Hà Tĩnh sẵn sàng rút “thẻ” với xã không tụt chuẩn nông thôn mới

Thứ sáu - 26/07/2019 20:03

Vừa qua, UBND tỉnh Hà Tĩnh ban hành công văn số 3478/UBND –NL1, ngày 31/5/2019 về việc đánh giá, thẩm định mức độ đạt chuẩn nông thôn mới (NTM) đối với các xã đạt chuẩn giai đoạn 2013 -2015 chuyển biến kém. Theo đó, có 7 xã nằm trong danh sách phải nổ lực lớn nếu không muốn bị xem xét thu hồi bằng công nhận đạt chuẩn NTM. Trong dịp này, phóng viên đã có cuộc trao đổi với ông Trần Huy Oánh – Chánh văn phòng điều phối NTM tỉnh Hà Tĩnh, để hiểu sâu hơn về vấn đề này!

Ông Trần Huy Oánh - Chánh Văn phòng Điều phối NTM tỉnh Hà Tĩnh

Câu 1. Thưa ông, trong giai đoạn 2013 – 2015 và 2016 -2018, Hà Tĩnh đã đánh giá các xã đạt chuẩn NTM dựa trên Bộ tiêu chí nào?

Năm 2013 thực hiện theo Quyết định số 491 QĐ/TTg, ngày 16/4/2019 của Thủ tướng Chính phủ, năm đó, Hà Tĩnh có 7 xã đạt chuẩn NTM theo Bộ tiêu chí Ban hành theo Quyết định này.

Giai đoạn năm 2014-2016, Hà Tĩnh công nhận xã đạt chuẩn NTM theo Quyết định số 73/2014/QĐ-UBND, ngày 28/10/2014 của Ủy ban nhân dân tỉnh. Bộ tiêu chí này đã bổ sung một số nội dung và nâng yêu cầu cao hơn nhiều so với quyết định 491/QĐ-TTg. Đặc biệt, bộ tiêu chí này đã bổ sung thêm tiêu chí 20 - Khu dân cư NTM kiểu mẫu, vườn mẫu (đối với xã đạt chuẩn NTM phải có ít nhất 1 khu dân cư NTM kiểu mẫu đạt chuẩn và các thôn còn lại tối thiểu phải đạt 50% yêu cầu Khu dân cư NTM kiểu mẫu). Điều này cũng gây áp lực lớn cho các địa phương phải nổ lực cao, nhưng bù lại xã đạt chuẩn NTM đáp ứng nhu cầu người dân tốt hơn, có cả tầm nhìn tương lai, có chiều sâu và bền vững hơn, giai đoạn này Hà Tĩnh có thêm 75 xã đạt chuẩn nông thôn mới.

Năm 2017 và năm 2018, Hà Tĩnh thực hiện theo Bộ tiêu chí ban hành theo Quyết định số 05/2017/QĐ-UBND, ngày 07/02/2017 của Ủy ban nhân dân tỉnh. Với bộ tiêu chí này, các tiêu chí về giao thông và khu dân cư NTM kiểu mẫu và một số tiêu chí khác tiếp tục nâng yêu cầu lên “1 bậc”. Theo đó, đối với tiêu chí Giao thông quy định nền đường, mặt đường trục xã, thôn, ngõ xóm rộng hơn (đối với đường trục chính xã nền đường tối thiểu 9,0 m, mặt đường tối thiểu 5,0m; trục thôn và ngõ, xóm nền đường tối thiểu 5 m); đối với tiêu chí Khu dân cư NTM kiểu mẫu 100% số thôn phải có phương án xây dựng, trong đó có ít nhất 1 thôn đạt chuẩn Khu dân cư nông thôn mới kiểu mẫu, các thôn còn lại tối thiểu đạt chuẩn 5 tiêu chí, không có tiêu chí đạt dưới 50% yêu cầu.

Hà Tĩnh yêu cầu các xã phải luôn cập nhật, thực hiện một cách nghiêm túc theo yêu cầu mới. Đến nay toàn tỉnh có 158/229 xã đạt chuẩn nông thôn mới, đạt 69% đều yêu cầu phải luôn nâng cấp sau đạt chuẩn và còn phải phấn đấu đạt chuẩn xã NTM nâng cao, NTM kiểu mẫu.

Câu 2. Công văn số 3478/UBND –NL1 của UBND tỉnh về việc đánh giá, thẩm định mức độ đạt chuẩn NTM đối với các xã đạt chuẩn giai đoạn 2013 -2015 chuyển biến kém. Theo đó, Hà Tĩnh có 7 xã nằm trong danh sách xem xét thu hồi bằng đạt chuẩn NTM, các xã chuyển biến kém do những nguyên do chính nào, thưa ông?

