Vốn đầu tư công và vốn ODA: Đừng để tưởng rẻ mà hóa đắt

Điểm mặt nguyên nhân làm chậm tiến độ giải ngân

Nguyên nhân làm chậm tiến độ giải ngân vốn đầu tư công, vốn ODA đã lại một lần nữa được “điểm mặt, chỉ tên” tại cuộc tọa đàm trực tuyến về vấn đề này, do Cổng thông tin điện tử Chính phủ tổ chức vào cuối tuần trước.

Cụ thể, theo ông Trần Quốc Phương, Vụ trưởng Vụ Tổng hợp kinh tế quốc dân (Bộ Kế hoạch và Đầu tư), có nhiều nguyên nhân dẫn đến giải ngân vốn đầu tư công chậm trễ. Trước tiên là theo “thông lệ”, đầu năm giải ngân chậm, cuối năm mới dồn lực triển khai.

Dự án Đường sắt trên cao Cát Linh - Hà Đông sử dụng vốn vay ODA của Trung Quốc. Ảnh: Đức Thanh

Nguyên nhân khác được ông Phương chỉ ra là do công tác giải phóng mặt bằng rất phức tạp, đặc biệt với những dự án lớn, sử dụng nhiều đất. Chuyện hoàn thiện thủ tục, cũng như sự phối hợp giữa nhà thầu, các cơ quan liên quan trong hoàn thiện thủ tục còn chậm trễ, mà mỗi khâu chậm một chút là kéo theo chậm hàng loạt.

“Gần đây, dư luận thường nói tới chuyện giao vốn chậm. Thực tế, đây cũng là một lý do dẫn tới việc giải ngân vốn còn chưa được như kỳ vọng. Nhưng việc giao vốn còn phụ thuộc vào các quy định của pháp luật, phải đầy đủ thủ tục, hồ sơ, quyết định phê duyệt dự án… Mà để thực hiện đủ thủ tục phải qua một thời gian khá dài, từ thuê tư vấn, lập báo cáo tiền khả thi, khả thi, làm thủ tục thẩm định dự án… Quá trình này đã làm chậm quá trình giao vốn”, ông Phương lý giải.

Chung quan điểm, ông Lưu Quang Khánh, Vụ trưởng Vụ Kinh tế đối ngoại (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) cũng chia sẻ những nguyên nhân khiến giải ngân vốn ODA còn chậm. Ngoài câu chuyện quy trình, thủ tục, giải phóng mặt bằng… giống như các dự án sử dụng vốn ngân sách nhà nước, trái phiếu chính phủ khác, thì với vốn ODA, vướng mắc còn nằm ở sự khác biệt trong thủ tục giữa Việt Nam và các đối tác phát triển, ở việc thiếu vốn đối ứng và đặc biệt là quy định về giải ngân theo kế hoạch.

“Theo tính toán của nhóm 6 ngân hàng phát triển, thì từ khi các khoản vốn được thống nhất, phải mất 2 - 3 năm để ký kết hợp đồng với các nhà tư vấn, nhà thầu xây dựng”, ông Khánh cho biết.

Thúc giải ngân nhanh và sử dụng hiệu quả

Sau nhiều chỉ đạo của Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ, tình hình giải ngân vốn đầu tư công và vốn ODA đã có nhiều cải thiện. Số liệu từ Bộ Tài chính, tính đến hết tháng 7/2017, giải ngân vốn ODA được trên 41.710 tỷ đồng, bằng 42% kế hoạch năm, nhưng vẫn chỉ bằng 95% so với cùng kỳ. Trong khi đó, vốn đầu tư phát triển nguồn ngân sách nhà nước kế hoạch năm 2017 ước giải ngân 7 tháng đầu năm là 119.367,8 tỷ đồng, bằng 38,6% kế hoạch vốn được Thủ tướng Chính phủ giao (309.172,1 tỷ đồng), tương đương với 33,4% dự toán năm 2017 được Quốc hội thông qua (357.150 tỷ đồng).

