Thời thực phẩm sạch lên ngôi

Tỷ lệ người mắc ung thư do sử dụng thực phẩm bẩn chiếm khoảng 35%, kế đến là hút thuốc lá chiếm 30%, yếu tố di truyền chỉ chiếm 5- 10%. Hiện nay chúng ta nhập về 4.100 loại thuốc trừ sâu, trong đó có 1.634 hoạt chất khác nhau. Trong khi Trung Quốc là nước rộng hơn hẳn chúng ta mà chỉ dùng có 600 hoạt chất. Bình quân mỗi năm mình nhập về 70.000- 100.000 tấn thuốc trừ sâu, trừ bệnh cây trồng. 

Vậy ngần ấy tấn thuốc trừ sâu trừ bệnh ấy vào đâu? Một lượng lớn vào rau và sau đó vào người không ít. Đơn cử như Hà Nội, với dân số 10 triệu người, mỗi ngày tiêu thụ khoảng 1.000 tấn thịt, 600 tấn cá, 3.200 tấn rau các loại, nhưng trong danh sách các địa chỉ cung cấp sản phẩm nông sản đã xác nhận kiểm soát an toàn thực phẩm được Bộ NN&PTNT công bố gần đây, mới chỉ có 7 địa điểm. Điều này cũng có nghĩa, chỉ một tỷ lệ nhỏ người dân tiếp cận được với thực phẩm sạch. Nhưng đồng thời, con số này cũng hé lộ thực phẩm sạch là một thị trường vô cùng hấp dẫn đôi với người sản xuất và kinh doanh. 

Ngoài ra, thị trường thực phẩm sạch được dự báo sẽ còn nhiều dư địa phát triển, khi hiện nay thực phẩm bẩn đang hành hoành, đe dọa đến sức khỏe người tiêu dùng. Một trong những yếu tố quan trọng để tạo nên thành công của một cửa hàng thực phẩm sạch đó là nguồn hàng đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm, có nguồn gốc rõ ràng, ổn định về số lượng và chất lượng. thực phẩm sạch nên tập trung vào những dòng sản phẩm sản xuất theo phương pháp hữu cơ, sản phẩm tự nhiên, đặc sản vùng miền hoặc theo tiêu chuẩn VietGap, GlobalGap. Thực phẩm sạch là một thị trường vô cùng hấp dẫn, nhiều tiềm năng phát triển đối với những người sản xuất, kinh doanh. 

Nhà nước cần có cơ chế, quy định cụ thể, nghiêm ngặt để tiến tới chúng ta có một nền nông nghiệp xanh, sạch và an toàn. 

Để thành công trong lĩnh vực này, DN và người sản xuất cần phải có sự liên kết, đặc biệt là minh bạch thông tin mọi mặt để người tiêu dùng tin tưởng lựa chọn sản phẩm. Đối với chuỗi có nguồn gốc thực vật, rau, quả, nhãn chín muộn, quá trình sản xuất, thu hoạch thường xuyên được giám sát, điều tra, bảo đảm phát hiện khắc phục những sai phạm nhỏ và loại bỏ ngay các nhóm sản xuất thiếu trách nhiệm với cộng đồng. Tuy nhiên, công tác xây dựng và phát triển nông sản an toàn còn khó khăn do sản xuất nông nghiệp của Việt Nam còn manh mún, nhỏ lẻ. Trong khi đó, công tác nghiên cứu, ứng dụng chuyển giao tiến bộ khoa học kỹ thuật mới, nhất là ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất nông nghiệp còn hạn chế; năng suất, chất lượng sản phẩm, hiệu quả sản xuất thấp; việc liên kết sản xuất, chế biến, tiêu thụ còn ít, công tác vệ sinh an toàn thực phẩm bất cập. 

Về những rào cản trong xây dựng và phát triển chuỗi nông sản an toàn hiện nay, một số chuỗi liên kết chưa chặt chẽ, chưa ổn định. Không những vậy, khối lượng, chủng loại sản phẩm của mô hình chưa đáp ứng đủ yêu cầu tiêu thụ khiến việc liên kết giữa các cơ sở sản xuất với DN còn lỏng lẻo. Kinh phí đầu tư phát triển sản xuất rau, quả, thịt cá an toàn còn ít nên khó mở rộng và duy trì mô hình sản xuất chuỗi. Trước những cơ hội và thách thức đó, phải làm như thế nào để đón làn sóng thực phẩm sạch một cách hiệu quả, doanh nghiệp có chỗ đứng trên thị trường và tạo được niềm tin đối với người tiêu dùng. 

