Cá cười, người khóc

Vui buồn cá chẽm

Cá chẽm được nông dân tại cửa biển Sa Kỳ thuộc xã Tịnh Kỳ huyện Đức Phổ tỉnh Quảng Ngãi nuôi từ 6 năm trước. Ban đầu chỉ là những hộ nhỏ lẻ tìm vận may con cá thay cho con tôm giật lùi. Năm đầu tiên nuôi không thành công, năm thứ hai có kinh nghiệm nên con cá chẽm bắt đầu trở thành vật nuôi khả quan cho nông dân xóa đói giảm nghèo. Ông Nguyễn Túc, một trong những hộ nuôi đầu tiên cho biết, con cá này ít bị bệnh tật. Bên cạnh đó nông dân có sẵn hồ nuôi tôm nên thả cá xuống nuôi luôn, không cần đầu tư tốn kém từ đầu.

Nông dân thu hoạch cá chẽm

Những năm tiếp theo, thấy nông dân nuôi cá chẽm có thu nhập khá, người dân địa phương bắt đầu làm sạch hồ tôm để mở rộng nuôi cá. Khoảng 100 hộ nuôi cá trên diện tích 30 ha. Khu vực này cạnh cửa biển Sa Kỳ, nguồn nước ra vào thường xuyên nên nông dân thuận lợi trong việc nuôi trồng và nguồn nước ít bị ô nhiễm.

Năm 2012 được coi là đỉnh cao của nghề nuôi cá chẽm. Cả làng ồn ào chuyện nuôi cá 9 tháng mà hộ nào cũng kiếm được 200 - 300 triệu đồng. Đối với người nông dân, số tiền này quá lớn và như nằm mơ. Ông Thành, một nông dân cho hay: "Thật ra cũng không cực khổ gì lắm. Nó chỉ khác nghề nuôi tôm là cả nhà phải đi nuôi cá. Nuôi con cá cần nguồn nhân lực hơn nuôi con tôm". Cứ sáng sớm, người nuôi cá chẽm xuống bến mua cá về cắt. Khi cá lớn thì phải mất vài giờ mới cắt xong 100 kg cá tươi ném xuống hồ cho cá chẽm ăn.

Nông dân ồ ạt nuôi cá chẽm. Diện tích tại địa phương không còn, nhiều người đầu tư số tiền lớn để thuê hồ nuôi tại địa phương khác. Hồ nuôi tôm bỏ không rất nhiều nên người ta thuê hồ để nuôi cá với giá không cao. Bên cạnh đó,  nông dân các địa phương cũng muốn nhân cơ hội đó học nghề nuôi cá nên giao hồ cho nông dân nuôi cá. Năm 2012, nông dân càng nuôi nhiều càng lãi. Nhưng năm 2013 càng nuôi nhiều thì càng lỗ nặng. Nguyên nhân của việc lỗ cá chẽm xuất phát từ việc đại hạ giá, không có đầu ra, thức ăn tăng gấp đôi. Niềm vui chưa lâu, người nông dân lại phải lặn lội với bế tắc con cá chẽm.

Tạm biệt cá chẽm

Chúng tôi đến vùng nuôi cá chẽm vào một buổi trưa nắng gắt, nông dân đang thu hoạch cá chẽm từ 2 hồ của ông Quang và ông Túc. Đây là 2 trong số rất ít hồ cá tìm được đầu ra. Nông dân ở đây cho biết, đó là người nhà chủ nậu nên được ưu ái mua trước. Còn hàng trăm hồ khác thì chạy tới chạy lui cũng không có ai chịu mua. Trong khi đó mỗi ngày cá ăn hết tiền triệu.

Cá chẽm đang rớt giá

Gọi vào số điện thoại của một chủ nậu để hỏi thăm tình hình mua gom cá chẽm bị ế. Điện thoại báo không trả lời. Nông dân ở đây cho biết, mấy năm trước, chủ nậu trả tiền trước cho nông dân 50% rồi mới mua cá; năm nay dẫu tốt mời  cũng không mấy ai mua. Hồ cá vài trăm triệu đồng chẳng lẽ để nuôi làm cảnh?

Hồ cá của ông Túc rộng 8 sào, nuôi 8.000 con. Sau khi xuất bán, ông Túc cho biết: "Cả gia đình 4 người tập trung nuôi cá trong vòng 10 tháng. Công cán đó không tính thì trừ mọi chi phí, tôi còn bị lỗ 30 triệu đồng. Những hộ khác thì bị lỗ 50 - 60 triệu đồng". Cá chẽm có thịt dai, vị béo, nước cá rất ngọt, thịt cá chẽm rất thơm ngon. Thị trường cá chẽm chủ yếu là xuất khẩu. Nhưng nguyên nhân sâu xa dẫn tới việc cá chẽm không bán được thì nông dân chỉ biết lắc đầu mà rằng: Chủ nậu không mua vì hàng vào Nha Trang bán không chạy!