Xuân Trường phát triển ngành nghề để xây dựng nông thôn mới

Nhiều năm liên tục là một trong những đơn vị dẫn đầu tỉnh và cả nước về năng suất lúa, nhưng khi thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới (NTM), huyện Xuân Trường, tỉnh Nam Ðịnh vẫn chủ trương "Phát triển ngành nghề để xây dựng NTM bền vững", bước đầu thu được những kết quả tích cực.

Từ mô hình cụm công nghiệp nông thôn

Chủ tịch UBND xã Xuân Tiến Mai Văn Tân cho biết, từ năm 1996, xã đã có chủ trương di dời một số hộ dân làm nghề cơ khí ra sản xuất tập trung ở khu đất ven làng rộng gần chín ha trồng lúa kém hiệu quả. Có thể xem đây là việc làm "xé rào" của lãnh đạo xã Xuân Tiến khi đó, nhưng đáp ứng đúng, trúng nguyện vọng của người dân về nhu cầu mặt bằng để phát triển ngành nghề ở một nơi đất chật, người đông, có tới 50% số hộ dân đang làm nghề cơ khí tại nhà. Theo đó, hàng chục hộ làm nghề cơ khí đăng ký ra khu sản xuất tập trung và đều có bước phát triển mạnh. Ðến năm 2000, khu sản xuất tập trung này chính thức được công nhận là Cụm công nghiệp nông thôn (CNNT) Xuân Tiến, là một trong hai Cụm CNNT đầu tiên ở tỉnh Nam Ðịnh. Sau gần 20 năm hình thành Cụm CNNT, nghề cơ khí ở Xuân Tiến ngày càng phát triển. Hằng năm, các hộ dân trong xã sản xuất hàng chục nghìn sản phẩm các loại máy: tuốt lúa, trộn bê-tông, nghiền thức ăn gia súc, ép gạch không nung...; giải quyết việc làm và thu nhập ổn định cho hàng nghìn lao động địa phương. Năm 2014, tổng giá trị sản xuất trên địa bàn xã ước đạt 400 tỷ đồng, tăng khoảng 6% so cùng kỳ năm trước; trong đó giá trị sản xuất CN, TTCN, ngành nghề (gọi chung là ngành nghề) chiếm 60,6%, dịch vụ 26,8%, nông nghiệp 12,6%.

Chương trình xây dựng NTM của các xã, thị trấn đều dành quỹ đất để làm điểm công nghiệp hoặc cụm CNNT, từng bước đưa các hộ có ngành nghề vào nơi sản xuất tập trung và tạo điều kiện cho các doanh nghiệp đưa nghề mới về địa bàn, điển hình là nghề may. Các Công ty may Sông Hồng, Hồng Việt, Minh Vuông, Anh Cường, Tổng công ty CP dệt may Nam Ðịnh thu hút hàng nghìn lao động tại địa phương. Theo Chủ tịch UBND huyện Xuân Trường Ðặng Ngọc Cường, phát huy lợi thế của một địa phương có nhiều ngành nghề truyền thống, huyện ban hành nhiều cơ chế ưu đãi, khuyến khích phát triển ngành nghề, coi đây là bước đột phá trong phát triển kinh tế - xã hội. Từ thành công của Cụm CNNT Xuân Tiến, huyện đã chỉ đạo xây dựng thêm ba Cụm CNNT ở Xuân Bắc, Xuân Vinh và thị trấn Xuân Trường. Hiện, cả bốn Cụm CNNT có tổng diện tích hơn 52 ha đã thu hút gần 100 doanh nghiệp vào đầu tư sản xuất, kinh doanh. Người dân Xuân Trường có "cái hoạt" của sản xuất công nghiệp, nhanh nhạy nắm bắt thị trường, luôn tìm tòi mẫu mã, thay đổi sản phẩm "làm ra cái thị trường cần" nên ngành nghề ở đây không ngừng phát triển. Nhiều doanh nghiệp có doanh thu hàng chục tỷ đồng mỗi năm như Công ty TNHH cơ khí Ðình Mộc, Công ty CP Thanh Bằng. Năm 2014, giá trị sản xuất từ ngành nghề ước đạt hơn 3.500 tỷ đồng, tăng 16,3% so năm 2013, chiếm gần 50% tổng giá trị sản xuất toàn huyện.

Ðến doanh nghiệp làm nông nghiệp

Nói về thực hiện dồn điền, đổi thửa (DÐÐT), mở đường cho sản xuất lớn, để doanh nghiệp tham gia sản xuất nông nghiệp, Chủ tịch UBND xã Xuân Kiên Ðinh Bá Thiêm cho biết, xã tiến hành quy hoạch hơn 200 ha đất hai vụ lúa thành hai cánh đồng mẫu lớn (CÐML). Ðây thật sự là cuộc cách mạng để nông dân Xuân Kiên tiếp tục thực hiện cơ giới hóa, hiện đại hóa trên đồng đất của mình. Các công đoạn từ làm đất đến thu hoạch ở hai CÐML đều bằng máy và thực hiện phương thức "Ba cùng" (cùng trà, cùng phương pháp thâm canh và cùng giống lúa có năng suất, chất lượng cao) để sản xuất lương thực hàng hóa. Chi phí "đầu vào" trên hai CÐML này giảm tới 60% và giá trị kinh tế tăng hơn hai lần so với sản xuất nhỏ lẻ trước đây.