Các con số này, theo ông Phương, là đã “tích cực hơn”, nhưng vẫn thấp so với yêu cầu. Bởi thế, liên tiếp trong thời gian gần đây, Chính phủ đã “thúc” giải ngân vốn đầu tư công và đã ban hành Nghị quyết 70/NQ-CP về nhiệm vụ giải pháp tiến độ thực hiện giải ngân kế hoạch vốn đầu tư công. Theo đó, hàng loạt giải pháp đã được đề cập, bao gồm cả việc cải cách thủ tục hành chính, sẵn sàng điều chuyển vốn từ các dự án chậm triển khai sang các dự án giải ngân nhanh…

“Thời gian không còn nhiều, nhiệm vụ những tháng còn lại rất nặng nề. Nghị quyết 70/NQ-CP của Chính phủ cũng đã chỉ rõ vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu trong thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công. Do vậy, với sự nỗ lực của các bộ, ngành, địa phương, kỳ vọng giải ngân vốn đầu tư công những tháng cuối năm sẽ được đẩy cao, sẽ đạt yêu cầu của Chính phủ”, ông Phương nói.

Trên thực tế, việc thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư không phải chỉ để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế trong năm nay, mà còn để đảm bảo đồng vốn được sử dụng hiệu quả.

Thông tin được Bộ Kế hoạch và Đầu tư báo cáo Chính phủ mới đây, thời gian gần đây, hiệu quả đầu tư công đã tích cực hơn, với chỉ số ICOR của nền kinh tế tiếp tục đà giảm của các năm trước. Trong 6 tháng đầu năm, hệ số ICOR đã chỉ còn 5,72, giảm 0,24 điểm so với cùng kỳ năm 2016 (5,96). ICOR giảm là chỉ báo cho thấy, hiệu quả đầu tư đã được cải thiện. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều việc phải làm để nâng cao hiệu quả đầu tư công.

Đừng để tưởng rẻ mà hóa đắt

Dẫn nghiên cứu của Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) từ năm 2013, rằng chậm thực hiện dự án làm tăng 17,6% chi phí mỗi năm, trong đó 6,5% do lạm phát và 11,1% do lợi ích của dự án bị mất đi; nếu tính trung bình, nếu chậm trễ 2 - 3 năm sẽ làm tăng chi phí lên đến 50% do phát sinh thâm hụt tài chính, ông Lưu Quang Khánh nhấn mạnh, phải thúc đẩy giải ngân nhanh vốn ODA.

Điều này càng quan trọng hơn trong bối cảnh từ đầu năm 2017, các đối tác phát triển như Ngân hàng Thế giới (WB), ADB đã và sắp cắt các khoản vay ưu đãi (WB cắt từ ngày 1/7/2017, ADB cắt từ ngày 1/1/2018), các nhà tài trợ khác như Nhật Bản, Hàn Quốc cũng đang theo tiến trình đó “cắt” các khoản vay này và thay vào đó là các khoản vay với thời hạn ngắn hơn, lãi suất cao hơn.

Để thúc đẩy giải ngân cũng như sử dụng hiệu quả hơn vốn ODA, ông Khánh cho biết, các quy định về cho vay lại vốn ODA đối với các địa phương cũng đã được ban hành. “Điều này để đảm bảo các địa phương cùng chia sẻ gánh nặng nợ với Chính phủ và cũng sẽ cân nhắc sử dụng hiệu quả vốn ODA hơn”, ông Khánh nói.

Cùng với đó, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng đã đề xuất Chính phủ trong giai đoạn tới, cần lựa chọn thận trọng, thu hẹp lĩnh vực ưu tiên sử dụng vốn ODA, không ưu tiên cho các lĩnh vực mà tư nhân có thể thực hiện được. Tương tự, với vốn đầu tư sử dụng vốn ngân sách nhà nước và trái phiếu chính phủ, cũng ưu tiên phân bổ cho các dự án quan trọng. Những dự án nào tư nhân có thể làm được thì dành cơ hội cho nhà đầu tư tư nhân.

http://baodautu.vn/