụng đất lúa có thể đi vào cuộc sống trong thời gian tới, thưa ông?

Ông Nguyễn Trí Ngọc: Trước hết về mặt thể chế, trong thời gian tới Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn sẽ phối hợp với các Bộ, ngành liên quan xây dựng Thông tư hướng dẫn một số điều của Nghị định có liên quan đến các chính sách quản lý, sử dụng đất trồng lúa, chính sách bảo vệ, phát triển đất trồng lúa, chính sách hỗ trợ cho các địa phương và người sản xuất lúa để các địa phương triển khai áp dụng thuận lợi; hướng dẫn cơ chế chính sách hỗ trợ cho người trồng lúa trong trường hợp sản xuất lúa bị thiệt hại do thiên tai, dịch bệnh hoặc hỗ trợ cho khai hoang, cải tạo đất trồng lúa theo quy định của Nghị định...

Đồng thời, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cũng sẽ phối hợp với các Bộ ngành có liên quan thanh tra, kiểm tra chặt chẽ việc quản lý và sử dụng đất trồng lúa trên phạm vi toàn quốc; cũng như tiến hành thẩm định việc chuyển mục đích sử dụng đất trồng lúa theo đúng quy định…

Cũng để bảo vệ và cải tạo nâng cao chất lượng đất trồng lúa, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn sẽ chủ trì hướng dẫn các tổ chức, cá nhân được Nhà nước giao, cho thuê đất để sử dụng vào mục đích phi nông nghiệp từ đất chuyên trồng lúa nước thực hiện các phương án sử dụng lớp đất mặt để cải tạo đất trồng lúa và bù bổ sung diện tích đất chuyên trồng lúa nước bị mất do chuyển mục đích sử dụng.

PV. Xin cảm ơn ông!

Đức Mạnh - Thu Huyền thực hiện
Chinhphu.vn