Việc khuyến khích tích tụ, tập trung đất đai đã thu hút doanh nghiệp làm nông nghiệp. Công ty TNHH cơ khí Ðình Mộc tại Xuân Kiên có doanh thu hàng chục tỷ đồng mỗi năm, tạo việc làm thường xuyên cho 180 lao động, với mức thu nhập bình quân 4,5 triệu đồng/người/tháng. Sản phẩm của công ty là những loại máy công cụ chế biến gỗ. Từ hiệu quả làm cơ khí có tích lũy, hiểu đồng đất quê hương, công ty đã thuê 100 ha ruộng hai vụ lúa của các hộ dân để sản xuất lúa hàng hóa. Phát triển ngành nghề tạo nguồn lực xây dựng NTM, năm 2014, giá trị sản xuất từ ngành nghề, dịch vụ của Xuân Kiên ước đạt 160 tỷ đồng, chiếm tỷ trọng 75% tổng thu nhập trên địa bàn. Năm 2013, xã đạt 18 trong số 19 tiêu chí NTM; còn tiêu chí về y tế chưa đạt do tỷ lệ tham gia BHYT mới đạt 60%, phấn đấu hoàn thành trong năm 2014.

Năng suất lúa ở Xuân Trường dường như đã "kịch trần", gần 140 tạ/ha/năm cho nên đã cơ bản bảo đảm an ninh lương thực. Còn phát triển ngành nghề đã tạo bước đột phá cho phát triển kinh tế - xã hội, góp phần tích cực vào việc chuyển đổi cơ cấu lao động, kinh tế, nâng cao thu nhập cho người dân. Năm 2014 có thêm 39 doanh nghiệp đăng ký mới, đưa tổng số doanh nghiệp, cơ sở sản xuất, làng nghề truyền thống đang hoạt động lên con số hơn 300 đơn vị; giá trị sản xuất từ ngành nghề ước đạt hơn 3.500 tỷ đồng, tăng khoảng 16,3% so năm trước, chiếm gần 50% trong tổng giá trị sản xuất trên địa bàn huyện. Tỷ trọng ngành nông nghiệp trong cơ cấu kinh tế của huyện chỉ còn 20%. Thu nhập bình quân đầu người đạt 24 triệu đồng/người/năm; tỷ lệ hộ nghèo giảm chỉ còn 3,8%. Hai xã Xuân Thượng, Xuân Phương được UBND tỉnh Nam Ðịnh công nhận đạt và cơ bản đạt chuẩn NTM. Năm 2014, trong danh sách này sẽ có thêm Xuân Kiên.

Ðể phát triển bền vững

Là đơn vị đầu tiên được công nhận đạt chuẩn quốc gia về xây dựng NTM, Bí thư Ðảng ủy, Chủ tịch UBND xã Xuân Thượng Ðặng Quốc Việt cho biết: Ðây là vinh dự lớn đối với Ðảng bộ, chính quyền và nhân dân trong xã. Tuy nhiên, xây dựng NTM là cả quá trình dài lâu nhằm không ngừng nâng cao đời sống vật chất tinh thần cho nhân dân. Vì vậy, lãnh đạo xã tiếp tục có những quyết sách để xã NTM Xuân Thượng ổn định, phát triển bền vững. UBND xã ban hành các Quy chế quản lý quy hoạch xây dựng NTM, quản lý các công trình hạ tầng, phúc lợi, xây dựng nếp sống văn hóa... Các quy chế này được phổ biến đến từng hộ dân trong xã theo phương châm "Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra và dân hưởng thụ".

Thực hiện chủ trương tái cơ cấu ngành nông nghiệp, xã đã vận động mười hộ xã viên "mượn" ruộng của hàng xóm (mỗi hộ "mượn" từ 10 đến 15 mẫu) để tổ chức xây dựng CÐML sản xuất lương thực hàng hóa. Ðồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp Cường Tân thuê 30 ha ruộng để sản xuất giống lúa. Hai mô hình này đã góp phần làm thay đổi tập quán canh tác của nông dân Xuân Thượng từ sản xuất nhỏ lẻ sang cung cách làm ăn mới theo hướng CNH, HÐH nông nghiệp, nông thôn. Chính quyền xã tạo điều kiện cho hơn 50 hộ dân thuê mặt bằng ở những nơi thuận tiện giao thông, giao lưu hàng hóa, tổ chức sản xuất, kinh doanh đồ gỗ, cơ khí và chăn nuôi lợn quy mô lớn. Trong đó có trang trại của anh Nguyễn Văn Toán ở xóm 10, hiện nuôi 160 con lợn nái ngoại vừa để bán giống và nuôi lợn thương phẩm, đạt doanh thu hàng trăm tỷ đồng mỗi năm, là trang trại lợn đầu tiên ở Nam Ðịnh đạt tiêu chuẩn VietGAP trong chăn nuôi.

Ðến nay, Xuân Trường đã xây dựng thành công gần 100 mô hình "Phát triển sản xuất, nâng cao thu nhập cho người dân", góp phần tác động tích cực đến phát triển kinh tế bền vững trên địa bàn - một trong những tiêu chí quan trọng của xây dựng NTM. Tuy nhiên, sau khi đạt tiêu chí về kinh tế, chính quyền từ các xã, đến huyện biết rằng chặng đường xây dựng NTM còn nhiều việc tiếp tục phải giải quyết, trong đó có môi trường, y tế, giáo dục, đời sống văn hóa tinh thần nông thôn... sao cho tương xứng với "đồng tiền, bát gạo" mà Nhà nước và nhân dân đã bỏ ra.

Bài và ảnh: NGỌC OANH, MẠNH THUẦN
Theo: nhandan.com.vn