Bưởi Diễn mang lại khởi sắc cho bản làng

Cây bưởi Diễn đã làm thay đổi tích cực đời sống đồng bào vùng cao

Miền Đông Bo xa xôi, cao vời vợi của xã Tràng Xá (huyện Võ Nhai, Thái Nguyên) không phải nơi tồn tại cho những người nóng vội, thiếu kiên trì, là địa điểm lý thú thách thức cánh đi phượt ưa phiêu lưu, mạo hiểm.

Chính bởi lẽ đó Đông Bo xa mãi, cao mãi trong tâm tưởng nhiều người. Năm năm trở về đây, Đông Bo được nhắc đến rất nhiều bởi chính những người đã gắn bó với bản và mang một giống cây về cắm bản: Cây bưởi Diễn.

Trồng bưởi vợi nỗi nhớ quê

Miền Đông Bo có 8 xóm với 8 dân tộc anh em cùng chung sống. Trong số đó, có một ít người Kinh từ Hưng Yên lên định cư từ cuối những năm 1970. Rừng Tràng Xá nổi tiếng bởi là nơi ra đời của Đội Cứu quốc quân 2, tiền thân của Quân đội nhân dân Việt Nam. Rừng thiêng, núi linh, địa hình hiểm trở lại là nỗi ngặt nghèo trong phát triển kinh tế.

Nguồn cơn, người dân Tràng Xá cho là người có công mang cây bưởi Diễn về là ông Lê Xuân Điệp (xóm Nà Lưu) và ông Lương Đình Trường (xóm Lò Gạch). Cả ông Trường và ông Điệp đều là người Hưng Yên lên khai hoang. Ông Lê Xuân Điệp, Trưởng xóm Nà Lưu cho biết, ở Nà Lưu những năm trước, đất đai, đồi bãi rộng mênh mông, không có sức mà canh tác. Vậy nhưng sản phẩm nông nghiệp lại ít ỏi, thiếu thốn.

Trong một lần về thăm quê, ông đã mang lên hơn chục gốc bưởi Diễn với suy nghĩ đơn giản là nếu cây sống thì có ít quả để con cháu phá cỗ Trung thu, thờ cũng ngày Tết. Bằng không cũng giống như cây bưởi Diễn ở Hưng Yên mà người tha hương vợi đi nỗi nhớ thương quê hương xa lắc.

Sau 4 - 5 năm, năm 2000, 2001, cây bói quả. Vài năm sau, cây cho số lượng quả nhiều hơn, ông Điệp đã phải gánh bưởi đi bán dưới chợ xã. Đi cả ngày, bán gánh bưởi trăm quả chỉ được vài trăm ngàn. Người vùng cao lúc ấy không có sự phân biệt về giá trị chất lượng của quả bưởi Diễn nên không mua giá cao. Nhưng khi đã thưởng thức thì họ đồn nhau về giống bưởi ông Điệp mang về. Tiếng lành đồn xa, năm sau, thương lái từ tận Hưng Yên đến nhà ông mua bưởi với giá cao hơn. Nghe nói, chính ông Trường, người xóm Lò Gạch đã giới thiệu để người buôn bưởi tìm đến ông Điệp.

Ông Lương Đình Trường cho biết, người buôn bưởi hứa nếu các ông trồng được nhiều và đảm bảo quả bưởi giữ được chất lượng bền vững thì năm nào họ cũng thu mua. Không ai bảo ai, cả ông Trường, ông Điệp đều trở về quê mua giống lên trồng tiếp với diện tích ngày một lớn hơn.

Về chất lượng bưởi diễn Tràng Xá, ông Điệp cho biết, thiên nhiên, thổ nhưỡng nơi đây đặc biệt phù hợp với loài cây này.

Thực tế, khi về quê học và thăm quan cách thức chăm sóc bưởi của anh em, bà con mới thấy mình còn thiếu nhiều công đoạn cụ thể, tỉ mỉ.

Vậy nhưng, thương lái đã khẳng định bưởi Diễn nơi đây có vị ngọt đậm đặc biệt, hương thơm nồng, lâu và bảo quản được rất dài. Hơn chục năm qua, cứ đến vụ là thương lái lại về mua bưởi.

Đổi mới nhờ bưởi

Ông Chu Thanh Phong, Chủ tịch Hội Làm vườn xã Tràng Xá cho biết, từ những mô hình hộ gia đình đầu tiên, đồng bào đã học tập và làm theo.

Đến nay, cả người Kinh ở Hưng Yên lẫn người Tày, người Nùng, người Dao…thậm chí cả người Mông Tràng Xá đều trồng bưởi. Không thống kê được diện tích nhưng tổng số cây bưởi diễn hiện tại ước chừng 40.000 cây. Nếu cứ 400 cây/ha thì diện tích bưởi diễn Tràng Xá đã lên đến 100ha.

Nhận thấy, cây bưởi ở Tràng Xá có nhiều điều kiện thuận lợi để phát triển, năm 2011, Hội Làm vườn tỉnh Thái Nguyên đã xây dựng mô hình trồng bưởi diễn VietGAP cho các hộ dân địa bàn.

Cây bưởi Diễn đã làm thay đổi tích cực đời sống đồng bào vùng cao

08-35-27_2

Bà Đào Thị Dung, Chủ tịch Hội Làm vườn tỉnh Thái Nguyên cho biết, ngoài hỗ trợ về vật tư phân bón, tập huấn kỹ thuật, mô hình mong muốn xây dựng thương hiệu và đảm bảo sự phát triển ổn định, bền vững. Trong quá trình triển khai mô hình, nhiều hộ dân địa phương đã tiếp tục trồng, mở rộng diện tích cây bưởi diễn.

Ông Nguyễn Anh Tuấn, Chủ tịch UBND xã Tràng Xá cho biết, bưởi Diễn Tràng Xá có chất lượng tốt lại được sản xuất theo quy trình thực hành nông nghiệp tốt đã thu hút thương lái từ khắp nơi đổ về tìm mua. Người trồng bưởi lâu năm như ông Điệp, ông Hãn (xóm Nà Lưu), bà Hương (Mỏ Đinh) hay ông Trường (Lò Gạch)… có thu nhập từ bưởi mỗi năm hàng trăm triệu đồng. Thương lái thường cò kè, mặc cả vì đường đi lối lại quá khó khăn.

"Năm 2013, kết hợp từ nhiều chương trình, xã đã xây dựng đường bê tông nối từ trung tâm xã với đoạn dài gần 10km vào tận các xóm bản của miền Đông Bo. Con đường đã làm thay đổi diện mạo Đông Bo. Bây giờ, Đông Bo đang ngày càng khởi sắc, đồng bào các dân tộc hăng hái phát triển kinh tế - xã hội. Chính cây bưởi Diễn là khởi thủy cho sự thay đổi nhanh chóng ở miền cao nơi này", ông Tuấn phấn khởi cho biết.