Hà Tĩnh gắn xây dựng nông thôn mới với tái cơ cấu nông nghiệp

Phát triển mô hình "khu dân cư kiểu mẫu"

Chúng tôi đến xã Cẩm Bình, huyện Cẩm Xuyên, xã duy nhất cả nước được Ðảng, Nhà nước trao tặng bốn danh hiệu anh hùng, trong đó có hai lần được phong tặng Anh hùng Lao động về giáo dục. Phó Chủ tịch UBND xã Nguyễn Thiên Toàn cho biết, Cẩm Bình nằm trong tốp 35 xã đặt chỉ tiêu về đích năm 2015 của tỉnh, song nhờ sự nỗ lực đã về đích sớm trước hai năm. Qua phong trào xây dựng NTM, ý thức của người dân ngày càng được nâng cao, nhờ đẩy mạnh tái cơ cấu trong lĩnh vực trồng trọt, chăn nuôi, nhất là thực hiện tích cực trong xây dựng các "khu dân cư kiểu mẫu" cho nên thu nhập của nông dân đã được cải thiện đáng kể.

Có mặt tại một "khu dân cư kiểu mẫu" của huyện Cẩm Xuyên, chúng tôi được nông dân Nguyễn Văn Lợi dẫn đi thăm mô hình vườn cây, chuồng trại do gia đình ông đầu tư, cho thu nhập hàng chục triệu đồng mỗi năm. Cũng như gia đình ông Lợi, hộ gia đình "lão nông" Nguyễn Văn Trung ở thôn Tân An, xã Cẩm Bình trở thành điển hình của mô hình phát triển kinh tế nông hộ trong tỉnh. Với hơn 5.000 m2 đất, gia đình ông đã chia thành các khu vực trồng cây, làm chuồng trại nuôi gia súc, gia cầm và ao thả cá vừa khoa học, vừa hợp vệ sinh môi trường. Mô hình của gia đình ông đã trở thành nơi tham quan, học tập của nhiều hộ gia đình nông dân trong tỉnh. Ông Nguyễn Viết Kiên, một cán bộ chuyên trách của xã Cẩm Bình cho biết, toàn thôn Tân An hiện có 200 hộ dân. Cũng như 19 tiêu chí của Trung ương cho mô hình xã, địa phương đã đặt ra 10 tiêu chí riêng cho các thôn, khu dân cư kiểu mẫu, trong đó, chú trọng đến các tiêu chí về thu nhập, môi trường, giáo dục, văn hóa... Nhờ làm tốt mô hình này mà toàn xã Cẩm Bình hiện nay đã nâng tỷ trọng chăn nuôi trong sản xuất nông nghiệp lên hơn 66%, với tổng đàn lợn gần 22 nghìn con, trâu bò là 536 con và gia cầm là 105 nghìn con. Bên cạnh đó, xã chú trọng phát triển các vùng trồng rau, màu an toàn, với giá trị kinh tế tăng gấp năm lần so với trồng lúa. Thu nhập bình quân của người dân đã tăng lên gần 28 triệu đồng/người/năm.

Theo Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Ðặng Ngọc Sơn, năm 2014, toàn tỉnh sẽ có thêm 19 xã về đích, đến năm 2015 phấn đấu nâng số xã hoàn thành xây dựng NTM lên 48 xã. Cùng với việc thực hiện tốt các tiêu chí do Trung ương đặt ra, Hà Tĩnh cũng có cách làm với những tiêu chí riêng, phù hợp từng địa phương. Việc đặt ra chỉ tiêu một sào vườn, mỗi hộ gia đình phải có thu nhập tăng lên gấp năm lần là một trong các tiêu chí mà tỉnh đang áp dụng cho mô hình "khu dân cư kiểu mẫu", một cách làm mới được nông dân đón nhận và đang thực hiện rất có hiệu quả tại các địa phương được tỉnh lựa chọn phát triển.

Nâng cao thu nhập cho nông dân

Cũng như Cẩm Bình và các xã Tùng Ảnh, Thiên Lộc, Thuận Lộc, Thạch Hạ, Thạch Châu, Kỳ Tân của tỉnh Hà Tĩnh, vừa qua xã Hương Trà, một xã miền núi thuộc huyện Hương Khê đã hoàn thành 19 tiêu chí về xây dựng NTM. Sau hơn ba năm triển khai Chương trình xây dựng NTM, xã Hương Trà tập trung đẩy mạnh phát triển kinh tế, chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi, xây dựng hạ tầng, chỉnh trang khu dân cư, vườn hộ, nhất là xây dựng thành công "khu dân cư kiểu mẫu", xây dựng vườn mẫu. Xã đã xây dựng mới, nâng cấp cải tạo nhiều công trình quan trọng, huy động gần 110 tỷ đồng đầu tư phát triển kinh tế - xã hội cho địa phương, trong đó nhân dân đóng góp hơn 40 tỷ đồng. Tiếp theo xã Hương Trà là các xã Ðức Lạng (huyện Ðức Thọ), Thạch Tân (huyện Thạch Hà), Thạch Môn (TP Hà Tĩnh), Kỳ Trung (huyện Kỳ Anh)... cũng đang lần lượt chuẩn bị "về đích", để đến cuối năm 2014 đưa tổng số xã đạt chuẩn NTM lên 26 xã trên toàn tỉnh theo đúng mục tiêu đặt ra.