Các DN cần có tư duy vượt trội, chất lượng sản phẩm vượt trội, quan trọng là vì sức khỏe cộng đồng và phải hài hòa với lợi ích cộng đồng. Để hỗ trợ DN phát triển thực phẩm sạch, các cơ quan chức năng cũng cần phải thay đổi tư duy. Bộ NN&PTNT cần thay đổi tư duy, xác định nền nông nghiệp đa chức năng, với 3 chức năng chính, là: đảm bảo an ninh an toàn lương thực; tạo ra các vùng sinh thái; nông nghiệp chăm lo bảo vệ sức khỏe con người. Đồng thời, hãy coi nông nghiệp là ngành công nghiệp sản xuất lương thực, thực phẩm sạch. Để tái cơ cấu ngành nông nghiệp cần tập trung vào quỹ đất và đưa khoa học công nghệ vào trong nông nghiệp. Người nông dân có thể cho thuê đất, đẩy mạnh sản xuất hiệu quả với chu trình khép kín. Bên cạnh đó, cần phân phối lợi ích giữa người chế biến, người buôn bán. 

Ngay cả những thương hiệu đã có tên tuổi trên thị trường, việc thực phẩm “bẩn” trà trộn, đội lốt thực phẩm “sạch” đến tay người tiêu dùng cũng là một điều dễ xảy ra nếu không quản lý chặt từ khâu sản xuất cho đến khâu tiêu thụ. Chẳng hạn, để đảm bảo an toàn trong sản xuất rau theo tiêu chuẩn VietGAP và được công nhận là rau “an toàn”, người nông dân phải trải qua lớp tập huấn kiến thức, huấn luyện, chuyển giao kỹ thuật nghiêm ngặt (có tới 30 quy trình kỹ thuật). 

Các bước sản xuất rau an toàn phải chịu sự kiểm tra, giám sát của cán bộ bảo vệ thực vật. Đặc biệt là việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật đúng quy định và tuân thủ thời gian cách ly khi thu hái cũng đều phải giám sát. Ngay cả khi sơ chế, đưa rau ra thị trường cũng đều có quy trình, kỹ thuật và dán tem nhãn để quản lý cũng như cho người tiêu dùng nhận biết. Chúng ta có nhiều mô hình làm hay nhưng sự kết nối còn yếu. Chính vì vậy, thực phẩm an toàn đến với người tiêu dùng còn chưa nhiều. Điều này cần khắc phục trong thời gian tới. Chúng ta cũng cần tăng cường biểu dương những cơ sở sản xuất thực phẩm sạch, tốt; phê phán những cơ sở sản xuất thực phẩm bẩn. Bên cạnh đó, việc quan trọng hiện nay để đưa thực phẩm sạch đến với người dân là tăng tính kết nối những sản phẩm an toàn có xác nhận của cơ quan quản lý nhà nước đến người tiêu dùng, kết nối những sản phẩm từ những DN làm ăn chân chính đến với người dùng. 

Bảo đảm nông sản – thực phẩm sạch không chỉ là yêu cầu của xuất khẩu, mà quan trọng hơn là bảo đảm sức khỏe của người dân Việt Nam chúng ta. Vì vậy việc kiểm tra các cơ sở sản xuất thực phẩm là điều đáng hoan nghênh và cần thiết nhưng chỉ là phần ngọn, điều quan trọng nhất là tái cơ cấu lại ngành nông nghiệp. Để DN thành công trong lĩnh vực thực phẩm sạch, trước tiên phải minh bạch. Nếu thị trường thiếu minh bạch và DN cũng thiếu minh bạch trong sản xuất, kinh doanh thì việc thất bại trong lĩnh vực thực phẩm sạch là điều có thể đoán trước. Cơ hội vàng cho phát triển thực phẩm sạch đang là điều kiện sống còn, tất yếu, là trách nhiệm với hàng chục triệu người tiêu dùng. Thiết nghĩ, Nhà nước cần có cơ chế, quy định cụ thể, nghiêm ngặt để tiến tới chúng ta có một nền nông nghiệp xanh, sạch và an toàn./.

Huyền Thu/congluan.vn