Qua kết quả kiểm tra của các Sở, ngành xác định 7 xã này đều tiếp tục nâng cấp tiêu chí sau đạt chuẩn, khối lượng tăng thêm khá lớn, nhìn chung theo chuẩn cũ khi công nhận thì đều giữ được; theo chuẩn mới, cơ bản các xã cũng đã có sự quan tâm cao, tuy nhiên kết quả đạt được ở mức độ khác nhau, một số xã vẫn chuyển biến chậm so với yêu cầu theo tôi có nguyên nhân chính là:

Thứ nhất, các xã có tư tưởng “xả hơi”, bằng lòng cái đã có, thiếu cập nhật theo yêu cầu mới (khi công nhận đạt chuẩn theo Bộ tiêu chí cũ yêu cầu thấp hơn, nay yêu cầu theo Bộ tiêu chí ban hành theo Quyết định số 05/2017/QĐ-UBND, ngày 07/02/2017, yêu cầu cao hơn nhiều, nhất là phải xây dựng Khu dân cư NTM kiểu mẫu, vườn mẫu đạt yêu cầu càng ngày càng cao).

Thứ 2, yêu cầu nguồn lực thực hiện cũng khá lớn, giai đoạn trước đã có sự tập trung cao, giai đoạn sau đạt chuẩn khó hơn, kể cả sự hỗ trợ từ nhà nước.

Câu 3. Thưa ông, ở một số địa phương vừa hoàn thành các tiêu chí thì một thời gian sau lại có dấu hiệu “chững lại”. Liệu điều đó có thể hiện sự đối phó của địa phương?

Đối với một xã, khi công nhận đạt chuẩn các Sở, ngành thẩm định, đánh giá khách quan và chặt chẽ; đồng các cơ quan có chức năng tổng hợp, giám sát thực hiện nghiêm túc việc giám sát đánh giá, lãnh đạo tỉnh kiểm tra trước khi tổ chức bỏ phiếu, nên cũng không có sự đối phó ở đây.

Dấu hiệu “chững lại” là có, vẫn còn một số địa phương nghĩ đạt chuẩn là đã hoàn thành nhiệm vụ, một số cán bộ đứng đầu, chưa duy trì được phong trào xây dựng NTM .

Câu 4. Nhiều địa phương xem đây là cuộc đua thực sự để đạt chuẩn NTM, vậy, có hay không việc chạy đua “vẻ bề ngoài”, còn thực tế thì đời sống người dân chưa được cải thiện?

Xây dựng NTM là một chủ trương đúng đắn và hợp lòng dân. Tới các xã, các huyện của Hà Tĩnh chúng ta sẽ thấy được nông thôn đã khoác lên mình diện mạo mới, hoàn toàn đổi mới so với trước đây. Đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân không ngừng được nâng lên, vệ sinh môi trường xanh - sạch - đẹp và không còn các hủ tục lạc hậu.

Hà Tĩnh từ lãnh đạo, chỉ đạo đến tổ chức thực hiện luôn thể hiện rõ phải thực chất, có chiều sâu, bền vững, không chạy theo thành tích, Hà Tĩnh không nặng về số xã đạt chuẩn mà chú trọng ở cấp thôn, sát cuộc sống người dân. Kết quả đạt được là rõ nét đáp ứng nhu cầu thiết thực của người dân, không “chạy đua vẻ bề ngoài”, đời sống cả vật chất và tinh thần người dân được nâng lên thấy rõ, nhất là ở Khu dân cư NTM kiểu mẫu, xã đạt chuẩn.

Đã xuất hiện nhiều mô hình sản xuất kinh doanh đạt kết quả, hiệu quả cao, có các “tỷ phú” là nông dân; kết cấu hạ tầng như trường học, trạm y tế, nhất là hệ thống đường giao thông nông thôn đã khá đồng bộ, khu dân cư được chỉnh trang, nâng cấp; vườn hộ phát triển, có thể nói chưa bao giờ phong trào làm vườn và hiệu quả từ vườn mang lại cao như hiện nay. Tuy nhiên thu nhập của người dân ở khu vực nông thôn Hà Tĩnh tuy đã được nâng lên đến gần 4 lần so với khi bước vào xây dựng NTM nhưng vẫn chưa cao, vẫn còn một bộ phận người dân đời sống còn thấp – đây chính là băn khoăn, trăn trở của các đồng chí lãnh đạo và những người trực tiếp tham mưu, tổ chức thực hiện Chương trình như chúng tôi.