Trao đổi ý kiến với chúng tôi, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hà Tĩnh Lê Ðình Sơn khẳng định, với Hà Tĩnh, bản chất của công tác xây dựng NTM chính là nâng cao thu nhập của người dân. Ðể tái cơ cấu nông nghiệp hiệu quả, tỉnh đã chỉ đạo các địa phương tăng cường áp dụng khoa học công nghệ vào nông nghiệp, nâng cao chất lượng giá trị nông sản, tạo ra chuỗi liên kết từ khâu giống đến thị trường tiêu thụ nông sản ổn định, bền vững.

Xác định được vai trò quan trọng của nông nghiệp với kinh tế địa phương cho nên từ cuối năm 2010, Hà Tĩnh đã thực hiện tái cơ cấu ngành nông nghiệp với việc xác định 13 sản phẩm hàng hóa chủ lực, trong đó trọng tâm là bốn con (lợn, tôm, bò, hươu) và ba cây (rau củ quả chất lượng cao, cam, bưởi đặc sản). Trong ba năm xây dựng NTM đã hình thành 2.521 mô hình sản xuất, kinh doanh có hiệu quả, cho thu nhập từ 100 triệu đồng/năm đến 60 tỷ đồng/năm; có những mô hình mang tính đột phá như: lợn, tôm, hươu, cam chất lượng cao và gần đây là mô hình rau củ quả công nghệ cao trên vùng đất cát ven biển, tạo bước đột phát trong sử dụng vùng đất cát hoang hóa ven biển cho thu nhập từ 250 đến 300 triệu đồng/ha/năm... Các mô hình liên kết từ sản xuất đến tiêu thụ sản phẩm giữa nông dân với doanh nghiệp đã hình thành và nhân rộng trên các lĩnh vực như chăn nuôi lợn, tôm, cánh đồng mẫu... Ðể thực hiện có chiến lược, tỉnh đã chỉ đạo các địa phương thực hiện tổ chức lại mô hình sản xuất theo hướng doanh nghiệp hóa sản phẩm, liên kết hóa sản xuất và xã hội hóa đầu tư. Ðến nay, do xác định sản phẩm nông nghiệp trở thành hàng hóa chủ lực, các địa phương đã ban hành đồng bộ hệ thống, quy hoạch, chính sách và ưu tiên bố trí nguồn lực, tập trung chỉ đạo quyết liệt, cho nên chương trình xây dựng NTM đã đạt kết quả toàn diện, đã có hàng chục xã đạt chuẩn và hiện chỉ còn 19 xã đạt dưới năm tiêu chí.

Bài học tạo nên sự đồng thuận

Ðể kinh tế - xã hội phát triển ổn định, bền vững, lãnh đạo các cấp của Hà Tĩnh thường xuyên chỉ đạo sát sao, tổng kết, đánh giá, rút ra bài học kinh nghiệm để kịp thời hoàn thiện, bổ sung, thực hiện hiệu quả mục tiêu đặt ra trong xây dựng NTM. Ban Chỉ đạo thực hiện Chương trình xây dựng NTM của tỉnh đã rút ra sáu bài học, gồm: sự quán triệt sâu sắc của các cấp ủy Ðảng, chính quyền, các ngành, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể trong công tác triển khai thực hiện; ban hành đồng bộ hệ thống cơ chế, chính sách khuyến khích phát triển nông nghiệp gắn với xây dựng NTM; biết khơi dậy, nuôi dưỡng và phát triển các nguồn lực trong dân; phát huy, khai thác tối đa tiềm năng, lợi thế vùng, địa phương, doanh nghiệp; quan tâm đào tạo bồi dưỡng cán bộ và thường xuyên kiểm tra, giám sát phát hiện kịp thời những tồn tại để giải quyết. Bên cạnh đó, nhằm tạo ra sự đồng thuận trong cán bộ, nhân dân, tỉnh cũng đã xác định rõ năm mục tiêu, bao gồm: xây dựng NTM phải gắn với các đề án tái cơ cấu nông nghiệp, giải quyết việc làm, nâng cao giá trị công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, dịch vụ thương mại, quản lý thị trường bảo đảm an toàn thực phẩm và bảo đảm an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội; đẩy mạnh phát triển sản xuất, sản phẩm hàng hóa chủ lực có liên doanh, liên kết; khai thác hiệu quả mọi nguồn lực; quan tâm xây dựng ý thức văn hóa nông thôn và quan tâm đào tạo, bồi dưỡng cán bộ chuyên trách...

Xác định nông nghiệp, nông thôn có vai trò hết sức quan trọng cho nên Hà Tĩnh đã sớm chủ động phát động phong trào xây dựng NTM bằng sự vào cuộc quyết liệt của cả hệ thống chính trị, tạo được sự đồng thuận cao trong nhân dân. Với cách làm và những kết quả đã đạt được, Hà Tĩnh đã được Ban Chỉ đạo Trung ương đánh giá là điểm sáng trong công tác xây dựng NTM.