Mới trong nông thôn mới

Một đoạn đường thôn Châu Nội (xã Tùng Ảnh, huyện Đức Thọ, tỉnh Hà Tĩnh).

Việc xây dựng nông thôn mới (NTM) được Đảng, Chính phủ, MTTQ Việt Nam hết sức coi trọng. Hiện có tới 70% dân số cả nước sống ở nông thôn. Kinh tế nông nghiệp có vai trò cực kỳ quan trọng, vừa là trụ đỡ vừa là “vịnh trú bão” cho nền kinh tế. Nhiều năm qua, nông nghiệp Việt Nam  có những bước tiến vượt bậc. Từ một nước thiếu lương thực, bước ra từ bao cấp, đất nước đổi mới, tiềm lực được khơi thông. Bằng nhiều cách làm hay, chủ trương đúng, người dân phấn khởi làm ăn. Đất nước dần dần cân đối được nguồn lương thực, tiến tới trở thành nước xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới. Nhiều loại hàng hóa nông sản khác cũng chiếm lĩnh thị trường. Năm 2017, chứng kiến sự bứt phá ngoạn mục của rau củ quả Việt Nam, khi mà lượng xuất khẩu không ngừng gia tăng.

Đó là thành tựu không thể phủ nhận. Tuy nhiên, vấn đề “tam nông” vẫn luôn nóng, luôn là nỗi trăn trở, khi mà vẫn còn đó tình trạng ly nông, ly hương. Nhiều làng quê vốn sầm uất trù phú thì nay dần đìu hiu vắng vẻ vì thanh niên trai tráng trong làng dời xa “cây đa, bến nước, sân đình” để tới các khu công nghiệp. Họ vào nhà máy tìm kiếm cơ hội mới chứ không xây dựng cuộc đời trên đồng đất vườn tược.

Làm gì để nông thôn là nơi an cư lạc nghiệp của số đông bà con, luôn là vấn đề lớn. Vì vậy, chủ trương xây dựng NTM được toàn xã hội đồng tình, hưởng ứng.
Nhiều năm qua, các địa phương tích cực phấn đấu xã, huyện đạt danh hiệu đó, tuy rằng vượt qua cả một chặng đường dài để tới đích không hề dễ dàng. Để có được danh hiệu NTM dù chỉ 1 xã cũng là sự nỗ lực của cả tỉnh, cả huyện,  trong đó có sự góp công, góp của của chính những người dân. Suy đến cùng, xây dựng NTM là nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của người dân, bảo đảm quyền lợi của người dân. Vì thế, đối với không ít địa phương, do chạy theo thành tích nên quá trình xây dựng NTM đã mắc phải sai lầm, nhất là việc nợ đọng xây dựng cơ bản, trong đó làm đường giao thông nông thôn chiếm tỉ lệ vốn vay lớn nhất.

Gánh nặng nợ nần khi xây dựng NTM ở những địa phương đó không nhỏ. Người dân than thở, sau khi trống dong cờ mở đón bằng danh hiệu NTM xong thì lại còng lưng trả nợ. Vậy thì danh hiệu dẫu có cao quý kia giải quyết gì cho người dân? 

Trở lại với chuyến thăm, làm việc của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc tại Hà Tĩnh. Thủ tướng đã tới tận nơi, nghe người dân nói, nghe cán bộ nói về xây dựng NTM. Xã Tùng Ảnh (huyện Đức Thọ, Hà Tĩnh)- quê hương Tổng Bí thư Trần Phú là xã điển hình trong xây dựng NTM. Ai từng một lần đến Tùng Ảnh đều có ấn tượng sâu sắc về sự sạch đẹp, đường làng ngõ xóm phong quang. Những tường rào bao quanh nhà là những hàng cây cắt tỉa tuyệt đẹp. Vẻ đẹp của sự thanh bình, ấm no, hạnh phúc.

Còn tính chung cả huyện Đức Thọ, qua xây dựng NTM kể từ năm 2011 đến nay, người dân đã được thụ hưởng nhiều thành quả. Huyện đã có 18/27 xã đã đạt chuẩn NTM, thu nhập bình quân đầu người tăng hơn 2,5 lần, từ 13,7 triệu đồng năm 2011 lên 35,3 triệu đồng năm 2017.Đáng chú ý, trong xây dựng NTM, Đức Thọ còn chú trọng việc khôi phục, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống, thắt chặt tình làng nghĩa xóm, nâng cao đời sống tinh thần của cư dân nông thôn.
Biểu dương, đánh giá cao nỗ lực của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân huyện Đức Thọ trong xây dựng NTM, tuy nhiên Thủ tướng cũng lưu ý xây dựng NTM không chỉ là làm hạ tầng, điện, đường, trường, trạm mà phải rất coi trọng quyền làm chủ của người dân, phát huy tinh thần dân chủ trong nhân dân. Đây là vấn đề rất quan trọng, và cũng là nét mới trong quá trình xây dựng NTM.

Nói là nét mới, vì đó chính là một trong những đích đến vô cùng cần thiết cho người dân sống ở khu vực nông thôn. Việc nợ đọng xây dựng cơ bản trong xây dựng NTM thời gian qua cũng chính là do người dân không được tôn trọng, không khí dân chủ ở nông thôn thiếu vắng. Cán bộ xã, huyện do quá nôn nóng với danh hiệu NTM đã duy ý chí, bỏ qua ý kiến cũng như thực tế cuộc sống của người dân. Xã nghèo, sức dân có hạn nhưng lại huy động quá mức. Huy động không chỉ ngày công mà còn “bổ đầu” thu tiền để làm đường và xây dựng những công trình khác theo tiêu chí NTM. Những cuộc họp lấy ký kiến người dân đã bị biến thành việc phổ biến có tính áp đặt những khoản người dân phải đóng góp. Khi người dân lên tiếng phản đối thì bỏ qua, chưa kể còn coi đó là chống đối chủ trương, chính sách của Nhà nước.

Cũng chính từ sự thiếu tôn trọng dân nên mới nảy sinh hệ lụy khi xây dựng NTM. Danh hiệu có rồi nhưng người dân không vui. Người ta vẫn buồn vì làng quê mình, lớp trẻ trong làng vẫn tìm đường ra phố, tìm đường đến các khu công nghiệp. Trong số những người ly hương bất đắc dĩ ấy, không mấy ai tự hào xã mình là xã NTM.

Quyền làm chủ của người dân, phát huy tinh thần dân chủ trong nhân dân- điều đó vô cùng cần thiết không chỉ đối với xây dựng NTM. Nhưng, với nông thôn, thì điều đó lại càng cần thiết.

Kinh nghiệm, bài học trong xây dựng NTM thời gian qua cần phải được nhìn nhận nghiêm túc. Và đặc biệt nhất khi tiếp tục triển khai chương trình là phải lắng nghe dân, tôn trọng dân, vận động để người dân thông suốt, chủ động tham gia xây dựng làng xã mình. Chỉ có như vậy, danh hiệu NTM mới thực chất, bền vững và đáng trân trọng.

Nam Việt/ Đại đoàn kết