Câu 5: Xin ông cho biết, khi một địa phương đạt chuẩn nông thôn mới là kết quả của cả chính quyền, nhân dân. Vậy khi bị thu hồi bằng đạt chuẩn NTM thì trách nhiệm thuộc về ai, thưa ông?

Đạt chuẩn là kết quả của sự nổ lực cao của người dân, cán bộ nhất là cán bộ thôn xom, cán bộ xã, việc thu hồi Bằng công nhận đạt chuẩn NTM của một số địa phương là điều mà không ai mong muốn. Nhưng, để có tác dụng vào phong trào chung đảm bảo thực chất, bền vững và cuộc sống của người dân thì việc rút Bằng công nhận đạt chuẩn đối với một số xã là điều cần thiết. Khi nói đến trách nhiệm, đầu tiên là phải nói đến những người đứng đầu của địa phương đó. Một số cán bộ xã đã có dấu hiệu tự thỏa mãn với thành tích đạt được, giảm nhiệt huyết là một nguyên nhân quan trọng làm cho phong trào xây dựng NTM trên địa bàn chùng xuống, không đạt được yêu cầu ngày càng cao. Cũng thật đáng tiếc một số xã ở huyện phong trào nhìn chung cả huyện là tốt mà xã vẫn bị “thẻ vàng”, thậm chí “thẻ đỏ” thu hồi bằng.

Trước khi xem xét thu hồi, chúng tôi cũng đã có nhiều lần “nhắc nhở” và điều đáng mừng là qua đợt soát xét vừa qua, tất cả các xã nằm tromg vùng “nguy hiểm” đều tập trung cao độ và hoàn thành tốt nhiều tiêu chí, thậm chí, có xã có thể hoàn thành xã NTM nâng cao trong năm tới (như xã Cẩm Yên, xã Thuận Lộc). Tuy nhiên, vẫn còn một số xã chuyển biến chưa cao, khối lượng thực hiện tăng thêm chưa nhiều - sẽ tiếp tục chỉ đạo, đôn đốc, hướng dẫn, các xã này để xã tiếp tục nổ lực cao hơn, dân được “nhờ”dân được hưởng thụ thành quả của chính mình. Mục đích chính là như vậy nên Văn phòng Điều phối xây dựng NTM tỉnh đang đề xuất tiếp tục cho gia hạn một thời gian nữa trước khi đề xuất thu hồi Bằng trường hợp không đáp ứng yêu cầu theo quy định theo chuẩn mới.
Trân trọng cảm ơn ông!

Hà Tĩnh là địa phương đầu tiên và duy nhất đến thời điểm này tổ chức kiểm tra thẩm định lại các xã đã đạt chuẩn, đây là một cách làm hay thể hiện sự nghiêm túc trong lãnh đạo, chỉ đạo nhằm nâng cao chất lượng các xã đạt chuẩn NTM mang lại cuộc sống ngày càng tốt đẹp hơn cho người dân. Năm 2017, Hà Tĩnh đã mạnh dạn rút bằng đạt chuẩn của 02 xã chuyển biến kém đã có tác dụng rất tích cực không chỉ ở trong nhóm xã phải kiểm điểm mà kể cả các xã khác. Từ đó tất cả các xã đã tập trung nâng cao mức độ đạt chuẩn và chất lượng của các tiêu chí theo yêu cầu mới, đã nâng cao hơn nữa mức độ thụ hưởng của người dân trong xây dựng NTM, như xã Thiên Lộc, huyện Can Lộc, sau khi bị rút bằng đạt chuẩn NTM năm 2017, đã nổ lực, bứt phá, thực hiện khối lượng công việc lớn, hoàn thành cập nhật các tiêu chí theo yêu cầu mới nên đã giành lại bằng đạt chuẩn nông thôn mới vào cuối năm 2018 và đang phấn đấu xây dựng thành công xã NTM nâng cao trong năm 2019, xã NTM kiểu mẫu năm 2020.
Thiết nghĩ Trung ương cũng cần có chủ trương chỉ đạo các tỉnh, thành phố trên toàn quốc soát xét, thẩm định lại các xã đã đạt chuẩn và Trung ương tổ chức kiểm tra tại địa phương, có thể kiểm tra chéo giữa các địa phương, để Chương trình MTQG xây dựng NTM trong toàn quốc đạt được kết quả lớn hơn, hiệu quả hơn, bền vững tạo đà chuyển “trạng thái” sang xây dựng NTM nâng cao, NTM kiểu mẫu.

Huyền Trang – Bảo Trung (thực hiện)